Giấc mơ hạnh phúc

Số từ: 1457
Tác giả: Alan Phan
Thái Hà Books phát hành
NXB Văn Hóa Dân Tộc
Dĩ nhiên, có đến 90% nhân loại thất vọng không ít thì nhiều với các huyền thoại này. Số còn lại là các
con cháu
(5%) và những người điên mất trí nhớ (5%). Nhưng đại đa số của 90% này thường chấp nhận trong im lặng vì
ai cũng thế
, vì
hoàn cảnh nước ta
, vì
định mệnh đã an bài
, vì
để sống qua ngày
, vì
bố mẹ hay vợ chồng bảo thế
, vì
sợ bị sờ gáy
, hay vì
biết làm gì bây giờ
???

T
ôi không biết khi mới sinh ra, một đứa bé có bản năng gì khác ngoài khoái lạc về chuyện bú, ngủ và tè. Thực ra, cho đến giờ này, tôi và nhiều người khác vẫn còn giữ bản năng đơn giản này. Tuy nhiên, khi chúng ta lớn lên, xã hội và gia đình bắt đầu nhồi vào đầu óc ta nhiều chuyện phức tạp hơn liên quan đến khoái lạc và hạnh phúc. Dọc đường, đôi khi cái bản năng kia biến mất.
Bắt đầu là những câu chuyện cổ tích về hoàng tử và công chúa với những kết cục luôn luôn có hậu: sau những gian nan, tranh đấu, kẻ gian tà bị trừng trị và hoàng tử đưa công chúa vào chốn thần tiên nơi hạnh phúc không bao giờ chấm dứt. Ngay cả khi bị bà phù thủy biến thành con ếch, một nụ hôn nồng nàn của một trinh nữ (phải là trinh nữ? Angelina không giúp được? Ông bà ta đặt chuẩn mực khá cao) cũng làm chàng hoàng tử hồi sinh trong dáng dấp của… Hoàng tử Charles hay Mr. Đàm?
Sau đó là những cuốn sách giáo khoa thư thời tiểu học, nói về một thế giới nghèo nhưng sạch, nơi người thầy và phụ huynh thì khả kính và đạo đức, nơi học trò rất chuyên cần và ngoan ngoãn; và những đứa học trò cá biệt luôn cải tà quy chính. Ngoài sách vở, những tôn giáo luôn truyền giảng về thiện và ác, về một Đấng Cứu Thế, về Đức Bồ Tát hay Nhà Tiên Tri sẽ cứu rỗi mọi tín đồ để đem lại một thiên đường nào đó. Tôi thích nhất là đạo Hồi, nếu tử vì đạo, sẽ được sống đời đời với bảy trinh nữ.
Lớn hơn nữa, ta được dạy dỗ về lòng yêu nước, về lịch sử hào hùng của dân tộc, về những hy sinh của các anh hùng vĩ nhân trong quá khứ. Ở một số quốc gia, thanh niên còn phải học về nghĩa vụ quốc tế, thế giới đại đồng và lý tưởng vô sản. Bao nhiêu là trách nhiệm đã được đặt trên vai thế hệ trẻ, thúc đẩy họ phải sử dùng bầu nhiệt huyết và cả xương máu, đứng lên đáp lời sông núi hòng đem lại cho mọi người dân một cuộc sống ấm no như mơ ước. Ở Mỹ, giấc mơ trung lưu là căn nhà với ngôi vườn xanh và hàng rào trắng, một hồ bơi, hai chiếc xe ô tô và vài chục thẻ tín dụng.
Lại có một quốc gia các lãnh tụ được đánh bóng thật sáng như những chiếc lư đồng trên bàn thờ. Các bài thơ, bài hát hàng ngày hàng giờ nhắc nhở công dân họ những thành quả siêu nhân và siêu thực để có được ngày nay. Đó là đỉnh cao của hạnh phúc loài người khi được cúi đầu kính cẩn tỏ lòng thương tiếc và ngưỡng mộ. Ở Mỹ dù không cuồng nhiệt về chính trị bằng các quốc gia khác, nhưng một đứa bé sinh ra và lớn lên thường mơ được đi viếng đài tưởng niệm Washington hay Lincoln hơn là thăm thác Niagra hay Las Vegas.
Dĩ nhiên, có đến 90% nhân loại thất vọng không ít thì nhiều với các huyền thoại này. Số còn lại là các
con cháu
(5%) và những người điên mất trí nhớ (5%). Nhưng đại đa số của 90% này thường chấp nhận trong im lặng vì
ai cũng thế
, vì
hoàn cảnh nước ta
, vì
định mệnh đã an bài
, vì
để sống qua ngày
, vì
bố mẹ hay vợ chồng bảo thế
, vì
sợ bị sờ gáy
, hay vì
biết làm gì bây giờ
?
Cho nên, các hoàng tử phải đầu tắt mặt tối đi làm kiếm sống, các công chúa vất vả nói nhiều đâm ra mập ú, con cái thì nuôi không xuể, vợ chồng gây gổ vì đủ mọi chuyện từ tiền bạc tới bạn bè, từ nhậu nhẹt đến nợ nần. Không ai còn thì giờ để suy ngẫm về các chuyện cổ tích ngày xưa hay các biểu ngữ giăng ngập đường…
Các anh hùng sau chiến tranh hay cách mạng cũng thường bị thất sủng vì tạm thời lại lãng quên. Có người phải đem huân chương đi cầm bán để có chút tiền; người may mắn hơn, thân thể đầu óc còn nguyên vẹn thì cố tìm việc làm, cam phận sống đời con sâu, cái kiến ngoan. Tôi đã gặp đủ mọi hình ảnh này từ Mỹ (cựu chiến binh từ Afghanistan, Iraq) đến Âu (các cựu chiến binh của Kosovo, Chechen) đến Á Phi. Nhiều tâm trạng và sự buồn rầu nhưng vẫn tin là những hy sinh cao quý của mình đã xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho đất nước.
Các lãnh tụ và đẳng cấp cầm quyền ở mọi xã hội được bao quanh bởi những tư vấn rất thông minh và mưu lược (ít nhất cũng hơn xa tầng lớp nhân dân). Khi cần, họ có bàn tay thép bọc nhung luôn ẩn mình sau những lý tưởng cao cả tuyệt vời, những thêu dệt thần thánh, những triết thuyết hợp thời trang… nhưng mục đích chính là để củng cố quyền lực và tài sản cho mình, gia đình mình, phe nhóm mình hay các bộ hạ trung thành. Ở các nước Âu - Mỹ, trò bịp bợm nói láo để kiếm phiếu khá phổ thông; ở các nước lạc hậu hơn, các chính trị gia - dù cố tình hay vô tình đều hành động theo câu nói của Mao Trạch Đông:
Quyền lực thoát ra từ nòng súng
.
Vì thế, nhiều khi tôi lại thích những xã hội thời ăn lông ở lỗ: anh chị nào săn mồi giỏi hay có thân thể lực lưỡng thường tự phong mình làm lãnh tụ. Ngay cả lịch sử gần đây, từ thế kỷ 5 đến 15 (Dark Age), khi các quân đội của
bọn man rợ
chiến thắng đế chế La Mã. Ít nhất, họ cũng thể hiện một tinh thần
minh bạch và trung thực
đúng như sự đòi hỏi của các nhà đầu tư.
Văn minh Trung Hoa đẻ ra chuyện Hoàng Đế được Trời bổ nhiệm để
thế thiên hành đạo
(có lẽ sau một kỳ thi tuyển kiểu Vietnam Idol nơi chốn thiên đình) và mọi con dân phải làm nô lệ cho Thiên Tử. Còn châu Âu khi Thiên Chúa Giáo lên ngôi, các vị vua được phong sắc bởi Đức Giáo Hoàng, người đại diện của con Trời (Đức Jesus). Tóm lại, các quân sư hiểu rằng quyền lực chính trị tạo dựng bởi tôn giáo thường bền vững hơn.
Các chính trị gia không có tôn giáo
chống lưng
thì phải hứa hẹn gì khác với người dân. Hiến pháp Mỹ ngoài tự do, công lý còn phải bảo đảm cho người dân
quyền theo đuổi hạnh phúc
(the pursuit of happiness). Vài nước khác can đảm hơn, bảo đảm luôn
hạnh phúc
cho mọi người. Hồi đi học, tôi mê say một cô bé tóc vàng có khuôn mặt thiên thần như công chúa trong truyện cổ. Nhưng cô nàng lại cặp kè với một kẻ trông rất vũ phu, vạm vỡ. Tôi đã định viết thư cho Quốc hội Mỹ về cái quyền theo đuổi hạnh phúc của tôi đang bị kẻ khốn này vi phạm. Nhưng dù ngu đến đâu, tôi cũng biết là hiến pháp Mỹ không giúp tôi tránh được cú đấm thép của tên này. Nếu ở một quốc gia khác, tôi đã được chính quyền ban phát cho cái hạnh phúc với người đẹp cổ tích đó.
Theo thuyết tiến hóa của Darwin, con người đã tiến bộ rất xa, rất nhanh. Trí não con người thời Internet có lẽ thông minh gấp triệu lần bộ nhớ hay phần mềm của tổ tiên chúng ta. Nhưng trong những canh bạc, đầu óc chúng ta cũng không khác gì các bậc tổ tiên này.
05 tháng 12 năm 2011