Chương 07 (Hết)

Số từ: 3455
Dịch giả: Trịnh Xuân Hoành
Nguồn: Sưu tầm
Đúng lúc ấy, một tiếng chuông nổi lên mời chúng tôi đi ăn bữa tối. Cuộc trao đổi của chúng tôi kéo dài gần hai tiếng. Ở đây, tôi lược đi rất nhiều câu chuyện ông B. đã kể lại với tôi. Tôi nồng nhiệt cảm ơn ông B. rồi chào từ biệt. Nhưng tôi chưa kịp rời khỏi cầu tàu đã thấy ông chạy theo và bồn chồn đến nỗi ấp úng mãi mới lên tiếng:
- Phiền ông cho tôi được trình bày thêm một đôi lời nữa! Tôi không muốn bị coi là bất lịch sự lần thứ hai: ông làm ơn báo giúp hộ các ông ấy tôi chỉ có thể đánh một ván thôi, được không ông? Đáng lẽ là dấu chấm kết thúc một câu chuyện cũ… một lời kết luận chứ không phải một lời mở đầu… Tôi không muốn lại bị sa vào nỗi đam mê say đắm đó, vào nỗi cuồng nhiệt đánh cờ đó mà cứ nghĩ tới tôi đã thấy run cả người… vả lại, ông bác sĩ đã cảnh cáo tôi… dứt khoát cảnh cảnh cáo. Một người đã từng bị bệnh ám ảnh thì sẽ có thể bị lại, dù đã hoàn toàn dứt ra được… Tốt hơn hết tôi không nên lảng vảng gần một bàn cờ, một khi đã có lúc đầu óc tôi bị nhiễm đến như vậy… Mong ông hiểu cho, tôi sẽ đánh ván cờ duy nhất này để xác định cho yên tâm về chuyện ấy, sau đó sẽ không bao giờ đánh nữa.

Hôm sau, đúng ba giờ chúng tôi đã quây quần ở phòng hút thuốc. Hai sĩ quan ở trên tàu là những người cũng mê đánh cờ đã được hưởng phép đặc biệt tới chứng kiến trận đấu. Lần này Xzentôvic không bắt phải chờ đợi, ván cờ đáng ghi nhớ giữa người đồng hương không ai hay biết tên tuổi của tôi và nhà vô địch lỗi lạc bắt đầu. Tôi chỉ tiếc rằng trận đấu diễn ra trước một số khán giả không đủ thẩm quyền như vậy và nó không được ghi vào biên niên sử môn đánh cờ như những ứng tác của Betôven đã bị lãng quên trong lịch sử âm nhạc. Thực ra, hôm sau chúng tôi đã cố dựng lại diễn biến của trận đấu nhưng không thành công. Chúng tôi đã chú ý tới hai đối thủ chứ ít để ý đến ván cờ mà chúng tôi không đủ khả năng theo dõi diễn biến.
Sự tương phản về tri thức giữa hai đối thủ luôn thể hiện rõ qua thái độ của mỗi người trong lúc đánh cờ, cứng nhắc và thủ cựu, người ngồi im không hề động đậy, Xzentôvic không rời mắt khỏi bàn cờ. Đối với anh, mỗi khi phải động não suy nghĩ anh coi đó là một nỗ lực về thể xác đòi hỏi phải tập trung toàn thân. Ông B. thì khác hẳn, ông rất thư thái, động tác thoải mái. Trông ông thật tài tử, ta nên hiểu theo nghĩa trong sáng của từ này, ông thấy đánh cờ là một thú vui, đi xong một nước, ông thong dong giảng giải chúng tôi hiểu nước đi đó, từ tốn châm một điếu thuốc lá và chỉ nhìn bàn cờ một phút trước khi đi nước tiếp. Xem ra ông luôn nhận rõ những ý đồ của đối phương.
Hai người đi mấy nước đầu khá chóng vánh. Mãi đến nước thứ bảy hoặc thứ tám, trận đấu mới diễn ra theo một kế hoạch rõ ràng. Xzentôvic suy nghĩ lâu hơn, qua đó chúng tôi nhận thấy cuộc đọ sức khá căng. Nhưng phải thành thực mà nói, đối với bọn hãy còn non nớt chúng tôi, trận đấu đã làm chúng tôi thất vọng. Các quân cờ càng tạo ra trên bàn cờ những đường lượn kỳ lạ thì chúng tôi lại càng ít hiểu rõ ẩn ý của chúng. Chúng tôi chẳng còn nắm được ý đồ của hai đối thủ cũng như chẳng rõ bên nào chiếm lợi thế. Chúng tôi chỉ thấy hai người đi quân hệt như mấy viên tướng điều binh cố chọc thủng phòng tuyến của đối phương. Nhưng chúng tôi không thể hiểu được mục đích chiến lược của các nước đi đó, vì là hai tay cờ kỳ phùng địch thủ, họ đã tính trước được nhiều nước đi.
Ngoài sự ít hiểu biết, dần dần chúng tôi lại còn bị mệt mỏi, chủ yếu là do Xzentôvic suy nghĩ quá lâu. Sự chậm chạp đó rõ ràng đã làm người đồng hương của tôi nổi cáu. Tôi lo ngại nhận thấy ông mỗi lúc một nhấp nhổm ngồi không yên. Ông bực bội châm thuốc hút liên tục, hoặc thoáng ghi chép một điểm gì đấy. Ông bắt đầu yêu cầu mang tới cho mình những chai nước khoáng mà ông liền vội vã uống sạch. Rõ ràng là ông tính các nước đi của mình một trăm lần nhanh hơn Xzentôvic. Khi, cuối cùng, sau một hồi suy nghĩ dài vô tận, Xzentôvic đưa bàn tay nặng nề dịch chuyển quân cờ của anh ta thì ông B. liền mỉm cười với vẻ một người đã nhìn thấy trước nước đi đó từ mấy nước trước nên ông tấn luôn. Đầu óc ông suy nghĩ nhanh tới mức chắc ông đã biết rõ mọi khả năng của đối phương. Do đó, Xzentôvic càng lần lữa trong quyết định thì ông B. càng sốt ruột. Trong lúc ông phải chờ đợi như vậy, môi ông mím lại, vẻ phật ý gần như thù địch.
Nhưng Xzentôvic chẳng hề xúc động vì chuyện cỏn con đó. Quân cờ càng lác đác trên bàn cờ thì suy nghĩ của anh càng kéo dài buồn tẻ lặng lẽ. Đến nước thứ bốn mươi hai, ván cờ đã kéo dài hai giờ bốn mươi nhăm phút và chúng tôi chỉ còn biết ngồi đưa cặp mắt thẫn thờ vì mệt mỏi dõi theo. Một viên sĩ quan trên tàu đã bỏ đi, viên kia đọc sách và chỉ liếc mắt nhìn bàn cờ khi một đối thủ đi quân. Đột nhiên xảy ra một sự việc rất bất ngờ, Xzentôvic đi quân. Khi thấy nhà vô địch đi quân Mã, lập tức ông B. thu mình như một chú mèo sắp nhảy vồ con mồi. Người ông run lên, đẩy quân Hậu với một vẻ đầy tự tin rồi hân hoan kêu to:
Xong! Ván cờ coi như chấm dứt được rồi đấy!
Ông ngả người ra lưng ghế, hai tay khoanh trước ngực và đưa cặp mắt cháy bỏng nhìn Xzentôvic vẻ thách thức.
Chúng tôi liền quây quanh bàn cờ để xem xem thế đánh vừa rồi thế nào mà ông B. lại tuyên bố một cách đắc thắng như vậy. Thoạt đầu, chúng tôi chẳng thấy có gì đáng uy hiếp cả. Chắc do chẳng phải là những người đánh cờ sành sỏi nên bọn chúng tôi không nhìn nhận trước được rằng tiếng kêu đắc thắng của ông bạn chúng tôi liên quan tới nước cờ tiếp sau đó. Xzentôvic cứ lẳng lặng không ho he một tiếng nào trước lời tuyên bố của đối phương. Anh điềm nhiên như không hề nghe thấy lời tuyên bố vừa rồi. Chẳng có chuyện gì xảy ra cả. Chiếc đồng hồ ở trên bàn để đo khoảng cách giữa hai nước đi phát lên những tiếng tích tắc giữa cảnh im lặng. Ba phút đã trôi qua, rồi bảy, rồi tám phút – Xzentôvic vẫn chưa chịu đi quân, nhưng xem ra cánh mũi dày của anh càng giãn rộng trước suy nghĩ căng thẳng.
Ông B. và chúng tôi rất khó chịu khi cứ phải chờ đợi. Ông đứng bật dậy và đi đi lại lại trong phòng hút thuốc, thoạt đầu chậm chậm, sau nhanh dần. Mọi người nhìn ông hơi ngạc nhiên, còn tôi lòng đầy lo ngại. Tôi nhận thấy tuy tức tối sốt ruột, nhưng ông vẫn đi đi lại chỉ một khoảng cách thôi, hình như ở giữa phòng có một bức tường vô hình đã chặn bước chân ông và buộc ông phải quay trở lại. Tôi rùng mình nhận thấy ông đã vô tình bước cùng một số bước như vậy lúc ở phòng giam tại khách sạn. Đúng, suốt bao tháng ròng ông đã lồng như con thú bị nhốt, tay nắm chặt, vai rụt lại, mắt đỏ ngầu nhìn chăm chăm và đầy vẻ say mê, chẳng khác hiện nay. Lúc này, đầu óc ông vẫn tỉnh táo vì chốc chốc ông sốt ruột quay về bên bàn xem Xzentôvic đã quyết định chưa.
Chín, mười phút đã trôi qua như vậy. Sự việc diễn ra tiếp sau đó, quả thật không một ai trong chúng tôi dám nghĩ tới. Xzentôvic từ từ nhấc bàn tay nặng nề của mình lên. Ai nấy đều hồi hộp chờ xem anh sẽ đi quân nào. Nhưng Xzentôvic giơ tay không phải để đi quân, anh lấy mu bàn tay gạt các quân cờ. Chúng tôi chưa hiểu được ngay rằng qua động tác này, anh ta tỏ ý chịu thua, anh ta đầu hàng trước khi mọi người nhận ra anh ta bị đánh bại. Điều khó mà tin được đã xảy ra. Một nhà vô địch thế giới, một người đã từng thắng bao trận đấu đành phải hạ cờ trước một kẻ vô danh, một kẻ đã chẳng hề buộc đụng tới bàn cờ từ hai hoặc hai mươi nhăm năm nay. Ông bạn của chúng tôi, một người khuyết danh, đã hạ một đối thủ mạnh nhất thế giới trong trận đấu diễn ra trước công chúng. Trong lúc xúc động, tất cả chúng tôi nhất loạt đứng bật dậy. Ai nấy đều thấy cần phải làm hay nói một lời nào đấy để nỗi niềm sung sướng đến kinh hãi được thoải mái tuôn trào. Mỗi Xzentôvic đứng im không nhúc nhích. Mãi một lúc lâu sau anh ta mới ngẩng đầu ngước nhìn ông bạn chúng tôi, vẻ khó chịu rồi hỏi:
- Ta đánh ván nữa chứ?
- Tất nhiên rồi, - ông B. đáp, giọng phấn khởi đến mức gây cho tôi một ấn tượng đáng buồn, và ông liền ngồi ngay xuống bên bàn cờ làm tôi không kịp nhắc rằng ông chỉ có ý định đánh một ván thôi. Ông hối hả bày quân cờ, tay run lẩy bẩy nên con Binh đã hai lần vuột khỏi tay và lăn xuống sàn. Trạng thái bị kích thích quá mức của ông đã gây cho tôi cảm giác từ khó chịu chuyển sang lo sợ. Rõ ràng là con người điềm đạm và hiền hậu này đã thay tính đổi nết thành một người bị kích động. Chứng co cơ nổi lên làm mép ông cứ bị giật giật, người ông run lên như lên cơn sốt đột ngột.
- Đánh thế thôi! – Tôi nhẹ nhàng nhắc khéo ông. – Ông không nên đánh thêm nữa. Hôm nay đánh thế thôi, ông quá mệt rồi đấy.
- Mệt! Hà hà! – Ông phá lên cười, vẻ độc ác. - Nếu đã không lề mề như vừa rồi thì tôi đã đánh được mười bảy ván xong đâu đấy! Điều làm tôi mệt mỏi là tuy nhịp điệu như vậy nhưng vẫn phải tỉnh táo. Nào, đến lượt anh khai cuộc đi!
Mấy lời cuối, ông dữ tợn gần như thô bạo bảo Xzentôvic lúc này đang đưa mắt nhìn đối thủ của mình, vẻ bình tĩnh và thận trọng, nhưng cứng rắn như đôi tay nắm chặt. Một sự căng thẳng nguy hiểm, một nỗi hằn học đầy đam mê nảy nở giữa hai người đánh cờ. Họ không còn là hai đấu thủ muốn đọ tài sức để giải trí mà là hai kẻ thù đã thề phải triệt hạ nhau. Xzentôvic trùng trình mãi chưa chịu đi quân khai cuộc, mọi người nhận thấy rõ là anh ta đã cố tình như vậy. Chắc anh hiểu rằng sự ê a của anh đã làm cho đối phương bị mệt mỏi và bị kích thích, và vốn là một nhà chiến thuật điêu luyện anh đã sử dụng điểm này.
Mãi bốn phút sau anh mới chịu khai cuộc một cách hết sức đơn giản và hết sức thông thường bằng cách đẩy con Binh vượt hai ô, che cho quân Tướng. Ông B. liền cũng đi con Binh đánh trả luôn, sau đó Xzentôvic lại trùng trình đến phát điên lên. Chúng tôi chờ đợi, tim đập mạnh, cứ như người chờ tiếng sấm nổi lên sau khi thấy chớp lóe, nhưng chờ mãi, chờ hoài sấm vẫn không nghe nổi lên. Xzentôvic ngồi im không hề nhúc nhích. Anh chậm rãi, bình tĩnh suy nghĩ và tôi luôn cảm thấy rõ anh ta cố tình lề mề một cách độc ác. Ít ra sự lề mề của anh cho phép tôi có thời gian rảnh để quan sát ông B. Ông đã uống cạn ba cốc nước; tôi nhớ lại câu chuyện của ông, cơn khát khủng khiếp ông đã trải qua trong thời gian bị bắt. Ông B. khốn khổ đã để lộ những triệu chứng bị kích thích không bình thường, trán ông ướt đẫm mồ hôi, vết sẹo nơi bàn tay hằn rõ hơn và ửng đỏ. Tới lúc này, ông vẫn tự chủ ghìm được bản thân, nhưng đến nước thứ tư, thấy Xzentôvic cứ trầm ngâm mãi chưa chịu đi quân, ông liền giục toáng lên:
- Đi đi chứ!
Xzentôvic lạnh lùng đưa mắt ngước nhìn.
- Nếu tôi nhớ không nhầm, chúng ta đã quy định thời gian giữa các lần đi quân là mười phút cơ mà. Về nguyên tắc, tôi chẳng việc gì phải vội vã.
Ông B. bặm môi. Chân ông ở dưới gầm bàn đung đưa mỗi lúc một mạnh. Tôi có cảm giác ông sắp mất bình tĩnh. Quả đúng như vậy, đến nước thứ tám lại xảy ra một chuyện rắc rối nữa. Sốt ruột cứ phải chờ hoài, ông B. không còn chịu đựng được, lúc thì ông nhoài người ra phía trước, lúc ngả người ra sau và bất giác dùng ngón tay gõ gõ mặt bàn. Xzentôvic ngẩng chiếc đầu to tướng của mình lên:
- Xin phiền ông đừng gõ gõ mặt bàn như vậy, được không? Gõ thế tôi bị mất tập trung. Tôi không thể đánh được khi nghe thấy tiếng động đó.
Ông B. liền cười gằn:
- Hà hà, tôi nhận thấy ngay mà.
Xzentôvic đỏ mặt:
- Ý ông định nói gì? – Anh ta hỏi, giọng khó chịu và có ác ý.
Ông B. lại bật cười, ông quàu quạu cười gằn:
- Ồ, tôi chẳng có ý gì cả. Tôi chỉ muốn nói là ông rất dễ bị kích động.
Xzentôvic cúi đầu, im lặng. Bảy phút sau anh ta mới đi nước tiếp và ván cờ cứ kéo dài theo nhịp điệu chán ngấy ấy, Xzentôvic mỗi lúc một đờ đẫn. Bây giờ anh ta phải để đến mười phút mới quyết định đi quân, thái độ đối thủ của anh mỗi lúc một kỳ cục. Hình như ông B. quên đứt ván cờ mình đang đánh và mải suy nghĩ đến điều gì đấy. Ông thôi không đi lại trong phòng và về ngồi ngay trên ghế. Ông đưa cặp mắt hờ hững nhìn vào khoảng trống và luôn miệng lẩm bẩm những từ không ai hiểu nổi. Chắc ông mải mê suy nghĩ các thế đi vô tận hoặc tôi nghi là ông đã chuyển sang đánh ván khác? Sở dĩ tôi nghĩ như vậy vì khi đến lượt ông đi quân, lần nào chúng tôi cũng phải nhắc ông. Chỉ một phút sau, ông đã định được hướng. Tuy vậy, mỗi lúc tôi càng nhận thấy rằng ông đã quên tất cả chúng tôi, kể cả Xzentôvic, và đang là nạn nhân của một cơn bực tức đến phát điên có thể bất thần nổ ra mãnh liệt.
Đúng là như vậy, sự thể diễn ra ở nước thứ mười chín, Xzentôvic vừa đi quân xong, ông B. không nhìn bàn cờ, liền vừa đẩy quân Tượng lên ba ô, vừa hét to làm chúng tôi giật nảy người:
- Chiếu! Chiếu Tướng!
Tất cả chúng tôi đều cúi xuống bên bàn cờ để xem thế nào. Nhưng chẳng ai trong chúng tôi lại có thể ngờ đến sự việc diễn ra một phút sau: Xzentôvic từ từ, rất từ từ ngẩng đầu lên và nhìn từng người chúng tôi - điều mà từ trước tới nay chúng tôi chưa hề thấy ở anh. Người ta thấy anh nhếch mép cười vẻ chế giễu và thỏa mãn, xem ra anh ta mừng vô hạn. Khi đã hoàn toàn tận hưởng thắng lợi mà chúng tôi vẫn chưa hề nhận ra, anh ta mới quay ra nói với mọi người, vẻ lễ phép một cách giả tạo:
- Đáng tiếc là tôi không rõ quân Tướng của tôi tại sao lại bị chiếu. Không biết có ông nào ở đây có thể chỉ giùm hộ?
Chúng tôi kiểm tra lại thế cờ, rồi đưa mắt lo ngại nhìn ông B.. Ngay đến đứa trẻ cũng có thể thấy rằng Tướng của Xzentôvic được một con Binh hoàn toàn che chắn rồi, do đó không thể chiếu được. Ông bạn hăng hái của chúng tôi đã lỡ đi hớ một nước? Ông bừng tỉnh trước sự im lặng chung, ông kiểm tra lại bàn cờ và nói, giọng rất ấp úng:
- Nhưng quân Tướng phải ở F7… nó hoàn toàn không ở đúng vị trí của nó! Ông nhầm rồi! Mọi quân trên bàn cờ này đều không ở đúng vị trí… con Binh này phải ở G5, chứ không phải G4… đây là một ván cờ hoàn toàn khác…. đây là…
Ông bỗng ngừng bặt. Tôi liền túm lấy cánh tay ông B. và nắm rất chặt để tuy thẫn thờ ông vẫn cảm thấy. Ông quay lại nhìn tôi với cặp mắt của người mộng du.
- Có chuyện gì thế? Ông cần gì ạ?
- Remember[4] - Tôi chỉ khẽ bảo ông, rồi đưa ngón tay vuốt nhẹ vết sẹo trên tay ông. Ông dõi theo động tác của tôi, mắt ông tối sầm lại và nhìn chòng chọc vết đỏ đó. Bỗng ông run lên lập cập, một cảm giác rùng mình lan khắp người ông.
[4] Ông nhớ lại đi! (Tiếng Anh trong nguyên bản).
- Trời! – Ông thì thầm, môi trắng bệch. – Tôi đã nói hoặc làm một điều gì điên rồ?... Tôi lại bị lại?...
- Không, - tôi nhẹ nhàng nói. – Nhưng ông phải ngừng đánh ngay, rất đúng lúc đấy! Ông hãy nhớ tới lời bác sĩ đã dặn!
Ông B. liền đứng ngay dậy.
- Mong ông bỏ quá cho sự khinh xuất ngu xuẩn của tôi, - ông vừa nói vừa nghiêng người trước Xzentôvic với tất cả dáng vẻ lễ độ vốn có của ông. - Tất nhiên điều tôi vừa nói là hoàn toàn vô lý. Ông mới là người thắng cuộc.
Sau đó ông quay lại nói với chúng tôi:
- Thưa các ông, mong các ông bỏ quá cho tôi. Nhưng tôi cũng đã báo trước với các ông rằng đừng quá tin tưởng vào sự thông hiểu của tôi. Mong các ông lượng thứ cho sự lố lăng này, đây là lần cuối cùng trong đời, tôi thử đánh cờ.
Ông nghiêng người một lần nữa và rút lui, cũng bí ẩn và kín đáo như khi xuất hiện. Mình tôi biết lý do tại sao không bao giờ ông đụng đến một bàn cờ nữa. Những người khác mang máng nhận thấy mình vừa thoát khỏi mà tôi không rõ là một tai họa nào đó.
- Damned fool[5]! – MacCônno làu bàu, vẻ thất vọng.
Xzentôvic là người cuối cùng rời khỏi ghế của anh ta, trước khi bỏ đi anh còn đưa mắt nhìn lại ván cờ vừa mới bắt đầu đánh.
- Thật đáng tiếc. – anh nói, giọng hào hiệp. – Đánh cũng khá đấy! Đối với một người đánh cờ nghiệp dư, ông ấy đánh thế kể cũng là người có năng khiếu tuyệt vời.
[5] Một tên điên! (Tiếng Anh trong nguyên bản).