Chương 16

Dịch giả: Trương Đắc Vỵ
NXB Văn Học
Edgar:
Trước khi xuất trận xin ngài hãy đọc bức thư này.
[47]
• SHAKESPEARE
[47] Vua Lia (hồi 5, cảnh một) của William Shakespeare.
Thiếu tá Heyward tới nơi thì chỉ thấy Munro với hai con gái. Ngồi trên đầu gối cha, Alice nhẹ nhàng rẽ mớ tóc bạc trên trán ông già; mỗi lần ông làm ra bộ khó chịu về trò tinh nghịch này, nàng lại âu yếm đặt cặp môi lên đôi mày cau có khiến ông hết cả giận. Cora ngồi một bên lặng yên ngắm nhìn những cử chỉ con trẻ của em gái với vẻ trìu mến của một người mẹ vì đối với Alice, nàng sẵn mang một tình yêu thương đặc biệt. Trong cảnh sum họp gia đình đầm ấm, ba cha con dường như tạm quên những gian nguy đã qua và cả những gì đang lơ lửng trên đầu tranh thủ thời gian ngừng chiến ngắn ngủi để dành cho nhau những tình cảm trong trắng và tốt đẹp nhất. Tận hưởng những giờ phút an bình, hai người con gái quên hết nỗi lo âu, và người cha cũng gác một bên mọi ưu phiền. Vội báo cáo công việc Duncan đi vào không báo hiệu nên không ai biết, và anh đã được chứng kiến cảnh tượng êm đềm này. Nhưng chẳng mấy chốc đôi mắt tình nhanh của Alice đã thấy bóng anh trong gương, nàng đỏ mặt nhảy tót xuống đất, reo to:
Thiếu tá Heyward!


Thiếu tá Heyward thì làm sao?
Munro hỏi,
Cha đã cử anh chàng đến nói chuyện phiếm với viên tướng Pháp rồi… Kìa anh, thanh niên có khác, nhanh nhẹn tệ! Thôi, bước đi, con ranh; tưởng đâu một người lính chưa đủ bù đầu nếu không có những đứa con gái lắm mồm như con ở đây!

Thấy sự có mặt của hai chị em lúc này là thừa, Cora liền ra khỏi phòng, Alice theo sau vừa đi vừa cười. Munro không hỏi kết quả chuyến đi công cán của người sĩ quan trẻ; ông đi đi lại lại trong phòng, tay chắp sau lưng, đầu cúi xuống sàn như đang mải mê suy nghĩ. Cuối cùng, ông ngước đôi mắt ngời sáng tình thương yêu của người cha và nói:

Thật là hai đứa con gái tuyệt vời, anh Heyward ạ; có những đứa con như vậy, ai mà chẳng tự hào.


Thưa đại tá Munro, không phải bây giờ ngài mới biết ý kiến của tôi về hai người con gái của ngài.


Phải, phải,
Munro vội ngắt lời,
hôm mới tới đây, anh đã định nói nhiều hơn về vấn đề này, nhưng tôi lại nghĩ là không phải lúc để một người quân nhân già nghe những chuyện cưới xin vui vầy một khi kẻ thù của đức vua là những vị khách không mời mà đến. Nhưng tôi nghĩ nhầm, anh Duncan ạ, phải, tôi đã nghĩ nhầm. Bây giờ tôi sẵn sàng nghe những điều anh muốn nói.


Mặc dù tôi rất sung sướng được ngài cho phép, thưa ngài, lúc này tôi có nhiệm vụ truyền đạt lại ý kiến của ông Montcalm.


Quỷ tha ma bắt viên tướng pháp và cả đám quân quan của lão!
người quân nhân già nổi nóng,
Lão ta chưa làm chủ pháo đài William Henry và sẽ không bao giờ làm chủ nếu như tướng Webb thực hiện nghĩa vụ của mình. Không đâu, nhờ trời, tình thế của chúng ta chưa đến nỗi quá cấp bách, và không ai có thể chê trách Munro này quá lo giải quyết việc riêng của gia đình. Duncan, mẹ anh là con một của người bạn tâm phúc của ta, và ta sẽ chỉ nghe anh trình bày thôi, dù cho ông thánh Pháp Louis kéo cả đám hiệp sĩ của ông ta tới trước cổng xuất kích van xin ta nói một lời tốt lành. Đẹp thay, thưa ngài, chức hiệp sĩ mà người ta có thể mua được bằng vài thùng đường! Còn chức hầu tước chỉ đáng giá hai xu! Hiệp sĩ dòng Cây Gai mới thật là danh giá và cổ kính, nó mang một tinh thần thượng võ chân chính vời phương châm
Kẻ nào tấn công ta ắt bị trừng trị!
Duncan, ông cha anh đã được tấn phong chức hiệp sĩ này, và họ đang làm rạng rỡ cho giới quý tộc Scotland.

Thấy người chỉ huy của mình còn đang say sưa biểu lộ sự miệt thị đối với những lời nhắn nhủ của viên tướng pháp, Heyward đành phải chiều theo ý muốn nhất thời của ông; cô giữ bình tĩnh, anh nói:

Ước vọng của tôi, như ngài biết, là được vinh dự làm con ngài.


Ờ, anh tìm được những câu chữ thật dễ hiểu. Nhưng này, cho tôi hỏi, anh có nói cho con bé hiểu như vậy không?


Tôi lấy danh dự thưa với ngài là không,
Duncan vội vã đáp,
nếu tôi lợi dụng cơ hội để làm điều đó chẳng hóa ra lạm dụng lòng tin cậy của ngài sao!


Thiếu tá Heyward, anh có những suy nghĩ thật cao thượng và nghiêm túc. Nhưng Cora Munro là một đứa con gái rất khôn ngoan và thông minh, ngay cha nó cũng chẳng phải lo bảo ban dìu dắt.


Cora!


Phải, Cora. Phải chăng chúng ta đang nói tới việc anh muốn kết hôn với Cora?


Tôi… tôi… tôi không nghĩ là đã nhắc tới tên cô ta.
Duncan lắp bắp.

Thiếu tá Heyward, vậy anh muốn tôi đồng ý cho lấy ai?
người quân nhân già rướn thẳng người như cảm thấy nhân phẩm bị xúc phạm.

Ngài còn một người con gái khác không kém phần đáng yêu Alice!
người cha kêu lên bằng một giọng cũng sửng sốt như khi Duncan nhắc tới tên Cora.

Thưa ngài, đó là ước vọng của tôi.

Chàng thanh niên yên lặng chờ đợi thái độ của Munro sau câu trả lời bất ngờ của anh. Hồi lâu, người cha già đi đi lại lại trong phòng, chân bước dài và nhanh, những đường gân thớ thịt trên khuôn mặt rắn rỏi co giật, toàn thân dường như tập trung vào suy nghĩ. Cuối cùng, ông dừng lại trước mặt Heyward, mắt nhìn thẳng mắt, đôi môi run bần bật; ông nói:

Duncan Heyward. Từ trước tới giờ ta yêu quý anh vì trong huyết quản của anh có dòng máu người bạn chí thân của ta; ta yêu quý anh vì những đức tính của anh, ta còn yêu quý anh vì nghĩ rằng anh sẽ góp phần mang lại hạnh phúc cho con gái ta. Nhưng tất cả tình cảm thương yêu đó sẽ biến thành căm ghét nếu ta biết chắc rằng điều ta lo ngại có thật.


Mong sao không một hành động ý nghĩ nào của tôi khi ngài thay đổi thái độ như vậy!
chàng thanh niên kêu to, mắt vẫn nhìn thẳng vào đôi mắt sắc sảo của người chỉ huy.
Munro quên rằng Heyward không sao hiểu được nỗi lòng uẩn khúc của mình; tuy nhiên, trước sắc mặt không thay đổi của người đối thoại, nỗi tức giận của ông dịu xuống và ông hạ giọng nói tiếp:

Duncan, anh có thể trở thành con ta, vậy mà anh không biết về cuộc đời của một người mà anh muốn gọi là cha. Hãy ngồi xuống đây, chàng trai; bằng những lời thân mật ngắn gọn, ta sẽ vạch cho anh thấy những vết thương của một trái tim khô héo.

Lúc này, cả người tới truyền đạt ý kiến của Montcalm lẫn người nghe đều quên mất nhiệm vụ của mình. Mỗi người kéo một chiếc ghế, người quân nhân già ôn lại trong ký ức những chuyện xưa, còn chàng thanh niên chăm chú ngồi đợi với một vẻ kính cẩn nhẫn nại. Cuối cùng, Munro cất tiếng nói:

Thiếu tá Heyward, hẳn anh cũng đã biết gia đình tôi là một gia đình cổ kính và danh giá tuy sự giàu sang phú quý không tương xứng với địa vị xã hội. Có lẽ cũng vào trạc tuổi anh bây giờ, tôi có ước hẹn với Alice Graham, con của một nhà điền chủ ở gần nhà tôi. Nhưng cha nàng không ưng cho chúng tôi đi lại với nhau, không hẳn chỉ vì tôi nghèo. Tôi đã xử sự đúng như một người quân tử, trả lại cho nàng lời hẹn ước, rồi tôi rời bỏ xứ sở ra đi phụng sự đức vua. Tôi đã đi nhiều nơi và đã đổ máu trên nhiều mảnh đất, sau đó được trao nhiệm vụ sang vùng đảo châu Mỹ. Tại đây, số mệnh run rủi cho tôi quen biết một người con gái sau đó trở thành vợ tôi và mẹ của Cora. Cha cô ta là một người tử tế ở vùng đảo này; mẹ cô ta bất hạnh thay, cứ cho là như vậy,
ông già nói bằng một giọng đầy hãnh diện,
xuất thân xa xưa từ một giai cấp xấu số bị đày làm nô lệ để cung phụng cho nhu cầu của đám người xa hoa! Tai họa thay cho xứ Scotland đã kết liên trái lẽ với một dân tộc xa lạ nặng đầu óc buôn bán. Nhưng nếu có kẻ dám đổ tội lên đầu con gái tôi thì hắn sẽ được biết sự tức giận của một người cha như thế nào! Thiếu tá Heyward, chính anh cũng sinh trưởng ở miền Nam, nơi mà những người bất hạnh bị coi như một giống người hạ đẳng, không thuộc giai tầng của anh.


Tiếc thay điều đó lại có thật, thưa ngài.
Duncan bối rối đưa mắt nhìn xuống sàn.

Vậy mà anh lại đổ tội đó lên đầu con gái tôi ư? Anh ghê sợ không muốn dòng máu nòi giống Heyward hòa vào với dòng máu thấp hèn, mặc dù con gái tôi đáng yêu và nết na, có phải thế chăng?
người cha bênh con, giận dữ hỏi.

Cầu Chúa tránh cho tôi một thành kiến không xứng đáng với sự suy nghĩ của tôi!
tuy nói vậy, Duncan tự nhận thấy ý nghĩ đó đã ăn sâu vào bản chất con người mình,
Tính nết nhu mì, nhan sắc và sức quyến rũ của cô gái út của ngài, thưa đại tá Munro, giải thích vì sao tôi yêu cô ta, đồng thời xóa gỡ cho tôi tội bất công.


Anh nói đúng,
người quân nhân già dịu giọng,
con bé là hình ảnh của mẹ nó khi bà bằng tuổi nó và chưa biết tới những nỗi đau khổ giày vò. Sau khi mẹ của Cora qua đời, tôi trở về Scotland, lúc này đã giàu sang phú quý. Duncan, anh có thể ngờ được rằng người đàn bà tuyệt vời ấy vẫn sống trong cảnh cô đơn lạnh lẽo suốt hai chục năm trời vì nặng lòng yêu thương một kẻ đã lãng quên mình rồi không? Hơn thế nữa, nàng còn tha tội phụ bạc cho tôi và, vì không còn trở ngại gì nữa, nàng đã nhận làm vợ tôi.


Và trở thành mẹ của Alice.
Duncan tiếp luôn với một sự sốt sắng có thể bất lợi cho anh nếu như lúc này tâm trí Munro không bị cuốn vào những chuyện xưa.

Phải,
ông già đáp,
và cũng vì đã mang lại cho tôi niềm hạnh phúc này mà nàng đã phải trả một giá đắt. Nhưng nàng đã hóa thánh trên thiên đàng; còn tôi, giờ đây gần kề miệng lỗ, tôi thấy không có gì phải phàn nàn cho một số phận quá may mắn như vậy. Tuy nhiên nàng chỉ làm bạn với tôi được một năm trời, một quãng đời sung sướng quá ngắn ngủi đối với một con người đã để cho tuổi xuân tàn tạ trong đợi chờ vô vọng.

Trong niềm thương đau của người quân nhân già, có một cái gì đầy cương nghị khiến Heyward không dám ngỏ lời an ủi Munro gieo mình xuống ghế, quên rằng còn có Heyward trong phòng. Nét mặt ông đấy day dứt nuối tiếc, nước mắt giàn giụa lăn trên đôi gò má, rỏ cả xuống sàn. Cuối cùng, ông giật mình như chợt nhớ tới nhiệm vụ trước mắt, đứng dậy đi một vòng quanh phòng rồi lại gần người cộng sự, hỏi với một tư thế oai nghiêm quân sự:

Thiếu tá Heyward, hầu tước Montcalm có nhờ anh nhắn điều gì cho tôi, phải không?

Duncan cũng giật mình; anh lúng túng báo cáo lại những ý kiến của Montcalm mà anh hầu như gần quên. Thiết tưởng không cần kể lại dài dòng thái độ lịch thiệp nhưng mập mờ của viên tướng Pháp trước mọi mưu mẹo mà Heyward đã dùng để tìm hiểu nội dung thông báo của Montcalm cũng như những lời nhắn nghe lễ phép nhưng cương quyết trong đó ông ta hé cho Munro hiểu rằng phải đích thân đi gặp ông ta mới biết được sự thật. Trong lúc nghe Heyward thuật lại tỉ mỉ sự việc, những tình cảm sôi nổi của người cha dần dần nhường chỗ cho những lo lắng của người chỉ huy; khi Heyward báo cáo xong, trước mắt anh là hình ảnh một quân nhân già đang bừng bừng tức giận vì danh dự bị tổn thương.

Thôi đủ rồi, thiếu tá Heyward,
Munro giận dữ hét to,
đủ để viết một cuốn sách bàn về phép lịch sự của người Pháp. Tóm lại là người ta mời tôi tới để bàn bạc, và khi tôi cử một người đại diện có đủ khả năng tuy còn trẻ như anh thì người ta trả lời bằng một câu đánh đố.


Thưa ngài, có thể ông ta không tín nhiệm người thay mặt; vả lại, xin ngài nhớ cho rằng ông ta muốn mời chỉ huy trưởng pháo đài chứ không phải là chỉ huy phó, như ông ta đã nhắc lại hôm nay.


Người thay mặt không có đủ quyền lực và tư cách như người ủy nhiệm sao? Lão ta muốn nói chuyện với Munro. Thực tình tôi cũng muốn chiều theo ý lão nếu chỉ để cho thấy quyết tâm của chúng ta, mặc dù lão có nhiều quân và đang thúc ép ta đầu hàng. Kể ra cũng là một đòn chính trị tấn công vào lão đấy, chàng trai ạ.

Duncan tán thành ngay ý kiến của người chỉ huy, nghĩ rằng điều tối quan trọng là phải sớm biết được nội dung bức thư do người trinh sát mang từ pháo đài Edward về, anh đáp:

Nhất định là trước thái độ bình tĩnh của ta, Montcalm sẽ đâm ra hoang mang.


Chưa bao giờ anh nói chí lý như vậy. Tôi còn muốn cho Montcalm đến thăm thú những công sự của ta giữa ban ngày và dưới dạng một cuộc tấn công; đó là biện pháp hiệu nghiệm nhất để nắn gân một kẻ địch, nó còn vượt xa những trận pháo kích của lão nhiều lắm. Thiếu tá Heyward, nghệ thuật của ngài Vauban[48] của anh đã bóp méo vẻ đẹp hùng tráng của chiến tranh. Tổ tiên chúng ta còn vượt lên trên môn khoa học nhút nhát đó nhiều.

[48] Nguyên soái Pháp, kỹ sư xây thành lũy rất nổi tiếng, 1633 - 1707.

Điều đó có thể rất đúng, thưa ngài; nhưng lúc này, chúng ta buộc phải lấy nghệ thuật đánh lui nghệ thuật. Về cuộc gặp gỡ tới, ngài định ra sao?


Ta sẽ gặp viên tướng Pháp, không nao núng, không chậm trễ, ngay tức khắc cho xứng đáng là bề tôi của vương chủ ta. Nào, thiếu tá Heyward, hãy nghênh tiếp họ bằng một hồi quân nhạc rộn ràng, và hãy cử người sang báo cho họ biết là ai sẽ đến chỗ hẹn. Chúng ta sẽ đi cùng một tốp cận vệ cho tương xứng với một người nắm trong tay danh dự của đức vua. Mà này, Duncan, nghe đây,
Munro hạ thấp giọng mặc dù trong phòng chỉ có hai người,
cũng nên bố trí quân cứu viện sẵn sàng, đề phòng có sự lật lọng trong chuyện này.

Sau khi nhận lệnh, người sĩ quan trẻ rời khỏi căn phòng. Trời sắp tối, không chút chậm trễ, anh vội đi thu xếp những công việc cần thiết. Chỉ vài phút sau, anh đã lấy đủ số quân hộ tống và cử một người liên lạc cầm cờ để báo cho đối phương biết là người chỉ huy pháo đài sắp tới chỗ hẹn. Làm xong hai việc đó, Duncan dẫn tốp cận vệ tới cổng xuất kích; Munro đã chờ sẵn ở gần đấy. Sau những nghi thức nhà binh thông thường của một cuộc khởi hành, người quân nhân già và người đồng sự trẻ tuổi của ông rời khỏi pháo đài cùng đoàn tùy tùng.
Họ mới đi được chừng một trăm thước thì thấy từ trong một con đường hẻm xuất hiện một toán quân quan hàng ngũ tề chỉnh đưa viên tướng Pháp tới nơi hội kiến. Con đường này nguyên là lòng một con suối nằm giữa trận địa pháo của Pháp và pháo đài Anh. Từ lúc rời khỏi công sự để đối mặt với quân thù Munro luôn luôn giữ tư thế đường hoàng, dáng đi vẻ mặt uy nghi. Khi nhìn thấy nạm lông trắng phất phơ trên mũ Montcalm, đôi mắt ông sáng quắc, và tuổi tác không hề làm giảm vẻ oai phong trên thân hình cao lớn vạm vỡ của ông.

Dặn quân ta phải đề phòng,
ông nói nhỏ với Duncan,
chuẩn bị gươm súng sẵn sàng vì đối với một kẻ bầy tôi của bọn vua Louis, không có gì đảm bảo đâu; đồng thời phải tỏ cho chúng biết ràng ta rất vững vàng. Anh hiểu tôi chứ, thiếu tá Heyward!

Trong lúc viên tướng Pháp đi tới, một hồi trống từ phía đó nổi lên ngắt lời Munro; lập tức có một hồi trống đáp lại. Mỗi bên phái một liên lạc viên tiến lên trước, tay cầm cờ trắng. Người quân nhân Scotland thận trọng đứng lại, đội cận vệ bám sát sau lưng. Montcalm tiến lại gần họ, bước đi nhanh nhẹn mà vẫn khoan thai. Ông lịch sự ngả mũ chào người quân nhân già, nạm lông trắng toát cắm trên mũ là là mặt đất. Dáng vẻ của Munro oai phong lẫm liệt nhưng thiếu phong thái thoải mái, bặt thiệp và uyển chuyển của viên tướng Pháp. Trong mấy phút đồng hồ, không ai nói gì; họ nhìn nhau tò mò, chăm chú. Cuối cùng, Montcalm cất tiếng phá tan bầu không khí yên lặng, phần vì chức vụ cao hơn, phần vì tính chất cuộc gặp gỡ. Sau những lời chào hỏi xã giao, Montcalm quay về phía Duncan, mỉm cười quen thuộc rồi nói bằng tiếng Pháp:

Thưa ông, tôi rất vui sướng lại được gặp ông trong dịp này. Sẽ không cần phải dùng một người thông ngôn bình thường vì được ông giúp cho, tôi cảm thấy yên tâm như chính tôi nói tiếng của ông vậy.

Duncan cảm ơn lời khen ngợi. Sau đó Montcalm quay lại đoàn tùy tùng của mình lúc này cũng bắt chước đối phương đứng sát chủ tướng; ông nói:

Lùi về phía sau, các con; trời nóng bức, hãy lui ra một chút.

Trước cử chỉ tin cậy của Montcalm, thiếu tá Heyward cũng định ra lệnh cho quân bên mình lùi lại, nhưng khi đưa mắt nhìn xung quanh, anh lo ngại thấy có nhiều toán da đỏ đứng ở bìa rừng tò mò theo dõi tình hình.

Chắc chắn ngài Montcalm cũng nhận thấy ngay sự khác biệt giữa hoàn cảnh của chúng tôi và của các ngài,
anh nói hơi lúng túng, tay chỉ về phía những kẻ thù nguy hiểm rải rác khắp nơi,
Nếu chúng tôi ra lệnh cho quân rút lui, e rằng có thể bị tấn công không kịp trở tay.


Thưa ông, tôi lấy danh dự của một người Pháp quân tử đảm bảo an toàn cho các ông,
Montcalm đặt một tay lên trái tim,
điều đó chắc cũng đủ để ông tin.


Như vậy là đủ,
Nói rồi Duncan quay lại bảo viên sĩ quan phụ trách đội cận vệ:
Hãy lùi về phía sau, ngoài tầm tai nghe, và đứng đó chờ lệnh.

Không giấu nổi lo lắng, Munro vội yêu cầu Duncan cho biết lý do.

Thưa ngài, tỏ ra là ta tin vào họ, phải chăng điều đó có lợi hơn?
Duncan đáp,
Ngài Montcalm cam kết bảo đảm an toàn cho chúng ta, và tôi đã ra lệnh cho người của chúng ta rút về phía sau một chút để tỏ ra rằng ta hoàn toàn tin vào lời cam kết.


Cũng được thôi, nhưng tôi không quá nhẹ dạ tin vào lòng thành thực của cái đám hầu tước này như họ vẫn tự xưng đâu. Nhãn hiệu quý tộc của họ quá nhàm, chắc đâu mang dấu ấn của danh dự thực sự.


Thưa ngài, xin chớ quên rằng chúng ta đang nói chuyện với một vị tướng lừng lẫy khắp châu Âu châu Mỹ về tài cầm quân. Với một quân nhân danh tiếng như vậy, chúng ta không có điều gì phải lo ngại cả.

Người quân nhân già đành phải đồng ý, nhưng trên khuôn mặt rắn đanh vẫn lộ vẻ hoài nghi; sự hoài nghi đó không nảy sinh từ cuộc gặp gỡ này mà bắt nguồn từ lòng khinh bỉ kẻ thù từ đời ông cha truyền lại. Montcalm kiên nhẫn chờ cho cuộc hội ý ngắn ngủi giữa hai người kết thúc rồi mới tiến lên gần nữa và đi vào vấn đề; ông nói với Duncan:

Thưa ông, tôi đề nghị cấp trên của ông cho tôi gặp với hy vọng rằng sẽ thuyết phục để đại tá thấy rằng ngài đã làm tất cả những việc cần thiết vì thanh danh của Anh hoàng và bây giờ, ngài sẽ nghe theo tiếng gọi của lòng nhân đạo. Tôi sẽ mãi mãi chứng nhận rằng ngài đã chiến đấu anh dũng và còn tiếp tục chừng nào còn hy vọng.

Sau khi Heyward dịch lại câu mào đầu của tướng Pháp, Munro đáp một cách hiên ngang nhưng không kém lịch sự:

Lời chứng nhận của ngài Montcalm thật quý giá đối với chúng tôi; tuy nhiên, nó sẽ càng quý giá nếu tôi tỏ ra xứng đáng hơn.

Nghe Duncan dịch câu trả lời, viên tướng Pháp mỉm cười đáp:

Cho tới giờ thì chiến đấu dũng cảm là một điều rất đáng ca ngợi, nhưng tiếp tục chống cự vô ích có thể lại là một điều không chấp nhận được. Chẳng hay ngài chỉ huy có muốn đi thăm doanh trại và tận mắt quan sát lực lượng của chúng tôi để thấy rằng không thể chống cự được không?


Tôi biết đức vua Pháp có binh hùng tướng mạnh,
người quân nhân Scotland không nao núng đáp sau khi Duncan dịch xong,
nhưng vương chủ tôi cũng có những đạo quân vừa hùng hậu vừa trung thành.


May sao cho chúng tôi, những đạo quân đó không có mặt tại đây,
Montcalm vội vã trả lời, không chờ Duncan dịch lại,
Trong chiến tranh có định mệnh mà một con người can trường phải biết phục tùng một cách dũng cảm cũng như khi đứng trước quân thù.


Nếu biết rằng ngài Montcalm nói tiếng Anh giỏi như vậy, tôi đã chẳng mất công phiên dịch một cách vụng về.
Duncan phật ý nói xẵng; anh chợt nhớ lại cuộc trao đổi ý kiến vừa qua giữa anh và Munro.

Xin lỗi ông,
viên tướng Pháp trả lời, đôi má rám đen thoáng đỏ,
hiểu được và nói được một ngoại ngữ khác nhau rất xa; bởi vậy xin ông tiếp tục dịch giúp cho,
ngừng một chút, ông nói tiếp:
Những quả núi này tạo cho chúng tôi mọi thuận lợi để quan sát những cộng sự của các ngài và cũng như các ngài, chúng tôi biết rõ tình trạng suy sụp của chúng.


Hãy hỏi viên tướng Pháp là ống nhòm của ông ta có nhìn tới sông Hudson không,
Munro thách thức nói,
và liệu ông ta có biết sẽ gặp quân của tướng Webb ở đâu và vào lúc nào không?


Xin nhường cho tướng Webb thông ngôn hộ.
Viên tướng Pháp đa mưu túc trí vừa nói vừa chìa cho Munro một bức thư để ngỏ,
Đọc thư này, ngài sẽ thấy rằng những hoạt động quân sự của ông ta không gây trở ngại cho quân đội của tôi.

Không chờ Duncan dịch, người quân nhân già vội vàng cầm lấy, một cử chỉ chứng tỏ ông rất quan tâm tới nội dung lá thư. Trong lúc đôi mắt lướt nhanh trên những dòng chữ, nét mặt Munro chuyển từ hiên ngang sang buồn rầu ủ rũ, đôi môi ông run run và trong khi lá thư rời khỏi tay, đầu ông gục xuống ngực như một người đột nhiên mất hết hy vọng. Duncan nhặt thư liếc vội những dòng chữ ác nghiệt, không kịp xin lỗi về cử chỉ đường đột của mình. Người chỉ huy của Munro và Heyward không những không khuyến khích họ cố thủ mà còn khuyên họ sớm đầu hàng, nói thẳng ra rằng không thể cử được một người, nào tới cứu viện.

Không còn nhầm gì nữa!
Duncan thết lên, tay lật đi lật lại tờ giấy,
Chữ ký của tướng Webb đây, đúng là bức thư bị mất.


Con người ấy đã phản bội ta!
Munro chua chát kêu to,
Ông ta đã làm mất danh dự cho một gia đình chưa hề biết tới sự ô nhục và đã bôi tro trát trấu lên mái đầu bạc của ta!


Xin ngài chớ nói thế!
Duncan lên tiếng,
Chúng ta vẫn làm chủ pháo đài và giữ được danh dự của chúng ta. Chúng ta có chết cũng làm cho đối phương thấy rằng họ phải trả một giá quá đắt.


Ta cảm ơn con,
người quân nhân già sực tỉnh khỏi cơn bàng hoàng, đáp,
lần này, con đã nhắc Munro nhớ tới bổn phận của mình. Chúng ta hãy quay trở về đào sẵn mồ chôn chúng ta đằng sau những chiến lũy kia.


Thưa các ngài,
Montcalm tiến một bước về phía hai người, vẻ sốt sắng bao dung,
các ngài hiểu quá ít về Louis Montcalm này nếu nghĩ rằng tôi định lợi dụng lá thư để làm nhục những con người dũng cảm và để tự bôi nhọ danh của mình. Trước khi rời nơi đây, xin hãy nghe những điều kiện của tôi.


Người Pháp đó nói gì vậy?
lão quân nhân nghiêm giọng hỏi,
Phải chăng ông ta coi bắt được người trinh sát và bức thư của bộ chỉ huy là một chiến công? Tốt hơn hết là ông ta bãi bỏ cuộc bao vây này và tới ngôi trước pháo đài Edward nếu muốn dùng lời nói khiến kẻ thù khiếp sợ.

Duncan thuật lại ý kiến của Montcalm; nghe xong, người quân nhân già nói ôn tồn hơn:

Thưa ngài Montcalm, chúng tôi xin nghe ngài.


Giữ pháo đài lúc này là một việc không thể được,
kẻ thù rộng lượng của Munro nói,
vì lợi ích của chủ tôi, chúng tôi phải phá hủy nó. Còn về phần các ngài và những người bạn dũng cảm của các ngài, chúng tôi sẽ không từ chối bất cứ một quyền lợi thiết thân nào đối với người lính.


Quân kỳ của chúng tôi thì sao?
Heyward hỏi.

Xin mang về Anh quốc và trình lên đức vua của các ngài.


Vũ khí của chúng tôi?


Hãy giữ lấy, không ai sử dụng những thứ đó giỏi hơn các ngài.


Còn việc rút quân của chúng tôi và giao nộp pháo đài?


Tất cả sẽ được tiến hành hết sức thỏa đáng đối với các ngài.

Duncan quay sang thuật lại những điều kiện đầu hàng cho người chỉ huy của mình. Nghe xong, Munro tỏ ra ngạc nhiên và rất xúc động trước sự khoan dung bất thường và cũng bất ngờ này; ông nói:

Duncan, anh hãy đi theo vị hầu tước; ông ta quả xứng danh là một hầu tước. Hãy đến bản doanh của ông ta để thu xếp mọi công việc. Ta đã sống tới tuổi già để nhìn thấy hai sự việc mà ta không bao giờ ngờ tới; một người Anh sợ không dám giúp bạn, và một người Pháp quá lương thiện không muốn lạm dụng ưu thế của mình.

Nói xong, lão quân nhân lại gục đầu xuống ngực, chậm chạp quay trở về pháo đài. Dáng điệu bơ phờ của ông báo trước tin chẳng lành cho binh lính đang bồn chồn chờ đợi.
Duncan ở lại bàn cụ thể về các điều khoản đầu hàng. Anh trở về pháo đài vào lúc những phiên gác đầu tiên. Sau khi hội ý riêng với người chỉ huy, anh lại sang phía bên kia ngay. Tin ngừng chiến được công bố, đại tá Munro đã ký một hiệp định và sáng hôm sau pháo đài sẽ được trao cho đối phương; quân lính trong pháo đài được giữ vũ khí, quân kỳ, quân trang và như vậy là theo quan điểm của các nhà quân sự, họ giữ được danh dự.