30

Số từ: 2434
Nhà xuất bản Trẻ in ấn và phát hành
Hoàng Anh dịch
✴✴✴
CÁI XÃ HỘI KHÔNG CẦN ĐẾN ÔNG

Ove phủi tuyết bám trên bia mộ. Ông mạnh tay đào mặt đất lạnh cứng và cẩn thận thay cây hoa. Rồi ông đứng dậy, phủi bụi đất, bần thần nhìn cái tên của bà, trong lòng cảm thấy vô cùng hổ thẹn. Ông luôn là người phàn nàn với bà về chuyện trễ hẹn. Giờ thì ông đứng đây, rõ ràng chưa thể đi theo bà như dự định.
— Toàn những sự cố ngoài ý muốn. - Ông lẩm bẩm với tấm đá. Rồi ông lại im.
Ove không biết chính xác chuyện gì đã xảy ra với mình sau đám tang. Ngày nối ngày, tuần nối tuần lặng lẽ theo cái cách khiến ông gần như không thể nhớ được mình đã làm gì trong khoảng thời gian đó. Trước khi Parvaneh và Patrick tông gãy cái thùng thư của ông, Ove không nhớ mình có nói chuyện với bất kỳ người nào kể từ sau cái chết của Sonja.
Có những buổi tối ông hoàn toàn quên mất việc ăn uống. Chuyện đó không bao giờ xảy ra trước đây, theo như ông còn nhớ. Nhất là từ sau khi ông ngồi xuống bên cạnh Sonja trên chuyến tàu bốn mươi năm về trước. Chừng nào Sonja còn đó, cuộc sống của ông còn sự quy củ. Ông dậy lúc sáu giờ kém mười lăm phút, pha cà phê, đi tuần tra khu phố. Lúc sáu rưỡi, bà đã tắm xong, họ cùng nhau ăn sáng và uống cà phê. Bà ăn trứng, ông ăn bánh mì phết bơ. Đúng bảy giờ kém năm phút, ông đưa bà vào ghế phụ lái của chiếc Saab, cất xe lăn của bà vào cốp sau, rồi chở bà tới trường. Sau đó ông đến cơ quan. Lúc mười giờ kém mười lăm, tại chỗ làm của mình, họ nghỉ tay uống cà phê. Sonja uống cà phê sữa, còn ông dùng cà phê đen. Họ ăn trưa lúc mười hai giờ. Khi đồng hồ chỉ ba giờ kém mười lăm, họ nghỉ giải lao một lần nữa. Đúng năm giờ kém mười lăm, ông đón bà ở sân trường, đưa bà vào ghế và cất chiếc xe lăn vào cốp xe. Lúc sáu giờ chiều thì họ đã ngồi dùng bữa tối trong căn bếp nhà mình, thường là món thịt nấu với khoai tây và nước sốt. Món ăn ưa thích của Ove. Sau đó, bà ngồi thu chân trên ghế sofa giải ô chữ, còn ông loay hoay làm việc trong lán dụng cụ và xem tin tức. Đúng chín rưỡi, ông đưa bà lên gác, vào trong phòng ngủ. Trong nhiều năm liền, Sonja nài nỉ Ove cho bà dọn xuống ở trong phòng dành cho khách tại tầng một, nhưng ông từ chối. Sau khoảng mười năm thì bà nhận ra đó là cách để ông cho bà thấy ông không có ý định buông xuôi. Và ông sẽ không để cho Chúa trời, vũ trụ cũng như những thứ khác chiến thắng. Những thứ tồi tệ đó sẽ biến xuống địa ngục. Thế là bà thôi không mè nheo nữa.
Vào tối thứ Sáu, họ sẽ thức xem tivi đến mười giờ rưỡi. Sáng thứ Bảy họ sẽ dùng bữa sáng muộn, có khi tận tám giờ sáng. Rồi họ ra ngoài để đi mua sắm tại cửa hàng vật liệu, đồ nội thất và dụng cụ làm vườn. Sonja sẽ mua đất trong khi Ove ngó nghiêng các món dụng cụ. Họ chỉ có một ngôi nhà nhỏ với mảnh sân sau khiêm tốn và một bồn hoa nhỏ, nhưng hình như luôn có một thứ gì đó để trồng trọt hoặc dựng lên. Trên đường về nhà, họ sẽ dừng chân để ăn kem. Bà ăn kem sôcôla, còn ông ăn kem có các loại hạt. Cứ mỗi năm, quán kem lại nâng giá thêm một krona, và đó là dịp để Ove
nổi trận lôi đình
, theo mô tả của Sonja. Khi về đến nhà, bà sẽ lăn xe băng qua căn bếp ra sân sau, và ông sẽ giúp bà ngồi xuống đất để có thể chăm sóc mấy luống hoa. Trong lúc đó, ông sẽ rút chiếc tua vít ra và đi vào trong nhà. Đó là thứ hay ho nhất của một căn nhà. Nó không bao giờ hoàn thiện. Luôn có một con ốc vít nằm đâu đó để ông siết lại.
Vào ngày Chủ nhật, họ đi tới một quán cà phê và ngồi uống cùng nhau. Ove đọc báo trong khi bà nói chuyện. Sau đó là thứ Hai. Thế rồi, một thứ Hai nọ, bà không còn tồn tại trên cõi đời này nữa.
Ove không nhớ chính xác ông đã trở nên lặng lẽ như vậy từ khi nào. Ông luôn là người ít nói, nhưng chuyện này hơi khác. Có lẽ ông đã bắt đầu nói thầm trong đầu nhiều hơn. Có lẽ ông đã mất trí, đôi khi ông vẫn tự hỏi điều đó. Nó giống như thể ông không muốn những người khác bắt chuyện với mình, sợ rằng những giọng nói lải nhải đó sẽ xóa mất ký ức về giọng nói của bà.
Ove nhẹ nhàng lướt ngón tay trên tấm bia mộ như thể đang vuốt ve túm tua dài của một tấm thảm thật dày. Ông không tài nào hiểu được những người trẻ cứ luôn miệng ra rả về việc
tìm kiếm bản thân
. Ông thường xuyên nghe điều đó từ những người đồng nghiệp ngoài ba mươi tuổi. Họ chỉ toàn nói rằng mình cần nhiều
thời gian rảnh rỗi
hơn, như thể đó là mục đích duy nhất của việc đi làm: đạt đến điểm mà họ không phải làm việc nữa. Sonja từng bật cười và bảo rằng ông là
người cứng nhắc nhất thế gian
. Ông từ chối coi đó là một lời chỉ trích. Một chút khuôn phép là điều cần thiết, ông nghĩ thế. Nên có sự quy củ, và người ta cần phải tin cậy được mọi thứ. Ông không nghĩ đó là một tính xấu.
Sonja thường nhắc về giai đoạn bị ông Ove xem như một sự lầm lạc trong suy nghĩ, vào khoảng giữa thập niên 1980, khi mà ông bị bà thuyết phục và mua một chiếc Saab màu đỏ, mặc dù từ hồi quen nhau bà biết ông chỉ đi xe màu xanh.
Đó là ba năm tồi tệ nhất trong đời Ove,
bà vừa nói vừa cười khúc khích. Kể từ lúc đó, ông không lái thứ gì ngoài một chiếc Saab màu xanh.
Đa phần các bà vợ nổi giận vì ông chồng không nhận ra mái tóc mới cắt của họ, trong khi mỗi lần tôi cắt tóc, chồng tôi giận mấy ngày liền vì trông tôi không giống như thường ngày,
Sonja thường nói như thế.
Đó là điều mà ông Ove nhớ tiếc nhiều nhất. Việc mọi thứ diễn ra như thường ngày.
Con người cần có một chức năng. Ông đã luôn đóng một vai trò nhất định, không ai có thể phủ nhận điều đó. Ông đã làm tất cả những gì mà xã hội chờ đợi nơi ông. Ông đã làm việc, không bao giờ nghỉ ốm, trả hết nợ nần, đóng thuế, làm những việc cần làm, mua những chiếc xe tốt. Và đổi lại, xã hội đã cảm ơn ông bằng cách nào? Bằng cách cử người đến gặp ông tại cơ quan và bảo rằng ông đi về đi, thế là xong.
Vào một thứ Hai nọ, ông đã không còn bất cứ một vai trò nào nữa.
Mười ba năm về trước, Ove đã mua chiếc Saab 95 màu xanh. Không lâu sau đó, đám người Mỹ tại General Motors đã mua nốt số cổ phần cuối cùng do người Thụy Điển nắm giữ của hãng Saab. Ông đã gấp tờ báo sáng hôm đó với một tràng rủa sả kéo dài tới tận buổi chiều. Ông sẽ không bao giờ mua xe nữa. Ông không có ý định đặt chân lên một chiếc xe ô tô Mỹ, trừ phi đôi chân cùng với phần cơ thể còn lại của ông được bỏ vào quan tài trước đó, bọn họ có thể đoan chắc về điều đó. Sonja tất nhiên cũng đã đọc bài báo và ít nhiều phản đối góc nhìn của Ove về quốc tịch của hãng xe, nhưng không thay đổi được gì. Ý ông đã quyết, ông sẽ giữ quan điểm của mình. Ông sẽ lái chiếc xe hiện có cho tới khi ông hoặc nó bị hỏng. Dù sao thì những chiếc xe tử tế cũng không còn được sản xuất nữa, ông chắc chắn như vậy. Giờ đây bên trong chúng chỉ chứa một đống linh kiện điện tử vớ vẩn. Giống như ta lái một chiếc máy tính vậy. Người ta thậm chí không thể tháo nó ra mà không bị nhà sản xuất dọa chấm dứt bảo hành. Thế cũng tốt. Sonja từng nói rằng chiếc xe sẽ hỏng hóc vì buồn bã vào cái ngày Ove nằm xuống. Có thể lắm.

Nhưng cái gì cũng có thời,
bà cũng thường nói như vậy. Chẳng hạn như khi các bác sĩ chẩn đoán bệnh cho bà bốn năm về trước. Bà dễ tha thứ hơn ông. Tha thứ cho Chúa trời, vũ trụ và mọi thứ khác. Còn ông thì nổi giận. Có lẽ vì ông cảm thấy ai đó phải nổi giận thay cho bà, khi tất cả những tai ương quái quỷ cứ giáng xuống con người duy nhất không đáng bị như vậy.
Thế nên ông chống lại cả thế giới. Ông chống đối các nhân viên bệnh viện, các bác sĩ chuyên ngành và cả các bác sĩ trưởng khoa. Ông chống đối đám mặc áo trắng và các đại diện của hội đồng thành phố, những kẻ đã trở nên đông đảo đến nỗi ông gần như không nhớ nổi tên của bọn họ. Ông phải tìm một chính sách bảo hiểm cho cái này, một chính sách bảo hiểm khác cho cái kia, liên hệ một người vì Sonja bị bệnh, rồi một người khác vì bà ngồi xe lăn. Thêm một người thứ ba để bà được miễn làm việc, và một người thứ tư để thuyết phục các cấp có thẩm quyền rằng điều bà muốn là ngược lại: Đi làm việc.
Nhưng chống lại đám người mặc áo trắng là điều không thể. Và người ta cũng không thể đảo ngược sự chẩn đoán.
Sonja đã bị ung thư.

Chúng ta sẽ tiếp nhận mọi chuyện như nó phải thế,
Sonja đã nói như vậy. Và họ đã làm thế. Bà tiếp tục dạy dỗ đám học sinh cá biệt thân thương trong khả năng có thể, cho đến khi Ove phải đẩy bà vào lớp học mỗi buổi sáng vì bà không còn sức lực để tự làm điều đó. Sau một năm bà chỉ còn làm được ba phần tư khối lượng công việc hằng tuần. Sau hai năm bà giảm giờ dạy còn một nửa. Và sau ba năm thì bà chỉ lên lớp được một phần tư thời gian. Khi cuối cùng bà cũng phải từ bỏ công việc, Sonja đã viết một lá thư dài cho từng em học sinh và khuyến khích chúng gọi điện cho mình mỗi khi chúng cần trò chuyện với ai đó.
Gần như tất cả các học sinh đều gọi điện. Chúng còn xếp hàng đi thăm cô giáo nữa. Có lần vào một dịp cuối tuần, học sinh đến nhà đông tới nỗi Ove phải lánh sang lán dụng cụ và ngồi đó chờ suốt sáu tiếng đồng hồ. Khi đứa cuối cùng ra về vào buổi tối hôm đó, ông đã cẩn thận đi một vòng quanh nhà để bảo đảm không có món gì bị mất. Như mọi khi, cho đến khi Sonja bảo ông đừng quên đếm trứng trong tủ lạnh. Ông đưa bà lên gác trong lúc bà cười như nắc nẻ. Ông đưa bà vào giường, và ngay trước khi họ ngủ, bà quay sang ông. Bà giấu ngón tay mình trong lòng bàn tay ông, rồi vùi mũi vào cái hõm bên dưới xương quai xanh của ông.

Chúa đã lấy đi một đứa con của em, anh Ove yêu quý. Nhưng Ngài cho em cả ngàn đứa khác.

Vào năm thứ tư, bà qua đời.
Và giờ ông đứng đây, lướt tay trên tấm bia mộ của bà. Hết lần này tới lần khác. Như thể ông muốn xoa bóp cho bà tỉnh lại.
— Lần này tôi sẽ đi lấy khẩu súng của bố bà trên tầng áp mái. - Ove hạ giọng. - Tôi biết bà không thích nó. Tôi cũng không thích.
Ông hít một hơi thật sâu, như để làm cho mình cứng cỏi lên trước khi bà cố gắng thuyết phục ông không làm chuyện đó.
— Hẹn bà ngày mai. - Ông nói với giọng cương quyết, rồi phủi tuyết bám trên giày, tựa hồ không muốn cho bà cơ hội để phản đối.
Rồi ông men theo con đường nhỏ xuống bãi đỗ xe, với con mèo đi những bước êm ru bên cạnh. Họ đi qua cổng, vòng qua chiếc Saab vẫn còn đang được dán con tem
xe tập lái
ở cửa sau. Ông mở cửa trước bên phía ghế phụ. Parvaneh nhìn ông, đôi mắt nâu to tròn của cô ngập tràn sự thương cảm.
— Cháu đang nghĩ tới một chuyện này. - Cô thận trọng lên tiếng khi sang số chiếc Saab và cho xe lăn bánh.
— Đừng.
Nhưng cô không thể ngừng lại.
— Cháu đang nghĩ có khi cháu sẽ giúp bác dọn dẹp nhà cửa. Có thể là cất các món đồ của bác Sonja vào trong thùng và…
Vừa nghe nhắc tới tên của Sonja, lập tức khuôn mặt ông Ove sa sầm. Sự giận dữ làm nó rắn đanh lại như một cái mặt nạ.
— Đừng nói thêm một lời nào nữa! - Ông gầm lên, giọng ông vang rền trong chiếc xe.
— Nhưng cháu chỉ…
— Không một lời chết tiệt nào nữa. Cô hiểu chưa?
Parvaneh gật đầu và im lặng.
Run lên vì giận dữ, Ove nhìn ra ngoài cửa xe trong suốt quãng đường về nhà.