Chương ba mươi lăm

Số từ: 3348
Người dịch: Nguyễn thị Hải Hà
NXB Lao Động
Nguồn: vietmessenger
Ugwu cúi xuống bên cạnh một bụi cây có hoa trắng và trân trối nhìn đống sách bị đốt. Sách chất thành đống trước khi bị châm lửa, vì thế khi hắn cho tay vào đào xới để xem lửa có cháy hết mấy quyển phía dưới hay không, hắn rút ra được hai quyển còn nguyên và lau bìa bằng cái áo của mình. Trên những quyển bị cháy một nửa, hắn vẫn còn có thể đọc được chữ và nhìn thấy hình.
"Tại sao chúng lại phải đốt sách nhỉ?" Olanna hỏi khẽ.
Ông Chủ ngồi xuống bên cạnh hắn và bắt đầu bới tìm đống giấy tờ bị cháy, làu bàu. "Bài nghiên cứu của anh ở hết trong đó, nekene nke, đây là bản phân loại trắc nghiệm về phát hiện tín hiệu…". Một lúc sau, Ông Chủ ngồi xuống nền nhà trống trơn, hai chân duỗi thẳng. Ugwu ước gì ông đừng làm thế; có cái gì đó không được trang trọng cho lắm, không giống một người chủ. Olanna nắm tay Bé By, nhìn ra hàng phi lao và khóm mẫu đơn, hoa loa kèn, mọi thứ đều rối tung rối mù. Con đường Odim cũng ngổn ngang, lộn nhộn, cả hai bên đường cây cỏ rậm rì. Ngay cả xe bọc thép của Nigeria bị bỏ lại ở cuối đường, cỏ cũng mọc tràn cả lên bánh.
Ugwu là người đầu tiên vào trong nhà. Olanna và Bé By đi theo. Mạng nhện trắng đục giăng đầy phòng khách. Hắn nhìn lên và thấy một con nhện đen đang bò chầm chậm trong tấm lưới, như không đếm xỉa gì đến sự hiện diện của bọn họ mà chỉ mải mê bảo vệ cái nó cho là gia sản của mình. Ghế sofa và bộ rèm cửa biến mất. Mấy cái chấn song bung ra và cửa sổ hở hoác; gió sa mạc thổi nhiều đến nỗi rất nhiều bụi trên tường bây giờ biến thành màu nâu. Bụi bám đầy trong các phòng trống. Trong bếp chỉ có cái cối gỗ còn bị bỏ sót lại. Trong hành lang, Ugwu nhặt được một cái lọ không nắp đầy bụi; khi hắn giơ lên mũi ngửi thấy vẫn còn mùi kem dừa, kem dưỡng da của Olanna.
Bé By bắt đầu khóc khi họ đến nhà tắm. Những đống phân người trong bồn tắm đã khô, giống như những cục đá gớm ghiếc. Những trang báo Drum đã bị xé ra và dùng làm giấy vệ sinh, vết dơ bẩn làm nhòe mực in ném vương vãi trên nền nhà. Olanna dỗ Bé By khiến Ugwu nghĩ đến ngày xưa, lúc Bé By ngồi trong bồn tắm chơi với mấy con vịt cao su màu vàng. Hắn vặn nước, vòi nước rít lên nhưng không có nước, cỏ ở sân sau mọc cao đến vai khiến hắn không thể băng qua, vì thế hắn dùng một cây gậy quật cho cỏ rạp xuống. Tổ ong trên cây điều không còn nữa. Cánh cửa treo lủng lẳng trên bản lề lúc hắn đẩy cửa và hắn nhớ đến cái áo mắc ở chiếc đinh trên tường. Hắn biết cái áo không còn ở đó nữa, dĩ nhiên, tuy thế hắn vẫn nhìn lên vách tường để tìm. Anulika đã rất thích và hay khen cái áo đó. Hắn thấy vui mừng xen lẫn chút sợ hãi khi nghĩ hắn sẽ gặp Anulika trong một vài giờ nữa, hắn sẽ về nhà. Hắn sẽ không cho phép mình nghĩ ai còn sống và ai đã chết. Hắn nhặt đồ trên nền nhà bẩn thỉu, một cây súng gỉ và tờ Socialist Review bị gặm một nửa. Hắn ném tất cả xuống đất. Trong tiếng động vọng lại, có cái gì đó, có lẽ là một con chuột đang bò ngang nhà.
Hắn muốn lau rửa. Hắn muốn lau sạch mọi thứ một cách điên cuồng. Tuy thế hắn sợ mình chẳng thay đổi được gì. Có lẽ căn nhà đã bị nhơ bẩn đến tận chân móng rồi. Cái mùi chết chóc lâu ngày khô đi, ám hết vào các phòng và luôn có tiếng chuột chạy từ trên trần vọng xuống. Ông Chủ tìm thấy một cái chổi, bắt đầu quét phòng làm việc, bỏ đống phân thạch sùng ở ngay ngoài cửa. Ugwu nhìn vào trong phòng làm việc, thấy ông ngồi trên chiếc ghế độc nhất. Cái ghế có một chân bị gãy, vì thế ông dựa nó vào tường để giữ thăng bằng, cúi xuống đống giấy tờ và hồ sơ đã bị cháy phân nửa.
Ugwu lấy gậy khều đống phân, lầm bầm chửi rủa kẻ địch và cả dòng họ, con cái của chúng. Hắn đang dọn bồn tắm thì Olanna bảo hắn đừng lau chùi nữa, để sau khi hắn về thăm nhà rồi hãy làm.
Ugwu đứng yên lúc Chioke, người vợ hai của bố, rải cát quanh hắn. "Con có đúng là Ugwu không?", bà hỏi. "Con có phải là người thật không?"
Bà cúi xuống vốc một nắm cát, ném thật nhanh, cát rơi trên vai, cánh tay và bụng hắn. Cuối cùng, bà dừng tay, ôm hắn. Hắn không biến mất; hắn không phải là bóng ma. Những người trong làng cũng đến ôm hắn, rờ bụng hắn với một vẻ ngờ vực, như thể cát ném chưa đủ chứng minh hắn không phải là ma. Có vài người phụ nữ đến thăm và khóc. Ugwu chăm chú nhìn những khuôn mặt xung quanh mình, tất cả mọi người đều gầy hơn; nước da chứng tỏ họ đã cạn kiệt sức lực, ngay cả trẻ con cũng vậy. Nhưng Anulika là người thay đổi nhiều nhất. Mặt của cô đầy mụn đầu đen và mụn mủ; cô không nhìn hắn khi nói chuyện nước mắt ứa ra. "Anh không chết, anh không chết." Hắn giật mình khi thấy cô em gái mà hắn nghĩ là rất xinh đẹp lại không xinh đẹp chút nào. Cô chỉ là một người xa lạ, xấu xí luôn luôn nheo một bên mắt.
"Người ta nói là con trai tôi đã chết", bố hắn nói và nắm vai hắn.
"Mẹ con đâu ạ?" Hắn hỏi.
Trước khi bố hắn trả lời, hắn đã biết. Hắn biết từ lúc Chioke chạy ra. Đáng lẽ đó phải là mẹ hắn; bà phải có linh cảm về sự hiện diện của hắn và chờ sẵn ở rừng cây ube.
"Mẹ con không còn ở với chúng ta nữa", bố hắn nói.
Dòng nước mắt nóng hổi trào ra. "Chúa không bao giờ tha thứ cho bọn chúng."
"Nói năng cẩn thận!" Bố hắn nhìn quanh một cách sợ hãi, mặc dù chỉ có Ugwu với ông. "Không phải tại kẻ địch. Mẹ chết vì bệnh ho. Để bố đưa con đi thăm mộ của mẹ."
Ngôi mộ không được đánh dấu. Một nhánh khoai môn xanh ngắt trồng ngay chỗ ấy.
"Khi nào?" Ugwu hỏi. "Mẹ mất lúc nào?"
Thật là kỳ lạ khi hỏi Mẹ mất lúc nào về cái chết của chính mẹ đẻ mình. Bố hắn nói mẹ hắn chết khi nào không còn là vấn đề nữa, những lời hắn nghe thấy chẳng nghĩa lý gì cả. Ugwu quỳ gối, dập đầu xuống đất, hai tay ôm quanh đầu như để che cái gì đó ở trên trời sẽ rớt xuống đầu hắn, như thể đó là tư thế duy nhất mà hắn có thể dùng để chấp nhận, chịu đựng cái chết của mẹ hắn. Bố hắn bỏ hắn ở đó rồi vào trong lều. Sau đó, Ugwu ngồi với Anulika dưới cây sa kê.
"Làm sao mẹ chết?"
"Mẹ bị ho."
Cô chẳng trả lời những câu hỏi khác theo cách mà hắn dự đoán, không có một cử chỉ sống động nào, không có chút láu lỉnh nào trong những câu trả lời: vâng, họ có làm lễ mang rượu trước khi kẻ địch chiếm làng. Onyeka cũng khỏe; anh đã đi ra nông trại. Hai người chưa có con. Cô thường nhìn ra chỗ khác, dường như cô thấy khó chịu khi ngồi nói chuyện với hắn. Ugwu tự hỏi không biết có phải tình cảm thân thiết của hai anh em trước đây chỉ là điều hắn tưởng tượng. Cô có vẻ nhẹ nhõm khi dì Chioke gọi và lẹ làng đứng dậy bỏ đi.
Ugwu nhìn đám trẻ con chạy lòng vòng xung quanh cây sa kê, chọc ghẹo lẫn nhau và la hét khi Nnesinachi đến, cắp theo đứa con bên hông, mắt cô ta lấp lánh. Cô ta không có vẻ gì thay đổi, không giống như những người khác. Cô ta cũng không gầy như hắn tưởng tượng. Tuy thế ngực của cô có vẻ to hon, lồ lộ sau lần vải áo. Cô ta ép sát thân hình của mình vào hắn lúc ôm chào. Đứa bé gào lên.
"Tôi biết là anh không chết", cô nói. "Tôi biết anh rất nhanh trí."
Ugwu rờ má đứa bé. "Cô lấy chồng lúc đang chiến tranh?"
"Tôi không làm đám cưới." Cô chuyển đứa bé sang hông bên kia. "Tôi sống chung với một anh lính Hausa."
"Kẻ địch?" Đó là điều mà hắn không bao giờ có thể nghĩ đến.
Nnesinachi gật đầu. "Họ sống trong làng mình và anh ta rất tốt với tôi, một con người nhân hậu. Nếu có tôi ở đấy lúc đó, chuyện đã không xảy ra với Anulika. Nhưng hôm đó tôi phải đi Enugu vói anh ấy để mua đồ."
"Chuyện gì xảy ra với Anulika?"
"Thế anh không biết à?"
"Chuyện gì?"
"Bọn chúng cưỡng hiếp cô ấy. Năm đứa." Nnesinachi ngồi xuống và đặt đứa bé vào lòng.
Ugwu nhìn ra xa xăm. "Chuyện xảy ra ở đâu?"
"Khoảng hơn một năm trước."
"Tôi hỏi ở đâu?"
"Ồ!" Giọng của Nnesinachi run rẩy. "Gần con suối."
"Bên ngoài?"
"Vâng."
Ugwu cúi xuống nhặt một viên đá.
"Họ nói là tên đầu tiên leo lên bị cô ấy cắn vào cánh tay đến chảy máu. Chúng đánh cô ấy gần chết. Và một con mắt của cô ấy không mở được bình thường từ lúc đó."
Sau đó Ugwu đi dạo vòng quanh làng, khi hắn tới gần con suối, hắn nhớ đến đám phụ nữ xếp hàng xuống suối lấy nước mỗi buổi sáng; hắn ngồi xuống một hòn đá và khóc.
Trở lại Nsukka, Ugwu không kể cho Olanna biết chuyện em mình bị hãm hiếp. Olanna thường vắng nhà. Nàng nhận hết tin này đến tin khác về những nơi có người thấy ai đó giống Kainene. Vì thế nàng đi đến Enugu, Onitsha và Benin rồi trở về, lẩm bẩm nói, "Tôi sẽ tìm cho ra chị tôi", khi Ugwu hỏi là chuyện tìm kiếm như thế nào.
"Vâng, thưa cô. Cô sẽ tìm ra." Ugwu nói, bởi vì hắn phải tin như thế để củng cố niềm tin của nàng.
Hắn lau rửa căn nhà. Hắn đi chợ. Hắn đi đến Quảng trường Tự Do để nhìn từng đống sách mà kẻ địch đã lôi hết ra từ thư viện rồi đốt. Hắn chơi với Bé By. Hắn ngồi bên ngoài, trên những bậc thềm dẫn ra sân sau và viết lên những tờ giấy nháp. Đàn gà kêu inh ỏi trong sân nhà bên cạnh. Hắn nhìn qua hàng giậu và tự hỏi về Chinyere, không biết cô ta nghĩ thế nào về hắn và không biết cô có còn sống không. Bác sĩ Okeke và gia đình của ông không trở lại; bây giờ đó là nơi ở của một ông giáo sư hóa học, chân vòng kiềng, nấu ăn bằng bếp củi và có nuôi một đàn gà trong chuồng. Có một hôm, khi nắng chiều đang dần tàn, Ugwu nhìn lên, thấy ba người lính lao vào nhà; chỉ một lúc sau, họ đi ra, kéo ông giáo sư lê lết theo sau.
Ugwu đã nghe đồn là lính Nigeria thề sẽ giết năm phần trăm đội ngũ giáo viên của Nsukka và không ai nghe được tin gì về Giáo sư Ezeka kể từ khi ông ta bị bắt ở Enugu, nhưng bất thình lình, chuyện bỗng trở nên rõ ràng khi hắn nhìn thấy ông giáo sư hàng xóm bị bắt đi. Vì thế mấy ngày hôm sau, khi hắn nghe tiếng đập cửa thình thình phía trước, hắn nghĩ chúng đến bắt Ông Chủ. Hắn sẽ trả lời chúng là Ông Chủ không có nhà, Ông Chủ đã chết. Hắn chạy vội đến phòng làm việc, thì thào, "Trốn dưới gầm bàn, thưa ông!", rồi chạy ra cửa, giả đò ngớ ngẩn. Thay vì nhìn thấy những bộ đồng phục xanh lá cây đầy vẻ đe dọa, súng và giày bóng loáng như hắn dự đoán, hắn lại nhìn thấy cái khăn quàng màu nâu với một bộ mặt quen thuộc nhưng phải một lúc sau hắn mới nhận ra: cô Adebayo.
"Xin chào cô", Ugwu nói. Hắn cảm thấy rất thất vọng.
Cô ló đầu vào, nhìn phía sau hắn, vẻ kinh hoàng lộ rõ trên khuôn mặt khiến hắn tưởng như không còn lại gì ngoài một cái đầu lâu với hai cái lỗ sâu hoắm là cặp mắt.
"Odenigbo?", cô thì thầm, "Odenigbo?"
Ugwu hiểu ngay lập tức là cô chỉ có thể nói được bấy nhiêu thôi, là có thể cô không nhận ra Ugwu và có thể cô không dám nghĩ đến chuyện hỏi trọn câu, "Odenigbo có còn sống không?".
"Ông Chủ của con vẫn khỏe", Ugwu nói. "Ông ấy ở trong nhà."
Cô ta nhìn Ugwu trân trân, "Ồ! Ugwu! Em lớn mau quá." Cô bước vào trong. "Anh ấy đâu rồi? Anh ấy có khỏe không?"
"Con sẽ gọi Ông Chủ ra, thưa cô."
Ông Chủ đang đứng cạnh cửa phòng làm việc. "Có chuyện gì vậy, bạn tốt?", chàng hỏi.
"Đó là cô Adebayo, thưa ông."
"Em bảo tôi trốn dưới bàn vì cô Adebayo?"
"Con tưởng là bọn lính, thưa ông."
Cô Adebayo ôm Ông Chủ hơi lâu. "Người ta nói hoặc là anh hoặc là Okeoma không về nữa."
"Okeoma không về nữa." Ông Chủ nhắc lại lời cô như thể không lấy làm vui.
Cô Adebayo ngồi xuống và bắt đầu khóc. "Anh biết không, tôi thật sự không hiểu chuyện gì xảy ra ở Biafra. Cuộc sống diễn tiến như thường lệ và phụ nữ mặc đồ thời trang mới nhất ở Lagos, chỉ khi tôi đến London để đi họp và đọc một bài báo về nạn đói", cô ngừng một chút, "Khi buổi họp chấm dứt, tôi gia nhập đội tình nguyện Mayflower rồi băng qua sông Niger, mang theo thức ăn…".
Ugwu không thích cô ta. Hắn không thích cái dáng vẻ rất Nigeria của cô ta. Tuy thế tâm hồn hắn cũng đã phần nào chuẩn bị tha thứ cho điều này nếu sự tha thứ này có thể mang lại những buổi tối như xưa, khi cô bàn cãi sôi nổi với Ông Chủ trong cái phòng khách đầy mùi brandy và bia. Bây giờ không còn ai đến chơi, ngoại trừ Richard. Sau này, sự hiện diện của ông có vẻ gì đó rất thân thuộc, giống như người một nhà, trong cái cách ông ngồi đọc sách báo ở phòng khách khi Olanna đang lo công việc của mình còn Ông Chủ ở trong phòng làm việc.
Tiếng đập cửa một vài buổi tối sau đó, khi Richard đang ở đó, làm Ugwu bực mình. Hắn đặt mấy tờ giấy của hắn lên bàn trong bếp. Chẳng lẽ cô Adebayo không hiểu rằng tốt nhất cô nên trở lại Lagos và để cho họ yên? Ở ngoài cửa, hắn lùi lại một bước khi thấy hai người lính. Chúng nắm lấy tay nắm cửa, giật mạnh. Ugwu mở cửa. Một tên trong bọn đội một cái mũ bê rê màu xanh lá cây còn tên kia có một cái mụn cóc trên cằm giống như hạt hoa quả.
"Mọi người trong nhà này, đi ra và nằm xuống đất!"
Ông Chủ, Olanna, Ugwu, Bé By và Richard, tất cả đều nằm trên nền phòng khách trong khi hai tên lính lục soát khắp nhà. Bé By nằm sấp, nhắm mắt, im thin thít.
Cái tên đội mũ bê rê xanh có cặp mắt đỏ ngầu; hắn la hét và xé hết giấy tờ trên bàn. Cũng chính hắn là người đặt gót ủng của hắn lên lưng Richard rồi nói, "Tên da trắng! Oyinbo! Đừng có ỉa vãi ra đây nhé!". Cũng chính hắn là người chĩa súng vào đầu Ông Chủ và hỏi, "Ông có chắc là ông không giấu tiền của Biafra ở đây?"
Tên có cái mụn cóc trên cằm nói, "Chúng tôi lục soát tất cả những tài liệu giấy tờ có thể làm tổn thương, nguy hại đến sự đoàn kết và thống nhất của Nigeria". Chúng đi vào trong bếp, bưng ra hai đĩa đầy cơm jollof do Ugwu nấu. Sau khi ăn uống no nê, ợ thật to, chúng leo lên xe, lái đi. Chúng bỏ cửa trước mở toang. Olanna đứng dậy trước tiên. Nàng vào bếp, đổ ụp nồi cơm jollof vào thùng rác. Ông Chủ khóa cửa lại. Ugwu đỡ Bé By đứng lên và dẫn vào trong. "Đến giờ đi tắm rồi", hắn nói, mặc dù còn hơi sớm.
"Em có thể tự tắm một mình", Bé By nói. Vì thế hắn chỉ đứng gần đó trông chừng Bé By tự tắm một mình, lần đầu tiên. Con bé tạt nước vào người hắn, cười to. Hắn chợt nhận ra là rồi đây không phải lúc nào con bé cũng nhờ đến hắn.
Trở vào trong bếp, hắn thấy Richard đang đọc những tờ giấy hắn để trên mặt bàn bếp.
"Hay lắm, Ugwu." Richard nhìn với vẻ rất ngạc nhiên. "Olanna kể cho em nghe về người đàn bà mang cái đầu của đứa con trong quả bầu trên xe lửa đây à?"
"Vâng, thưa ông. Đó sẽ là một quyển sách rất dày. Em sẽ phải bỏ ra rất nhiều năm nữa để viết cho xong và em sẽ đặt tên cho nó là Chuyện Kể về Cuộc Đời Của Một Đất Nước."
"Nhiều tham vọng quá", Richard nói.
"Em ước gì em có quyển sách của Frederick Douglass."
"Đó chắc là một trong những quyển sách mà họ đã đốt." Richard nói và lắc đầu. "Để tôi tìm nó khi tôi đi Lagos tuần tới. Tôi đi gặp bố mẹ của Kainene. Nhưng tôi sẽ ghé Port Harcourt và Umuahia trước."
"Ông ghé Umuahia?"
"Ừ!"
Sau đó Richard không nói gì nữa, chàng không bao giờ nói về chuyện tìm kiếm Kainene.
"Nếu ông có thì giờ, thưa ông, xin ông giúp con tìm một người quen."
"Eberechi?"
Một nụ cười hiện trên mặt Ugwu trước khi hắn vội vàng giữ nét mặt nghiêm trang trở lại. "Vâng, thưa ông."
"Được, tôi chắc chắn sẽ giúp."
Ugwu đưa tên, địa chỉ của gia đình cho Richard ghi lại; sau đó cả hai đều im lặng. Ugwu ngượng ngùng, cố tìm chuyện để nói. "Ông vẫn còn viết quyển sách của ông phải không?"
"Không."
"Thế Giới Im Lặng Khi Chúng Tôi Chết. Đó là một cái tên rất hay."
"Ờ, đúng vậy. Câu này là của Đại tá Madu, có lần ông đã nói với tôi." Richard ngập ngừng. "Thật ra mà nói, tôi không phải là người trong cuộc để có thể viết về cuộc chiến tranh này."
Ugwu gật đầu. Hắn cũng đồng ý với Richard.
"Con có thể nhờ ông đưa giúp một lá thư nếu ông gặp Eberechi hay không?"
"Dĩ nhiên."
Ugwu lấy lại những tờ giấy Richard cầm và khi hắn quay đi nấu bữa tối cho Bé By, hắn lẩm nhẩm hát một mình.