Phần XXX – Phileas Fogg chỉ làm bổn phận của mình thôi như thế nào

Dịch giả: Duy Lập
Nhà xuất bản Hội Nhà Văn
Ba hành khách, có Vạn Năng trong đó, đã mất tích. Họ bị giết chết trong cuộc chiến đấu chăng? Họ bị bọn Sioux bắt làm tù binh chăng? Chưa thể biết được.
Số người bị thương khá nhiều, nhưng không ai bị tử thương. Một trong những người bị thương nặng nhất là đại tá Proctor, ông ta đã dũng cảm chiến đấu, và một viên đạn trúng nách và quật ngã ông. Ông được khiêng xuống ga cùng những hành khách khác mà tình trạng đòi hỏi cấp cứu ngay tức khắc.
Bà Aouda vẫn nguyên lành. Phileas Fogg đã chiến đấu không tiếc sức mình, mà không hề bị xây xát. Fix bị thương nhẹ ở cánh tay. Nhưng Vạn Năng thì không còn, và những giọt lệ ướt đẫm đôi mắt người thiếu phụ.
Khi ấy tất cả các hành khách đã rời khỏi con tàu. Bánh xe các toa tàu đều bê bết máu. Ở các trục và nan hoa lủng lẳng những mảnh thịt không ra hình thù. Người ta nhìn thấy xa tít trên cánh đồng trắng những vệt đỏ kéo dài. Những người da đỏ cuối cùng lúc này đã mất hút về phương nam, ở mạn sông Cộng Hoà.
Ông Fogg khoanh tay đứng im lặng. Ông đang phải quyết định một điều quan trọng. Bà Aouda đứng bên ông, nhìn ông không nói… Ông hiểu cái nhìn đó. Nếu người hầu của ông bị bắt làm tù binh, lẽ nào ông không phải hy sinh tất cả để cướp lại anh ta từ tay bọn cướp?
– Tôi sẽ lại tìm thấy anh ta, dù anh ta còn sống hay đã chết. – Ông chỉ đơn giản nói với bà Aouda như vậy.
– Trời! ông… ông Fogg! – Thiếu phụ kêu lên, nắm lấy hai bàn tay người bạn, nước mắt bà ướt đẫm đôi tay ông.
– Còn sống! – Ông Fogg nói tiếp, – nếu ta đừng để lỡ một giây phút!
Khi quyết định như thế, Phileas Fogg đã hoàn toàn hy sinh bản thân mình. Ông vừa tuyên cáo sự phá sản của ông. Chỉ một ngày chậm lại sẽ làm ông lỡ chuyến tàu bể ở Nữu Ước. Ông sẽ thua cuộc không cách gì gỡ được. Nhưng trước ý nghĩ.
Đó là bổn phận của ta!
ông đã không do dự.
Viên đại úy chỉ huy pháo đài Kearney đứng đó. Quân lính của ông – khoảng một trăm người – đang bố trí phòng ngự đề phòng bọn Sioux mở cuộc tấn công thẳng vào nhà ga.
– Thưa ông, – Ông Fogg nói với viên đại uý, – … ba hành khách đã mất tích.
– Chết à? – viên đại uý hỏi.
– Chết hoặc bị bắt. – Phileas Fogg đáp. – Đó còn là một điều nghi vấn phải giải quyết. Ông có ý định truy lùng bọn Sioux không?
– Việc hệ trọng ấy, thưa ông, – viên đại uý nói. – Bọn này có thể chạy trốn đến tận bên kia sông Arkansas! Tôi không thể bỏ pháo đài tôi phụ trách.
– Thưa ông, – Phileas Fogg lại nói, – đây là tính mạng của ba con người.
– Hẳn thế… nhưng liệu tôi có thể hy sinh tính mạng của năm mươi người để cứu lấy ba người được không?
– Tôi không biết ông có thể hay không có thể, thưa ông, nhưng ông có bổn phận làm việc ấy.
– Thưa ngài, – viên đại uý đáp. – Ở đây không ai phải dạy tôi về bổn phận của tôi cả.
– Được, – Phileas Fogg lạnh lùng nói, – tôi sẽ đi một mình!
– Ấy kìa ông! – Fix bước tới kêu lên, – sao lại một mình đuổi theo bọn cướp!
– Vậy ông muốn tôi để chết con người khốn khổ đã đem lại cuộc sống cho tất cả những người đang sống ở đây ư? Tôi sẽ đi.
– Thế thì không, ông không đi một mình! – viên đại uý ấy bất giác xúc động kêu lên. – Không! Ông là một tấm lòng vàng!… Ba mươi người tình nguyện! – ông nói tiếp, quay lại phía quân lính của mình.
Toàn đại đội tiến lên một loạt. Viên đại uý chỉ còn việc chọn trong những con người tốt bụng ấy. Ba mươi người lính được cử ra, dưới quyền chỉ huy của một viên đội trưởng dạn dày chiến đấu.
– Cảm ơn ngài đại uý! – Ông Fogg nói.
– Ông cho phép tôi cùng đi với ông không? – Fix hỏi nhà quý phái.
– Ông cứ làm theo ý định của ông. – Phileas Fogg đáp. – Nhưng nếu ông muốn giúp tôi, xin ông trở lại bên bà Aouda. Trong trường hợp tôi có làm sao…
Khuôn mặt viên thanh tra cảnh sát bỗng tái đi đột ngột. Xa rời con người mà ông đã theo sát từng bước bền bỉ đến thế! Để mặc hắn xông pha như vậy trong cái chốn hoang vu này! Fix đăm đăm nhìn nhà quý phái, và dù ông có tức tối điều gì, có mang thành kiến gì, có những ý nghĩ gì khác nhau giằng xé trong người, ông cúi đầu trước cái nhìn điềm tĩnh và thẳng thắn ấy.
– Tôi ở lại, – ông nói.
Một lát sau. Ông Fogg bắt tay từ biệt người thiếu phụ, rồi sau khi đã trao cho bà cái xắc du lịch quý giá của ông, ông ra đi với người đội trưởng và đơn vị chiến đấu.
Nhưng trước khi đi ông nói với quân lính:

Các bạn, có một nghìn livrơ tặng các bạn, nếu chúng ta cứu được những anh em bị bắt!

Lúc ấy là giữa trưa quá vài phút.
Bà Aouda lại về một căn phòng ở phía nhà ga, và tại đây, một mình ngồi đợi, bà nghĩ đến Phileas Fogg, đến tấm lòng cao thượng giản dị và vĩ đại ấy, đến tinh thần quả cảm bình tĩnh ấy. Ông Fogg đã hy sinh tài sản của ông, và bây giờ ông liều cả thân mình, ông làm tất cả những việc ấy không do dự, vì bổn phận, âm thầm lặng lẽ. Trước mắt bà, Phileas Fogg là một anh hùng.
Viên thanh tra Fix thì không nghĩ như thế và ông không thể nén được những náo động trong lòng. Ông đi dạo bước trên sân ga, người như lên cơn sốt. Sau một phút bị ngợp, ông trở lại là mình. Fogg đi rồi, ông hiểu ra sự ngu xuẩn của ông ta đã để hắn đi mất! Sao? Cái người ông vừa mới theo gót vòng quanh thế giới, mà nay lại bằng lòng thả hắn ra! Bản tính ông lại nổi lên, ông tự buộc tội, tự lên án, tự xét xử mình cứ như ông là giám đốc ở cảnh sát chính quốc đang quở trách một nhân viên bị bắt quả tang về tội ngu dại.

Mình khờ quá! – ông nghĩ. – Thằng hầu kia chắc chắn đã cho hắn biết ta là ai! Hắn chuồn rồi, hắn sẽ không trở lại nữa! Biết tóm cổ hắn ở đâu bây giờ? Nhưng sao ta lại có thể mê hoặc như thế, ta, Fix, ta, là người đã nắm trong tay lệnh bắt hắn! Ta thật đúng chỉ là một con vật!

Viên thanh tra cảnh sát cứ lý sự như thế, trong khi thời gian trôi đi vô cùng chậm chạp. Ông không biết nên làm thế nào. Đôi lần ông đã muốn nói toạc ra hết với bà Aouda. Nhưng ông hiểu bà sẽ tiếp nhận ông ra sao. Biết quyêt định sao bây giờ? Ông ta ngứa ngáy muốn băng qua cánh đồng trắng mênh mông đuổi theo tên Fogg ấy. Ông thấy việc tìm hắn cũng chẳng phải chuyện gì ghê gớm không làm được. Những vết chân của quân đội hãy còn in trên tuyết kia!… Nhưng chẳng mấy chốc mọi dấu vết đều bị xoá sạch dưới một lớp tuyết mới.
Thế là Fix hoàn toàn thất vọng. Ông cảm thấy không biết gì nữa chỉ muốn bỏ cuộc. Vậy mà chính lúc này đây, ông lại đang có cơ hội rời khỏi nhà ga Kearney và từ bỏ cuộc viễn du đầy dẫy những trắc trở.
Thật vậy, vào khoảng hai giờ chiều, giữa lúc tuyết rời từng nắm lớn, người ta nghe thấy tiếng còi tàu rúc lên từng hồi dài từ phía đông vọng đến. Một bóng đen khổng lồ đằng trước chiếu ra một luồng ánh sang đỏ quạch tiến lên chậm chạp, nhìn qua bầu sương mù thấy to lên ghê gớm và mang một vẻ kỳ quái.
Tuy vậy người ta chưa hề chờ đợi một đoàn tàu nào từ phía đông tới lúc này. Tàu cứu viện được yêu cầu bằng điện báo không thể đến sớm như thế, còn đoàn tàu từ Omaha đi San Francisco phải ngày mai mới qua đây. Nhưng chẳng mấy chốc rồi người ta cũng rõ.
Cái đầu tàu kia, đang chạy chầm chậm và rúc lên những hồi còi đinh tai, chính là cái đầu tàu đã tách ra và tiếp tục chặng đường của nó với tốc độ khủng khiếp, mang theo bác thợ đốt lò và bác thợ máy bất tỉnh nhân sự. Nó đã chạy trên đường ray một quãng khá xa; rồi ngọn lửa tàn dần vì thiếu chất đốt; áp suất hơi nước yếu đi, cái đầu máy cứ giảm mãi tốc độ, cuối cùng một giờ sau dừng lại ở quá ga Kearney hai mươi dặm.
Cả bác thợ máy và bác thợ đốt lò không ai chết, và sau một cơn ngất khá dài. Họ hồi tỉnh.
Lúc bấy giờ cái đầu tàu đã đỗ lại. Khi bác thợ máy thấy mình ở nơi hoang vắng, cái đầu tàu trơ trọi không còn toa đằng sau, ông hiểu chuyện gì xảy ra. Cái đầu tàu đã tách khỏi đoàn tàu ra sao thì ông không rõ. Nhưng ông biết chắc là đoàn tàu còn rớt lại phía sau đang nguy khốn.
Bác thợ máy không do dự trước công việc phải làm. Tiếp tục con đường theo hướng Omaha là khôn ngoan; quay lại với đoàn tàu, mà có lẽ bọn da đỏ còn đang cướp phá. Thì thật là nguy hiểm. Mặc! Những xẻng than và củi cứ tống vào lò, ngọn lửa lại bùng lên, áp suất lại tăng lên, và khoảng hai giờ chiều, cái đầu máy chạy lùi trở lại ga Kearney. Chính là nó đang rúc còi trong sương mù. Các hành khách hài lòng vô kể khi họ nhìn thấy đầu tàu ở đằng trước con tàu. Họ sắp được tiếp tục cuộc hành trình đã bị đứt đoạn không may đến thế.
Khi cái đầu máy đến. bà Aouda bước ra ngoài ga cà hỏi bác xa trưởng:
– Ông sắp cho đi đấy ư?
– Thưa bà. ngay bây giờ đây.
– Nhưng còn những anh em bị bắt kia… những người bạn đáng thương của chúng ta…
– Tôi không thể để giao thông đứt đoạn, – bác xa trưởng đáp. – Chúng ta đã chậm mất ba tiếng đồng hồ.
– Thế chuyến tàu sau từ San Francisco sẽ qua đây lúc nào?
– Thưa bà, chiều mai.
– Chiều mai! Thế thì chậm quá. Các ông phải đợi…
– Không thể được, – bác xa trưởng đáp. – Nếu bà muốn đi, xin mời bà lên tàu.
– Tôi không đi, – người thiếu phụ đáp.
Fix đã nghe được câu chuyện ấy. Vài phút trước, khi mọi phương tiện giao thông đều không có, ông ta đã quyết định rời khỏi Kearney, nhưng giờ đây khi đoàn tàu đứng kia sẵn sàng lao đi, ông chỉ việc ngồi lên chỗ mình trong toa, thì một sức mạnh không cưỡng được níu ông lại dưới đất. Cái sân ga này nóng bỏng dưới chân ông, và ông không thể dứt ra khỏi nó. Cuộc đấu trí bắt đầu trong ông. Cơn giận vì thất bại làm ông nghẹn thở. Ông muốn đấu tranh đến cùng.
Trong khi ấy, các hành khách và vài người bị thương – trong đó có đại tá Proctor bị thương nặng – đã về chỗ trong các toa tàu. Người ta nghe tiếng réo của nồi xúp de nóng rực và hơi nước phì ra qua các nắp hơi. Bác thợ máy rúc còi. Đoàn tàu chuyển bánh. Và chẳng bao lâu mất hút, làn khói trắng của nó hoà lẫn với cơn lốc tuyết.
Viên thanh tra Fix đã ở lại.
Vài tiếng đồng hồ trôi qua. Tiết trời rất xấu, rét như cắt da cắt thịt. Fix ngồi im không động đậy trên một ghế dài ở nhà ga. Người ta có thể tưởng là ông ta đang ngủ. Bà Aouda, mặc cho gió giật, chốc chốc lại ra khỏi ga, cố nhìn quanh cơn bão tuyết, muốn chọc thủng bầu trời sương mù đang thu hẹp chân trời lại chung quanh bà, nghe ngóng xem có tiếng động nào không. Nhưng không có gì cả. Bà lại trở về buồng, lạnh cóng, để một lúc sau lại quay ra, và bao giờ cũng phí công vô ích.
Chiều tối, toán quân không thấy về. Lúc này nó ở đâu? Nó có đuổi kịp bọn da đỏ không? Cuộc chiến đấu có xảy ra không. hay là những người lính ấy lạc trong sương mù, đang lang thang mò mẫm? Viên đại uý pháo đài Kearney rất lo lắng, mặc dầu ông không muốn để lộ gì ra mặt.
Đêm đến, tuyết rơi ít hơn, nhưng trời càng lạnh buốt. Người gan dạ nhất nhìn vào khoảng tối mênh mông dày đặc này cũng kinh hãi. Cánh đồng lặng như tờ. Không một cánh chim. Không một con thú chạy qua quấy rối sự yên tĩnh vô tận của nó.
Suốt đêm ấy, bà Aouda đầu óc đầy những linh cảm ghê rợn, trong lòng nặng trĩu lo âu, đi lang thang trên bờ đồng cỏ. Trí tưởng tượng cuốn bà đi xa và cho bà thấy hàng nghìn sự hiểm nguy. Thật không bút nào tả xiết nỗi ưu phiền bà phải chịu đựng trong những giờ phút dài đằng đẵng ấy.
Fix vẫn ngồi bất động tại chỗ, nhưng, cả ông nữa, ông cũng không ngủ. Có lúc nào đó có một người lại gần ông, thậm chí còn nói gì với ông, nhưng viên thanh tra đã xua đuổi anh ta, sau khi đáp lại những lời nói của anh ta bằng một cử chỉ từ chối.
Đêm qua đã như thế. Rạng sáng, vầng dương mờ nhạt mọc trên một chân trời phủ sương mù. Tuy nhiên tầm mắt có thể nhìn thấy xa đến hai dặm. Chính phương nam là hướng của Phileas Fogg và toàn quân đã đi… Phương nam hoàn toàn vắng lặng. Lúc này bảy giờ sáng.
Viên đại uý, lo lắng đến cực độ, không biết quyết định thế nào. Liệu có phải cử một toán quân thứ hai đi tiếp viện cho toán thứ nhất không? Có phải hy sinh thêm những người mới với rất ít khả năng cứu được những người đã hy sinh trước đó không? Nhưng ông không trù trừ lâu, và, vẫy gọi viên trung uý đến, ông ra lệnh mở một đợt trinh sát về phía nam, thì vừa lúc ấy những tiếng súng vang lên. Súng hiệu chăng? Binh lính lao ra ngoài pháo đài, và cách nửa dặm họ trông thấy một đơn vị nhỏ đang trở về trong đội ngũ chỉnh tề.
Ông Fogg đi đầu, bên ông có Vạn Năng và hai người hành khách khác cướp lại từ tay bọn Sioux.
Cuộc chiến đấu đã diễn ra cách Kearney mười dặm về phía nam. Trước lúc phân đội đến ít lâu. Vạn Năng cùng hai bạn đã đánh lại bọn lính gác, và anh người Pháp đã đấm gục ba tên, thì vừa lúc ông chủ anh và quân lính xông vào cứu viện!
Tất cả, người đi cứu và người được cứu, đều được đón tiếp bằng những tiếng reo hò vui sướng, và Phileas Fogg chia cho quân số tiền thưởng ông đã hứa với họ, còn Vạn Năng thì nói đi nói lại, những lời thật chí lý:
– Hẳn đi rồi, phải nhận rằng để cứu được tôi, ông chủ tôi đã phải trả giá quá đắt!
Fix chẳng nói chẳng rằng nhìn ông Fogg, và thật khó mà phân tích những cảm giác đang đấu tranh trong con người ông ta lúc đó. Còn bà Aouda thì nắm lấy bàn tay nhà quý phái và xiết chặt tay ông trong tay mình và không nói lên lời!
Trong khi ấy thì Vạn Năng, vừa mới về, đã đi tìm đoàn tàu trong ga. Anh đinh ninh sẽ thấy nó ở đó sẵn sàng phóng đi Omaha. Và anh hy vọng còn có thể gỡ lại thời gian đã mất.
– Tàu đâu, tàu đâu! – anh kêu lên.
– Đi rồi. – Fix đáp.
– Còn chuyến tàu sau, bao giờ qua đây? – Phileas Fogg hỏi.
– Chiều nay.
– A! – nhà quý phái lạnh như tiền chỉ đáp gọn có thế.