69

Số từ: 1997
Dịch giả: Nguyễn Quang Huy
C.ty Nhã Nam phát hành
Nhà xuất bản Hà Nội

Ai đấy?
Một tiếng quát phát ra từ sau cánh cửa. Giọng nhỏ và khiếp sợ. Harry có thể thấy bóng dáng bà qua lớp kính đóng tuyết.

Harry Hole. Chúng ta đã nói chuyện qua điện thoại.

Cánh cửa e dè mở ra một khe hở nhỏ.

Xin lỗi, tôi…

Không sao mà.

Signe Juul mở rộng cửa, Harry bước vào trong hành lang.

Even ra ngoài rồi,
bà nói với một nụ cười hối lỗi.

Vâng, bà đã nói qua điện thoại rồi!
Harry đáp.
Thực ra thì tôi muốn nói chuyện với bà.


Với tôi?


Có tiện không, bà Juul?

Người đàn bà lớn tuổi dẫn đường vào nhà. Mái tóc của bà, dày và xám bạc vấn thành búi và cài cây trâm kiểu xưa. Cơ thể tròn trĩnh, lắc lư của bà luôn khiến bạn nghĩ đến một vòng tay ôm mềm mại và thức ăn ngon lành.
Burre ngóc đầu lên khi họ bước vào phòng khách.

Vậy là chồng bà ra ngoài đi dạo một mình?
Harry hỏi.

Vâng, ông ấy không thể mang theo Burre vào quán cà phê,
bà đáp.
Xin mời ngồi.


Quán cà phê ư?


Một việc dạo gần đây ông ấy mới bắt đầu làm,
bà mỉm cười.
Đến ngồi đọc báo. Ông ấy bảo mình sẽ suy nghĩ tốt hơn khi không ngồi ở nhà.


Có lẽ có gì trong đó.


Chắc chắn. Và cậu cũng có thể mơ mộng nữa đấy, tôi cho là vậy.


Bà nghĩ đó là mơ mộng kiểu gì?


À tôi không biết. Có lẽ cậu có thể hình dung cậu như đang trẻ lại, ngồi uống cà phê bên vỉa hè ở Paris hoặc Vienna.
Một lần nữa nụ cười nhanh, hối lỗi ấy lại nở.
Nói thế đủ rồi. Cà phê không?


Vâng, xin bà.

Harry xem xét các bức tường trong khi Signe Juul đi vào trong bếp. Phía trên lò sưởi là bức chân dung một thanh niên mặc chiếc áo choàng đen. Mấy lần trước đến đây Harry không để ý đến bức tranh này. Người đàn ông mặc áo choàng đen đang đứng trong tư thế gây ấn tượng mạnh. Rõ ràng ông ta đang quét mắt về phía chân trời xa ngoài tầm nhìn của người họa sĩ. Harry bước đến chỗ bức tranh. Một tấm đồng nhỏ viền khung trên có ghi dòng chữ: Overlege Kornelius Juul, 1885-19. Cố vấn y tế.


Đó là ông nội của Even,
Signe Juul nói, bước vào mang theo khay cà phê.

Phải. Ở đây bà còn giữ được nhiều chân dung quá.


Vâng,
bà nói, để khay xuống.
Bức tranh bên cạnh là ông ngoại của Even, bác sĩ Wemer Schumann. Ông ấy là một trong những nhà sáng lập bệnh viện Ullev a l năm 1885.


Còn bức này?


Jonas Schumann. Cố vấn của bệnh viện Rikshospital.


Còn họ hàng của bà?

Bà nhìn anh ngơ ngác.
Ý anh là gì?


Họ hàng của bà đâu?


Họ… đang ở nơi khác. Cho kem vào cà phê nhé?


Dạ không, cảm ơn.

Harry ngồi xuống.
Tôi muốn nói chuyện với bà về chiến tranh!
anh nói.

Ôi, không,
bà thốt lên.

Tôi hiểu, nhưng chuyện này rất quan trọng. Tôi hỏi thế này không sao chứ?


Chúng ta sẽ xem,
bà nói, rót cho mình một tách cà phê.

Trong chiến tranh bà là một y tá…


Tại Mặt trận phía Đông, phải. Một kẻ phản bội.

Harry ngước mắt lên. Đôi mắt bà bình thản nhìn anh.

Chúng tôi có khoảng bốn trăm người. Sau đó tất cả chúng tôi đều bị kết án tù. Bất chấp thực tế là Hội Chữ thập đỏ Quốc tế đã gửi đơn kháng cáo lên giới chức Na Uy đề nghị chấm dứt tất cả các tố tụng hình sự. Mãi đến năm 1990 Hội Chữ thập đỏ Na Uy mới xin lỗi chúng tôi. Cha của Even, trong bức tranh đằng kia, có quan hệ rộng nên cố xoay xở giảm án cho tôi… phần vì tôi đã giúp hai người lính Kháng chiến bị thương, vào mùa xuân năm 1945. Và vì tôi chưa bao giờ là thành viên của Dân tộc Thống nhất. Còn điều gì khác cậu muốn biết nữa không?

Harry nhìn chằm chằm tách cà phê. Giờ đây anh chợt nhận thấy trong một số khu dân cư tốt hơn của Oslo, không khí có thể tĩnh lặng đến thế nào.

Tôi không theo đuổi quá khứ của bà, bà Juul. Bà có nhớ một người lính Na Uy ở mặt trận có tên là Gudbrand Johansen không?

Signe Juul nao núng, và Harry biết anh đã vấp phải cái gì đó.

Chính xác thì cậu muốn biết chuyện gì?
bà hỏi, nét mặt căng thẳng.

Chồng bà không kể với bà sao?


Even chẳng bao giờ kể gì cho tôi nghe hết.


Được. Tôi đang cố gắng xác định danh tính những người lính Na Uy đã đi qua Sennheim trên đường ra mặt trận.


Sennheim,
bà dịu dàng lặp lại.
Daniel đã đến đó.


Vâng, tôi biết bà đã đính hôn với Daniel Gudeson. Sindre Fauke có nói tôi nghe chuyện đó.


Ông ta là ai?


Một cựu chiến binh từ mặt trận và lực lượng Kháng chiến mà chồng bà có quen. Chính Fauke đã đề nghị tôi đến nói chuyện với bà về Gudbrand Johansen. Fauke đã đào ngũ nên ông ta không biết đã xảy ra chuyện gì với Gudbrand Johansen sau đó. Nhưng một người lính khác từ mặt trận, Edvard Mosken, nói với tôi về một vụ nổ thủ pháo trong các chiến hào. Mosken không thể giải thích hết tất cả các sự kiện sau vụ nổ đó. Nhưng nếu Johansen còn sống thì sẽ là tự nhiên khi cho rằng ông ấy cuối cùng sẽ đến một bệnh viện dã chiến.

Signe Juul bật ra một tiếng từ môi. Burre thong thả bước đến bên cạnh, bà vùi những ngón tay vào lớp lông dày, từng sợi của con chó.

Phải, tôi nhớ được Gudbrand Johansen!
bà đáp.
Daniel thi thoảng lại viết về anh ta trong các lá thư từ Sennheim và trong những thư anh ấy gửi tôi từ bệnh viện dã chiến. Chúng rất khác nhau. Tôi nghĩ Gudbrand Johansen đã thành như em trai của anh ấy vậy.
Bà mỉm cười.
Hầu hết mọi người thường xử sự như những người em trai mỗi khi có mặt Daniel.


Bà có biết đã xảy ra chuyện gì với Gudbrand không?


Anh ta cuối cùng đã đến một bệnh viện của chúng tôi, như cậu nói. Đó là vào thời điểm phần mặt trận của chúng tôi rơi vào tay quân Nga, và có đợt rút lui toàn diện. Chúng tôi không thể đưa thuốc thang gì ra mặt trận vì mọi ngả đường đều bị nghẽn do dòng xe cộ kéo về từ hướng ngược lại. Johansen bị thương rất nặng, ngoài những thứ khác ra thì còn có một mảnh đạn pháo găm vào đùi anh ta, ngay phía trên đầu gối. Chân anh ta đang bị hoại thư lan ra nên có nguy cơ chúng tôi sẽ phải cắt bỏ. Nên thay vì nằm đợi thuốc mà chắc sẽ không đến, anh ta được gửi theo dòng xe cộ về phía Tây. Lần cuối tôi thấy anh ta là một khuôn mặt râu ria ló ra từ dưới tấm chăn phía sau một xe tải. Bùn mùa xuân dâng lên đến nửa bánh xe, họ phải mất một tiếng mới di chuyển được ở khúc quanh đầu tiên rồi khuất tầm mắt.

Con chó tựa đầu lên lòng chủ, ngước lên nhìn bà với đôi mắt u buồn.

Và đó là lần cuối cùng bà nhìn thấy hoặc nghe nói về ông ấy?

Bà chậm rãi đưa tách sứ thanh nhã lên miệng, nhấp một ngụm nhỏ rồi đặt xuống. Bàn tay bà không run rẩy nhiều, nhưng nó vẫn đang run.

Ít tháng sau thì tôi có nhận được một tấm thiệp của anh ta,
bà đáp.
Anh ta viết rằng mình đang giữ một số đồ tùy thân của Daniel, chiếc mũ của Nga mà tôi hiểu là một kiểu chiến lợi phẩm nào đó. Chữ viết thì khá lộn xộn, nhưng điều đó với các thương binh thì chẳng có gì bất thường cả.


Tấm thiệp ấy bà còn…

Bà lắc đầu.

Bà còn nhớ nó được gửi từ đâu không?


Không. Tôi chỉ nhớ được rằng cái tên khiến tôi cho rằng nó được gửi từ nơi có màu xanh cây cối, vùng nông thôn và rằng anh ta khỏe.

Harry đứng lên.

Làm sao mà ông Fauke này lại biết về tôi?
bà hỏi.

À…
Harry không biết phải ăn nói thế nào, nhưng bà đã chen vào.

Tất cả những người lính tại mặt trận đều nghe nói đến tôi,
bà nói, miệng bà mỉm cười.
Mụ đàn bà đã bán linh hồn cho quỷ để nhận một bản án thấp hơn. Có phải họ nghĩ thế không?


Tôi không biết,
Harry nói. Anh biết mình phải ra ngoài. Họ chỉ cách con đường bao quanh Oslo có hai khối nhà, nhưng nơi này tĩnh lặng đến mức họ như đang ở cạnh một cái hồ trên núi.

Cậu biết là tôi không bao giờ gặp lại anh ấy nữa mà,
bà nói.
Daniel. Sau khi họ bảo tôi rằng anh ấy đã chết.

Bà đã chăm chú vào một điểm tưởng tượng trước mặt.

Tôi có nhận được lời chúc mừng năm mới của anh ấy thông qua một người lính liên lạc. Rồi ba hôm sau tôi thấy tên của Daniel trong danh sách chiến sĩ tử trận. Tôi đã không tin đó là sự thật. Tôi bảo với họ tôi sẽ không tin cho đến khi nào họ cho tôi xem xác anh ấy. Nên họ đưa tôi đến hố chôn tập thể tại Quân khu Bắc, nơi họ đang thiêu các xác chết. Tôi đi xuống cái hố đó, giẫm đạp lên các xác chết để tìm kiếm, đi từ cái xác cháy khô này sang cái xác cháy khô khác, nhìn trừng trừng vào những hốc mắt trống hoác, đen ngòm. Nhưng không ai trong số này là Daniel. Họ nói rằng tôi sẽ không thể nào nhận ra anh ấy, nhưng tôi nói rằng họ đã sai. Rồi họ bảo tôi anh ấy có thể được chôn trong các hố khác đã bị lấp rồi. Tôi không biết, nhưng tôi không bao giờ còn gặp lại anh ấy nữa.

Bà giật mình khi Harry hắng giọng.

Cảm ơn vì tách cà phê, bà Juul.

Bà theo anh ra đến hành lang. Khi đứng cạnh tủ quần áo cài cúc áo khoác, anh không thể ngăn mình tìm kiếm những đường nét của bà trong các khuôn mặt đang nhìn từ các bức ảnh đóng khung treo trên tường. Nhưng vô ích.

Chúng ta có phải nói gì với Even về những chuyện này không?
bà hỏi, mở cửa cho anh.
Harry nhìn bà ngạc nhiên.

Ý tôi là ông ấy có phải biết rằng chúng ta đã nói về chuyện này không?
bà vội nói thêm.
Về chiến tranh và… Daniel?


À, dĩ nhiên nếu bà không muốn thì thôi.


Ông ấy sẽ biết rằng cậu đã đến đây. Nhưng chúng ta không thể nói rằng cậu đã đợi ông ấy, nhưng phải đến một cuộc hẹn khác hay sao?

Đôi mắt bà van lơn, nhưng còn ẩn chứa một điều gì khác nữa.
Harry không thể hiểu nổi nó là gì cho đến khi đang ở Ringveien, mở cửa xe chào đón tiếng còi xe gầm rú đến điếc tai, thổi bay sự tĩnh lặng ra khỏi đầu óc anh. Đó là sự khiếp đảm. Signe Juul sợ hãi một điều gì đó.