KẾ BẨN SỐ 18: CHẠY TRỜI KHÔNG KHỎI NẮNG

Alphabooks phát hành
Nhà xuất bản Lao Động Xã Hội
Thao túng người khác bằng cách đưa ra những lựa chọn đã bị giới hạn hoặc đã ngầm cơ cấu từ trước những mong ép nạn nhân phải chọn theo kiểu
ăn muối còn hơn chuối chát


Vấn đề mấu chốt của kế bẩn này là tay quản lý yếu kém hoặc thiếu chuẩn bị đã quyết định rút ngắn quy trình ra quyết định thực tế và cho rằng ép buộc người khác làm những việc mà bản thân họ chắc chắn sẽ không làm là chuyện hết sức bình thường. Khi nhận ra
con mồi
của mình không muốn tuân theo, họ sẽ dựng lên một phương án thay thế khác ghê gớm hơn hoặc có vẻ thảm thiết hơn để ép nạn nhân vào thế phải tặc lưỡi lựa chọn
thà ăn muối còn hơn chuối chát

Những nhà quản trị lỗi lạc sẽ tìm cách thâu tóm những gì mình quản lý để có thể đưa ra những quyết định gây ảnh hưởng tốt đến lợi ích chung. Họ nâng cao trách nhiệm bản thân, suy xét cẩn thận những thuận lợi và khó khăn và đi đến quyết định đúng. Đôi khi, tất cả chúng ta đều phải làm những công việc khó nhằn, những công việc mà ta sẽ chẳng muốn mó tay vì chúng quá khó hoặc có nguy cơ hủy hoại sự nghiệp hoặc lý lịch của ta. Khi đối mặt với tình huống này, một nhà quản trị tài ba sẽ luôn trung thực và giúp đỡ chúng ta về sách lược, phương cách và thậm chí còn giúp chúng ta quen dần với những ý tưởng tương tự như thế. Họ cũng sẽ làm việc cật lực cùng ta để giảm tối đa rủi ro và ức chế.
Tuy nhiên, có một số người hoặc không có thời gian dành cho những điều này, hoặc đang tìm cách gây ảnh hưởng lên quy trình quyết định. Thay vì chân thành, họ sẽ đưa ra những lựa chọn chẳng lấy gì làm ngon lành, và họ cũng thừa biết, khi phải đối mặt với những lựa chọn như vậy, bạn sẽ tự động chọn công việc ít khoai hơn. Họ đưa ra phương án Luton hoặc Cumbernauld và đôi khi tiện đường quên luôn Florida cũng là một lựa chọn! Họ chẳng thèm đếm xỉa gì đến bạn hay tương lai của bạn, họ chỉ quan tâm đến việc bạn có đồng ý hay không mà thôi. Bằng cách ép bạn vào thế
chạy trời không khỏi nắng
, họ vừa tiết kiệm thời gian, vừa gây được ảnh hưởng tới bạn. Cái họ bỏ lỡ chính là thiệt hại về lâu về dài lên động lực làm việc và mối quan hệ công việc với bạn.
Một biến thể khác của kế bẩn này là một ai đó phải đứng trước lựa chọn khó khăn giữa hai phương án, nhưng không hề được đánh động về những phương án khác. Trong phiên bản này, nạn nhân bị ép phải chọn một trong hai phương án mà dù cho có chọn phương án nào đi nữa, kẻ chơi bẩn cũng được hưởng lợi lộc to!
Ở tình huống đầu chương, rõ ràng lão Jerry bày trò
chạy trời không khỏi nắng
với Ben. Với những ai biết điều và đúng mực, nhận trách nhiệm về những hoạt động của London với Khởi nguồn là
ăn muối
chứ không phải
chuối chát
, dù nghe có vẻ chướng! Jerry chẳng mong Ben từ chối phương án Scotland quá, nhưng lão chẳng thể từ bỏ thói quen thích tô vẽ mọi thứ của mình. Lewis cũng rời vị trí ngoài cuộc để bồi thêm cho Ben cú chót trong lựa chọn của mình.
KẾ BẨN NÀY ĐE DỌA GÌ ĐẾN TỔ CHỨC

Cảnh báo về lợi nhuận - điều này đe dọa thế nào tới lợi ích của tổ chức?
Những việc
khoai
và khó nhằn cần được thực hiện vì lợi ích của công ty. Trước mắt, điều đó có thể mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, theo thời gian, tinh thần và lợi nhuận sẽ bị hao mòn khi động cơ tiêu cực của trò bẩn này hung hãn đánh vào giá trị cốt yếu.
Độ mẫn cảm của tổ chức - công ty sẽ điêu đứng ra sao với những hành vi này?
Cũng như mọi kế bẩn khác, kế này tăng mức độ phức tạp và áp lực lên những nhà quản lý bận rộn. Thay vì tìm cách khác để động viên nhân viên, họ chọn cách dễ dàng hơn rất nhiều: bày trò bẩn.
Đe dọa văn hóa - điều này ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp và tinh thần nhân viên như thế nào?
Về cơ bản, đây là một thủ đoạn xấu xa có thể nhanh chóng tàn phá văn hóa doanh nghiệp. Đây cũng là triệu chứng của một hình thức gây sức ép rộng hơn, có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực nghiêm trọng đến công ty.
Tỷ lệ rủi ro của kẻ chơi bẩn - mức độ rủi ro và khả năng bị vạch trần là bao nhiêu?
Bạn sẽ bị vạch mặt. Không sớm thì muộn người ta cũng phát hiện ra đây là trò bẩn yêu thích của bạn. Nếu bạn muốn đội của mình liên tục đạt thành tích cao trong một thời gian dài, bạn sẽ thất bại. Điều này khiến bạn trả giá như thế nào? Chưa kể đến rủi ro về thành tích, bạn sẽ bị nhìn nhận như một kẻ ưa thao túng người khác và những
danh tiếng
tương tự cũng sẽ lan xa nhanh chóng.
Cảnh báo về an nguy cho nạn nhân - nạn nhân có thể gặp phải những rủi ro nào khi kế bẩn được tung ra?
Khi bị dính đòn, bạn sẽ thấy chắc chắn có ai đó muốn bạn làm những viêc mà cả tỷ năm sau bạn cũng chẳng muốn mó tay vào. Chưa bàn đến những khó chịu, rủi ro bạn có thể gặp phải phụ thuộc vào công tác mà bạn chọn. Rủi ro của bạn lại càng tăng cao nếu người ta còn bày thêm vài trò bẩn khác nữa và chúng sẽ ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng tới bạn.
THUỐC GIẢI CHO KẾ BẨN SỐ 18

Trước khi đi sâu vào trò bẩn này, chúng tôi thành thật khuyên bạn nên suy xét kỹ xem người ta đã nói những gì và nói như thế nào. Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói là câu châm ngôn đáng được bạn khắc cốt ghi tâm trong trường hợp này. Để làm sáng tỏ tình hình, hãy tự hỏi bản thân những câu sau:
- Chính xác là những lựa chọn nào đã được đề xuất?
- Độ
khoai
của những lựa chọn này được nhìn nhận đến mức độ nào?
- Mình sẽ phải cố gắng bao nhiêu để có thể thành công?
- Còn có thể có lựa chọn nào khác nữa không?
- Có phải mình đang bị thao túng không nhỉ?
- Lựa chọn tồi tệ nhất có thể thật đến bao nhiêu?
- Mình có cơ hội được hỏi rõ trước khi ra quyết định không nhỉ?
- Quản lý của mình sẽ nhận được gì từ mỗi lựa chọn này?
- Mức độ mong muốn mình làm việc này của anh ta?
- Những lựa chọn này mang tính cảm tính và mục đích cá nhân đến đâu?
- Mình đã tin tưởng quản lý của mình đến mức nào?
Nếu câu trả lời cho những câu hỏi này gióng lên hồi chuông báo động, khả năng là bạn đang bị chơi bẩn và
chạy trời không khỏi nắng
đang ở vị trí dẫn đầu. Trong trường hợp này, bước đầu tiên bao giờ cũng là kiểm soát cảm xúc. Bạn nổi cáu và cảm thấy tức giận là điều dễ hiểu. Để đối mặt với tình huống này, bạn cần chấp nhận những cảm xúc đó và đưa chúng vào tầm kiểm soát. Khi chúng ta mất kiểm soát cũng là lúc gã quản lý
độc tài
giành ưu thế tinh thần và được thể nâng cao quyền lực của họ. Bạn sẽ dâng cho họ ưu thế quá lớn khi thất bại trong việc kiểm soát cảm xúc cá nhân.
Nếu đây là một trò bẩn chứ không chỉ là một cuộc gọi quản trị khó nhằn, quản lý của bạn đang cố ép bạn lựa chọn công việc mà không có dữ kiện đầy đủ về nó. Nhà quản lý đánh cược rằng bạn sẽ chọn mà không để ý đến những lựa chọn khác, vì họ đã giấu nhẹm cả đi, hoặc không có cơ hội cân nhắc.
Bí quyết để đối đầu với trò bẩn này là cùng với sự công chính hãy đưa ra những câu hỏi khôn ngoan để tăng thêm lựa chọn cho bạn cân nhắc, và đưa nhà quản lý vào một cuộc trao đổi hiệu quả hơn. Bằng cách đó, chúng ta bảo toàn uy tín và danh tiếng của mình cũng như tháo gỡ cho họ.
Nếu đã quyết định chiến lược để thách thức
chạy trời không khỏi nắng
, bạn cần phải tiếp xúc với kẻ chơi bẩn và hỏi họ những câu thật cứng rắn.
NHỮNG CÂU HỎI CHO KẺ BÀY TRÒ:

- Anh có thể giải thích căn nguyên của hai lựa chọn này không?
- Còn lựa chọn nào khác nữa không?
- Anh có thể nói gì thêm về những cơ hội khác?
- Anh đề xuất lựa chọn nào và vì sao?
- Chuyện gì sẽ xảy ra nếu tôi chọn...?
- Nếu tôi chọn... thì ai sẽ nhận...?
- Nếu tôi chọn thứ khác thì sao?
- Nếu chúng ta dành thời gian bàn bạc với nhau về một kế hoạch tốt hơn thì sao nhỉ?
- Nếu chúng ta cùng ngồi lại với nhau để tìm ra một giải pháp tốt hơn cho cả hai?
- Anh còn thông tin hỗ trợ nào khác để giúp tôi lựa chọn không?
- Còn điều gì chưa rõ về tình hình này?
- Còn ai khác có những thông tin hữu ích mà tôi có thể trao đổi cùng?
- Anh đã không nói cho tôi biết điều gì liên quan đến trường hợp này?
Chúng tôi khuyên bạn nên dùng những câu hỏi khôn ngoan kể trên làm bước tấn công đầu tiên vì những câu hỏi này thường đã chuyển được tình hình sang chiều hướng hiệu quả hơn. Tuy nhiên, có thể bạn quyết định dùng cách tiếp cận trực tiếp:

Anh Jerry, em thấy những lựa chọn này nghe có vẻ không ổn lắm. Em muốn chúng ta trao đổi cởi mở hơn, và cùng nói rõ về những gì đang thực sự diễn ra và chúng ta có thể giúp đỡ lẫn nhau như thế nào.

Đây là một cuộc chuyện trò khá gai góc khi đưa mối quan hệ giữa Ben và Jerry vào thế rủi ro; tuy nhiên, cần thể hiện rõ ràng chúng ta có lòng dũng cảm và sự công chính để đương đầu với tình hình thực tế một cách hiệu quả và chuyên nghiệp.
Thuốc giải này đề xuất một cuộc trao đổi hiệu quả hơn vì không tồn tại hiểm họa nào. Chúng ta không đề cập đe dọa hay mập mờ. Chúng ta cho Jerry một cơ hội để thành thật và tiến bước cùng chúng ta. Buồn thay, những bằng chứng đều cho thấy, lão Jerry lại chẳng mấy quan tâm đến mấy việc này.
Mẹo vặt

QUYẾT ĐOÁN
Một võ sĩ quyết đoán vừa bảo vệ được quyền lợi và vị thế của mình, vừa tôn trọng quyền lợi và vị thế của đối thủ. Võ sĩ quyết đoán biết rõ từng thế đánh sẽ có cách hóa giải tương ứng và họ làm việc cùng năng lượng của đối thủ. Họ học từ những đòn đánh tiếp theo, và đôi khi, né đòn tốt hơn tấn công lại. Trong thế giới của chính trị thương trường, tự vệ bao giờ cũng tốt hơn đối kháng. Võ sĩ quyết đoán không đáp trả những đe dọa và những lời mời mọc tham gia nhúng chàm vào những mưu hèn kế bẩn. Cần nhớ rằng, học võ để tự vệ chứ không phải để tấn công người khác. Khi bạn phát triển kỹ năng tư duy chính trị, hãy khắc cốt ghi tâm rằng sức mạnh và uy lực của phái Gian hùng là có thật, nhưng với kỹ năng và sự khéo léo của mình, bạn vẫn có thể hóa giải được ma thuật của hắn một cách an toàn.