Truyện ngắn 12: Những tấm danh thiếp

Số từ: 3091
Dịch giả: Hà Ngọc
Nguồn: tve-4u.org
Đó là vào đầu mùa thu, con tàu
Gontsarov
đang chạy trên sông Volga hoang vắng. Những đợt lạnh đầu mùa đã trở lại. Xuôi theo dòng nước lũ xám xịt ở khoảng rộng bao la vùng châu á và từ những bờ phía đông đã mang màu hung hung của con sông, một làn gió giá buốt vun vút thổi mạnh ngược lại với con tàu, phần phật quất vào lá cờ ở đuôi tàu, quất vào mũ phớt, mũ lưỡi trai và quần áo của những người đi trên boong khiến họ phải nhăn mặt lại, và rồi luồn cả vào ống tay và tà áo của họ. Đưa tiễn con tàu một cách vu vơ và buồn tẻ chỉ là một con hải âu duy nhất, - lúc nghiêng hẳn mình trên đôi cánh nhọn bay sát theo đuôi tàu, lúc lại bay chênh chếch mà biến mất ở đằng xa, phía một bên mạn tàu, tuồng như nó chẳng còn biết làm gì trong cảnh hoang vu của con sông lớn và của bầu trời thu xám xịt.
Và cả con tàu cũng hầu như trống rỗng, - ở khoang dưới chỉ có một ac-ten(1) những người nông dân, còn trên boong đi đi lại lại, lúc tụ lại lúc tản ra, cũng vẻn vẹn chỉ có ba người: hai người là vé hạng hai, hình như cùng đi tàu với nhau để cùng đến một nơi nào đó và không lúc nào rời nhau, luôn cùng nhau đi dạo và lúc nào cũng cùng nhau bàn tính chuyện gì và đều cùng giống nhau ở một điểm là không có gì đáng để ý; còn một người nữa vé hạng nhất thì khoảng ba mươi tuổi, là một nhà văn mới nổi tiếng gần đây, đáng để ý ở thái độ nghiêm trang không ra buồn mà cũng không ra bực của anh ta và một phần nữa là ở ngoại hình của anh ta: người cao lớn, lực lưỡng, thậm chí lưng hơi cong xuống như kiểu lưng của một số người có sức lực. Anh ta ăn vận bảnh bao và cũng là đẹp trai về một phương diện nào đó: tóc anh ta đen theo kiểu người phía đông nước Nga, như người ta thường thấy trong giới thương nhân thời xưa ở Maxcova; và quả nhiên là anh ta đã xuất thân từ giới đó thật mặc dầu từ lâu anh ta chẳng còn có gì liên quan đến họ nữa.
Anh ta đi đi lại lại một mình với điệu bước chắc nịch, với đôi giày da bền đắt tiền, với chiếc áo khoác len sơviốt(2) đen và chiếc mũ cát két kẻ ô kiểu Ănglê.
Anh ta bước tới bước lui, lúc thì đi ngược chiều gió, lúc lại đi xuôi, hít thở cái bầu không khí nghiệt ngã đó của mùa thu và của sông Volga. Anh bước tới tận đằng lái, đứng ngắm nhìn con sông trải rộng và chảy dài thành một lớp sóng gọn xám phía sau tàu. Rồi anh ta lại quay ngoắt lại, tiến ra đằng mũi, đứng hứng gió, đầu cúi xuống trong chiếc cát két căng phồng và lắng nghe tiếng gõ đều đều của những chiếc gầu ở hai bên guồng đang ào ào đổ nước thành một dải trong như thuỷ tinh. Cuối cùng anh bỗng dừng chân và nhăn nhó cười: từ cầu thang khoang dưới ở vé hạng ba nhoi lên và xuất hiện một chiếc mũ đen rẻ tiền, dưới chiếc mũ là một gương mặt gày guộc nhưng xinh xắn mà anh đã ngẫu nhiên làm quen được từ chiều hôm qua. Anh sải bước tiến lại phía nàng. Lên được boong xong, nàng cũng ngại ngùng bước lại phía chàng và cũng chúm chím cười. Bị làn gió xô đẩy, toàn thân nàng lạng đi vì gió và nàng đưa một cánh tay gày gò lên để giữ lấy mũ. Trên mình nàng là một chiếc áo khoác mỏng mà phía dưới người ta thấy lộ ra đôi chân mảnh mai.
- Chị nghỉ ngơi ra sao rồi? - vừa đi chàng vừa lớn tiếng hỏi một cách mạnh dạn.
- Tốt lắm! - nàng đáp với giọng vui vẻ quá mức. - Lúc nào em cũng ngủ được, như một con culi vậy...
Chàng giữ lại bàn tay nàng trong lòng bàn tay to lớn của mình và nhìn thẳng vào cặp mắt nàng.
Nàng cũng sung sướng cố gắng đáp lại cái nhìn đó.
- Hỡi vị thiên thần của tôi, tại sao người lại ngủ trưa quá thế, - chàng suồng sã nói, - mọi người đã đang ăn sáng cả rồi.
- Tại em cứ nằm mơ hoài! - nàng đáp lại liến thoắng không khớp tí nào với tất cả cái bộ dạng của mình.
- Mơ chuyện gì vậy?
- Thiếu gì chuyện để mơ!
- Ôi chao, chị trông kìa!
Mùa hè lũ trẻ ra sông tắm, chết đuối xuôi theo nước vật vờ, mà chú Chechen(3) lững thững bước trên bờ
.
- Chính là em đang đợi chờ chú Chechen đấy! - nàng vẫn đáp với cái vẻ liến thoắng vui tươi ấy.
- Tổt nhất là ta đi uống rượu vodka và ăn cháo cá đi thôi, - chàng nói và nghĩ bụng: chắc hẳn cô nàng chẳng có gì để ăn sáng cả đâu.
Nàng điệu đàng giậm đôi chân:
- Rượu vodka, vodka, phải đấy, phải đấy! Rét khủng khiếp!
Thế là họ rảo bước đi xuống phòng ăn của vé hạng nhất, nàng đi trước, chàng theo sau và lúc này vừa đi chàng vừa ngắm nghía nàng với một vẻ thèm muốn nào đó.
Ban đêm chàng đã tơ tưởng đến nàng. Hôm qua, lúc sẩm tối tàu cặp vào một bến sông cao cao và đen ngòm nào đó mà phía dưới đã rải rác ánh đèn, chàng đã ngẫu nhiên bắt chuyện và làm quen với nàng ở mạn tàu, rồi sau cùng ngồi một lát với nàng trên boong nơi băng ghế dài đặt dọc theo dãy buồng vé hạng nhất, phía dưới những khung cửa sổ có nẹp cửa lùa màu trắng của những căn buồng này. Tuy nhiên chàng đã chỉ ngồi với nàng rất ít và đêm đến thì chàng lại thấy nuối tiếc. Điều chàng thấy ngạc nhiên là đến đêm chàng mới hiểu rằng mình đã thèm muốn nàng. Sao thế nhỉ? Theo thói quen dọc đường người ta thường bị những cô bạn đường ngẫu nhiên và không quen biết cuốn hút chăng? Giờ đây, trong khi ngồi với nàng trong phòng ăn, trong khi chạm ly với nàng để nhắm món trứng cá thật lạnh với bảnh mì nhỏ trắng nóng, chàng đã hiểu ra được vì sao nàng lại cuốn hút chàng đến thế và do đó nóng lòng chờ cho sự việc tự diễn đến hồi kết thúc. Và cũng do tất cả tình hình đó - cả việc uống vodka lẫn thái độ suồng sã của nàng - đều trái ngược một cách kỳ lạ với con người của nàng, nên chàng lại càng cảm thấy xao xuyến trong lòng.
- Nào, chỉ mỗi người một ly nữa rồi ta chấm dứt! - chàng nói.
- Phải đấy, chấm dứt thôi, - hòa theo giọng chàng, nàng đáp. - Mà cái rượu vodka này ngon thật đấy!
Dĩ nhiên, nàng đã khiến chàng cảm động ở chổ là hôm qua khi chàng xưng tên với nàng thì nàng đã cuống quít cả lên, sửng sốt vì đột nhiên được làm quen với một văn sĩ lừng danh. Khi cảm biết và thấy được sự cuống quít đó, bao giờ ta cũng thấy dễ chịu trong lòng, bao giờ cũng khiến ta có thiện cảm với người đàn bà ấy nếu cô ta không đến nỗi tệ và ngu ngốc quá. Và điều đó sẽ tạo ngay được một mức thân mật nào đó giữa mình với cô ta, khiến mình đối xử với cô ta được mạnh dạn hơn và dường như có được một quyền thế nào đối với cô ta. Nhưng điều hưng phấn đối với chàng không chỉ có cái đó: trong khi chàng đã khiến nàng sững sờ còn bởi vì chàng là đàn ông, thì nàng khiến chàng cảm động lại chính là ở tất cả cái cảnh nghèo nàn và chất phác của nàng. Chàng đã quen thói sỗ sàng với các cô gái hâm mộ mình, quen thói dễ dàng và nhanh chóng chuyển từ những phút làm quen ban đầu sang cách đối xử suồng sã theo cái kiểu gọi là nghệ sĩ và giả vờ lục vấn một cách đơn giản: cô là ai? người ở đâu ta? đã có chồng chưa? Chính hôm qua chàng cũng đã lục vấn nàng như thế, trong khi ngắm cảnh nhá nhem của buổi chiều hôm, nhìn vào những ánh đèn lửa nhiều màu trên những phao tiêu phản chiếu thành một vệt dài trên dòng nước sẫm đen quanh tàu và nhìn vào đống lửa cháy đỏ trên những bè gỗ, rồi ngửi thấy cả mùi khói từ đó toả ra mà nghĩ bụng:
Đây là điều đáng nhớ, ngửi tí khói này là thấy ngay được mùi cháo cá
, - rồi lại lục vấn tiếp:
- Có thể biết tên chị là gì không?
Nàng nhanh nhẩu xưng cả họ và tên mình.
- Chị đi đâu đó rồi nay trở về nhà đấy nhỉ?
- Em đến thăm bà chị ở Xviagiơxk(4), chồng chị ấy đột nhiên chết nên cảnh ngộ chị ấy thật kinh khủng, anh ạ...
Mới đầu nàng lúng túng đến nỗi lúc nào cũng chỉ nhìn đâu ra xa. Rồi sau nàng đã bắt đầu trả lời mạnh dạn hơn.
- Chắc chị cũng có chồng rồi chứ?
Nàng mở miệng cười khẩy một cách kỳ dị:
- Có chồng rồi. Và than ôi, chẳng phải là năm đầu tiên...
- Sao lại than ôi?
- Em dại dột nhảy ào đi lấy chồng quá sớm. Ngoảnh đi ngoảnh lại chẳng mấy chốc cuộc đời sẽ trôi qua!
- Ồ, cái đó thì còn lâu.
- Than ôi, chẳng lâu la gì đâu! Mà em còn chưa biết mùi đời, chưa biết mảy may!
- Muốn biết cũng chưa muộn.
Thế là nàng đột nhiên hất đầu cười với một tiếng nhạo:
- Thì em cũng đang thử đấy!
- Vậy ông chồng làm gì? Quan chức chăng?
Nàng phẩy bàn tay bé nhỏ:
- Ôi chao, chồng em là con người rất tốt, rất lành, nhưng tiếc một nỗi là chẳng có thú vị gì cả... Ông ấy làm thư ký phòng quản thủ điền thổ huyện nhà...

Sao cô này thật dễ thương mà lại thật không may đến vậy!
- chàng nghĩ, đoạn rút hộp thuốc lá:
- Chị muốn hút thuốc không?
- Rất muốn!
Thế là nàng lóng ngóng châm thuốc, nhưng hút một cách dũng cảm, rít những hơi nhanh, theo kiểu phụ nữ. Và một lần nữa chàng lại đột nhiên chạnh lòng thương hại nàng, thương hại cho cách cư xử buông thả của nàng, và cùng với lòng thương hại là một niềm trìu mến và một dục vọng khoái cảm hòng lợi dụng cái ngây ngô, cái thiếu từng trải một cách muộn màng của nàng, và cái đó, - như chàng đã cảm biết được - nhất định sẽ đi đôi với một thái độ cực kỳ liều lĩnh. Giờ đây, ngồi trong phòng ăn, chàng nóng ruột ngắm nhìn đôi tay gày guộc của nàng, nhìn khuôn mặt nhỏ nhắn, héo hon - nhưng do đó lại càng gợi cảm hơn - của nàng, nhìn vào mái tóc sẫm, rậm mà nàng chỉ chải búi qua quít và luôn lắc qua lắc lại, sau khi nàng đã cất bỏ chiếc mũ đen và trút bỏ chiếc áo khoác bé nhỏ màu xám ra khỏi tấm xiêm bằng vải sợi bông. Chàng cảm thấy xiêu lòng và hưng phấn trước thái độ cởi mở mà nàng đã nói chuyện với chàng hôm qua về cuộc sống gia đình, về cái tuổi không còn trẻ trung gì nữa của nàng, và cả trước thái độ hiện nay khi nàng bỗng dưng trở nên bạo phổi đến thế, đang làm và đang nói ra cả những điều chẳng phù hợp với bản thân nàng một cách đáng ngạc nhiên. Do rượu vodka, toàn bộ khuôn mặt nàng ửng đỏ lên đôi chút, thậm chí đôi môi tái nhợt của nàng cũng hồng hào lên, còn cặp mắt nàng ngời lên một vẻ cười cợt, mơ màng.
- Anh biết không, - nàng bỗng bảo, - ta vừa mới nói đến những giấc mơ, vậy anh có biết hồi còn là nữ sinh trung học, em đã ước mơ điều gì hơn hết không? Ước mơ đặt in cho mình những tấm danh thiếp ấy! Hồi đó gia đình em nghèo túng hẳn đi, phải bán nốt phần trang trại còn lại để dọn vào thành phố, thế là em hoàn toàn chẳng còn ai để mà trao danh thiếp nữa cả, mà đó là điều em đã xiết bao mơ ước! Ngu ngốc kinh khủng...
Chàng bậm môi, nắm chặt lấy bàn tay nhỏ nhắn của nàng mà dưới làn da mỏng ấy chàng cảm biết hết được mọi đốt xương bé nhỏ của bàn tay. Nhưng nàng hoàn toàn chẳng hiểu được ý chàng, lại tự mình nâng bàn tay ấy lên đôi môi chàng và thẫn thờ nhìn chàng như một kẻ quyến rũ già dặn.
- Về buồng tôi đi...
- Đi thôi... Đúng là ở đây khó thở thế nào ấy, nhiều khói thuốc lá quá!
Đoạn nàng lắc mái tóc, cầm lấy mũ.
Trong hành lang chàng ôm lấy nàng. Nàng kiêu hãnh, âu yếm ngoảnh mặt lại nhìn chàng. Lửa dục và sóng tình rào rạt, suýt nữa chàng cắn vào má nàng. Nàng ngoái đầu, đê mê đưa đôi môi lên để đón chàng.
Trong một ca-bin(5) tranh tối tranh sáng mà cánh cửa chớp ngoài chấn song đã buông xuống nơi cửa sổ, nàng đã lập tức vội vã chiều lòng chàng và đã táo tợn tận hưởng toàn bộ niềm hạnh phúc bất ngờ mà số phận đã đột nhiên đem đến cho nàng cùng với một con người đẹp đẽ, mạnh mẽ và nổi tiếng. Nàng cởi cúc và giẫm lên tấm xiêm đã từ mình nàng tụt xuống mặt sàn, và chỉ còn lại một thân hình cân đối như một cậu bé con, trong một chiếc áo lót mỏng tang hở cả vai và tay, và một chiếc quần lót trắng. Tất cả những cài đó hồn nhiên đến nỗi chàng tưởng chừng như mình đang bị một mũi dùi đâm nhức nhối.
- Cởi tất cả ư? - nàng thì thầm hỏi, y hệt như một cô bé con.
- Tất, tất, - chàng đáp, mặt mũi càng thêm tối sầm lại.
Nàng ngoan ngoãn và mau lẹ bước khỏi đống áo xống đã trút bỏ xuống mặt sàn, trần truồng, toàn thân màu xam xám phớt tím, với đặc điểm của thân thể phụ nữ là khi ớn lạnh vì xúc động là căng ra, dịu mát đi và nổi gai ốc lên; trên mình nàng chỉ còn lại đôi bít tất dài rẻ tiền màu xám với những chiếc nịt tất thông thường và đôi giày nhỏ nhắn, rẻ tiền, màu đen. Đoạn nàng đưa mắt nhìn chàng với vẻ đắc thắng, ngây ngất, đưa tay lên mái tóc, gỡ bỏ những chiếc trâm cài đầu. Chàng lạnh cả người, dõi nhìn nàng. Té ra thân hình nàng khá hơn, trẻ hơn là chàng có thể tưởng tượng trước đây. Xương quai xanh và xương sườn gày gò nhô lên trên mình nàng hoà theo với khuôn mặt gày gò và với đôi ống chân mảnh mai. Nhưng đôi mông thì thậm chí lại to nữa là khác. Bụng thót lại với một lỗ rốn nhỏ mà sâu, dưới bụng nhô lên một đám lông rất đẹp hình tam giác, màu cũng sẫm hoà theo màu mái tóc rậm trên đầu. Nàng rút những chiếc trâm ra, mớ tóc rậm loà xoà phủ xuống tấm lưng gày guộc với những đốt xương sống nổi lên rõ rệt. Nàng cúi mình để kéo lại đôi bít tất đang tụt xuống, - đôi vú bé nhỏ với những núm vú màu nâu, nhăn nhúm, ớn lạnh, thõng xuống như những quả lê lép kẹp nhưng vẫn yêu kiều trong cảnh nghèo nàn của chúng. Và chàng đã bắt nàng phải nếm trải cái cảnh cực kỳ trơ trẽn chẳng hợp gì với nàng ấy, nhưng do đó lại càng khiến chàng hưng phấn vì thương hại, trìu mến, dục vọng... Ở khung cửa sổ, những mảnh gỗ cửa chớp chếch lên trên phía ngoài chấn song, do đó không ai có thể nhìn thấy gì, nhưng nàng vẫn cứ đưa mắt liếc nhìn lên với một nỗi sợ sệt khoái trá, vẫn nghe thấy những lời rì rầm vô tâm và tiếng chân người đi trên sàn tàu ngay dưới khung cửa sổ, và điều này lại khiến cho niềm khoái lạc dâm tình của nàng tăng lên một cách đáng sợ hơn. Ôi, nói năng và đi lại sát sạt cạnh như thế mà chẳng một ai lại có thể nghĩ rằng người ta đang làm gì cách đó có một bước, trong cái ca-bin trắng lốp này!
Rồi sau chàng đặt nàng lên giường như thể nàng đã chết. Nghiến chặt răng, nàng nhắm nghiền mắt lại, trên gương mặt hơi tái đi và còn rất non trẻ của nàng đã có một vẻ lắng dịu đau buồn.
Trước lúc chiều tà, khi con tàu cặp vào một bến mà nàng sắp phải xuống, nàng lặng lẽ đứng bên chàng, hai hàng mi khép lại. Chàng hôn bàn tay bé nhỏ và giá lạnh của nàng với một mối tình nó còn ở lại đâu đó trong trái tim chàng suốt cả đời người, còn nàng thì chẳng hề ngoái lại, chạy xuôi theo cầu tàu mà nhập vào đám đông nhốn nháo ở trên bến.
Ngày 5 tháng 10 năm 1940