Chương mười bảy

Số từ: 5117
Người dịch: Nguyễn thị Hải Hà
NXB Lao Động
Nguồn: vietmessenger
Olanna nghiêng người dựa vào hàng rào hiên nhà của Odenigbo ở Abba nhìn ra sân. Cạnh cổng, Bé By đang quỳ gối vọc cát còn Ugwu thì trông chừng con bé. Gió lùa qua đám lá ổi nghe rì rào. Vỏ cây ổi gợi sự chú ý của Olanna, cái cách nó phai màu từng mảng, màu đất sét nhạt thay phiên nhau trộn lẫn với một mảng màu đá đen đậm giống như màu da của những đứa trẻ trong làng bị bệnh về da, nlacha. Rất nhiều đứa chào "nno nu, chào mừng", ngay khi cả nhà nàng từ Nsukka đến, cả cha mẹ chú bác của chúng cũng đến chúc mừng và nóng lòng được nghe những tin đồn về cuộc di tản. Olanna đã bắt đầu thấy quý mến họ; cách họ chào đón làm nàng thấy được che chở. Tình thân của nàng cũng lan tới cả mẹ của Odenigbo. Bây giờ nàng tự hỏi tại sao nàng không làm Bé By xa lánh bà nội, người đã không thèm nhìn mặt cháu lúc mới sinh và tại sao nàng không lảng tránh cái ôm của bà. Nhưng có cái gì đó bị ám ảnh và không trọn vẹn về những chuyện xảy ra ngày hôm ấy — nấu ăn trong bếp với Ugwu, khởi hành quá vội vàng đến độ nàng lo là quên tắt lò, tiếng đạn pháo — vì vậy nàng không phiền chút nào khi bà mẹ chồng ôm nàng, thậm chí nàng còn ôm bà đáp lễ. Bây giờ, cả hai đối xử với nhau lịch thiệp, đàng hoàng. Bà thường đến thăm Bé By qua cái cổng bằng gỗ gắn trong vách tường đất ngăn nhà bà và nhà của Odenigbo. Đôi khi Bé By băng qua để chơi với bà và rượt mấy con dê đang lang thang trong sân nhà bà. Olanna không bao giờ biết chắc chắn mấy miếng cá khô hay thịt xông khói Bé By còn đang nhai nhồm nhoàm lúc trở về nhà có sạch không, nhưng nàng cố gắng không để tâm, cũng như nàng cố gắng dập tắt hiềm khích; cảm tình của bà dành cho Bé By luôn có vẻ nửa vời, thờ ơ, và nó đã quá muộn để nàng có thể có tình cảm nào khác hơn là oán giận bà.
Ugwu nói gì đó làm Bé By cười; tiếng cười trong trẻo lanh lảnh của nó khiến nàng cũng mỉm cười. Bé By thích cuộc sống ở đây, đơn giản hơn và chậm rãi hơn. Bởi vì lò sưởi, lò điện nướng bánh mì, nồi áp suất, gia vị nhập cảng đều bị bỏ lại ở Nsukka, họ nấu ăn đơn giản hơn và do vậy, Ugwu có nhiều thì giờ để chơi với Bé By hơn.
"Mẹ Ola!" Bé By gọi. "Đến đây xem này!"
Olanna vẫy tay. "Bé By, tối rồi về tắm thôi."
Nàng nhìn rặng xoài trong sân bên cạnh, có nhiều cây quả đong đưa như mấy đôi hoa tai nặng trĩu. Mặt trời đang chìm dần. Bầy gà xôn xao túc túc gọi nhau và bay tuốt lên cây kola để ngủ. Nàng có thể nghe dân làng nói chuyện í ới với nhau, cũng lớn giọng như đám đàn bà trong tổ may. Nàng gia nhập tổ may hai tuần trước đó, trong gian hội họp của làng, may áo ngắn và khăn tắm cho quân nhân. Ban đầu nàng không mấy thích họ, vì khi nàng muốn nói về những thứ nàng phải bỏ lại Nsukka — sách vở, đàn dương cầm, chén bát sứ, tóc giả, máy may hiệu Singer, truyền hình — họ làm lơ với nàng và nói qua chuyện khác. Bây giờ nàng hiểu là không ai nói đến những gì họ bỏ lại sau lưng. Thay vào đó họ nói về những nỗ lực cần thiết để chiến thắng. Một thầy giáo tặng cái xe đạp của mình cho quân đội, thợ giày làm giày ống cho quân nhân không tính tiền, nông dân biếu khoai lang. Phải thắng trong cuộc chiến này. Olanna khó có thể nghĩ được là chiến tranh đang xảy ra, đạn rơi trong đám cát bụi đỏ ở Nsukka trong khi quân đội Biafra đẩy lùi những kẻ phá hoại. Thật khó có thể hình dung được rằng những hình ảnh cụ thể đã không bị những ký ức về Arize và gia đình cậu mợ Mbaezi-Ifeka làm phai mờ, và không cảm thấy là mình đang phải sống trong buổi giao thời.
Nàng hất đôi dép ra và đi chân không băng qua sân trước và đến ngôi nhà nhỏ bằng cát của Bé By. "Đẹp lắm, Bé By. Có thể là ngày mai nó vẫn còn đứng vững như thế này, nếu buổi sáng mấy con dê không vào sân. Bây giờ phải về đi tắm thôi."
"Không. Mẹ Ola!"
"Mẹ nghĩ là anh Ugwu sẽ bắt con đi ngay lập tức," Olanna liếc nhìn Ugwu.
"Không!"
Ugwu nhấc Bé By lên, chạy về nhà. Đôi dép của Bé By rơi ra và họ dừng lại nhặt lên, Bé By vừa kêu "không" vừa cười to. Olanna tự hỏi không biết Bé By nghĩ sao nếu nó biết tuần tới cả nhà phải đi Umuahia, cách đây ba giờ đi đường. Odenigbo được chỉ định đến đó để làm việc trong Bộ Nhân lực. Chàng đã hy vọng được bổ nhiệm làm ở Bộ Nghiên cứu Sản xuất, nhưng có quá nhiều người xuất chúng và công việc lại rất ít; ngay cả nàng cũng được bảo cho biết là không có chỗ trống nào trong các Bộ. Nàng sẽ dạy tiểu học, đóng góp riêng của nàng để chiến thắng trong cuộc chiến tranh. Câu nói ấy có âm hưởng nhất định, chiến thắng, chiến thắng, chiến thắng. Nàng hy vọng được cấp nhà ở gần trường đại học để Bé By có bạn cùng trang lứa mà chơi.
Nàng ngồi xuống một trong những cái ghế gỗ thấp đặt rất nghiêng, vì thế nàng phải ngả người ra phía sau nếu muỗn ngồi dựa vào lưng ghế. Đó là những cái ghế nàng chỉ thấy ở quê, do mấy ông thợ mộc trong làng đóng. Mấy ông thợ mộc này thường dựng bảng ở một góc đường làng đầy bụi, thường thì với một cái bảng hiệu có chữ THỢ đủ kiểu sai chính tả: thợ một, thợ mọc, thợ mọt. Người ta không thể ngồi thẳng lưng trên những cái ghế này. Chúng như ngụ ý nói rằng: cả một đời khó nhọc kiếm sống, phải có lúc nghỉ ngơi, thư giãn, hít thở không khí trong lành sau một ngày làm ruộng mệt nhọc. Hay cũng có thể xem như chúng chấp nhận một cuộc sống buồn chán.
Trời tối, đàn dơi bay sột soạt trên đầu khi Odenigbo về đến nhà. Chàng luôn vắng nhà vào ban ngày vì đi dự hết buổi họp này đến buổi họp khác, tất cả những buổi họp này chỉ bàn bạc: Abba phải làm gì để góp phần vào những nỗ lực chiến thắng, làm cách nào để Abba đóng một vai trò quan trọng trong việc thiết lập quốc gia Biafra; đôi khi nàng gặp người ta đi họp về, mang súng giả đẽo bằng gỗ. Nàng nhìn Odenigbo băng qua sân vào hiên nhà, bước đi đầy chắc chắn, tự tin. Người đàn ông của nàng. Đôi khi nhìn chàng, nàng cảm thấy như ngộp thở bởi sự sở hữu đáng tự hào này.
"Kedu?", chàng hỏi, cúi xuống hôn lên môi nàng. Chàng quan sát mặt nàng thật kỹ, dường như chàng phải làm như thế để biết chắc là nàng khỏe mạnh. Chàng bắt đầu làm thế kể từ khi nàng trở lại từ Kano. Chàng bảo nàng là sự trải nghiệm ấy thay đổi nàng và làm cho nàng trở nên sống nội tâm nhiều hơn. Chàng dùng chữ giết người tập thể khi nói chuyện với bạn bè của chàng nhưng không bao giờ nói thế với nàng. Làm như chuyện tàn sát là chuyện xảy ra ở Kano còn cái nàng chứng kiến lại là một trải nghiệm.
"Em khỏe", nàng nói. "Anh về hơi sớm phải không?"
"Mọi người kết thúc sớm vì ngày mai sẽ có một cuộc họp chung cho tất cả mọi người ở quảng trường."
"Tại sao?" Olanna hỏi.
"Các vị trưởng lão quyết định đã đến lúc. Có đủ loại tin đồn là Abba cũng sắp phải di tản. Có mấy thằng ngu nói là quân đội liên bang đã tiến đến Awka!" Odenigbo cười lớn và ngồi xuống cạnh Olanna. "Em có đi không?"
"Họp?" Nàng không định đi. "Em đâu có phải là người Abba."
"Em cũng là người Abba, nếu em đồng ý lấy anh. Em nên lấy anh."
Nàng nhìn chàng. "Không chính thức cưới nhau mình sống cũng yên ấm vậy."
"Đang có chiến tranh và mẹ anh sẽ phải quyết định làm thế nào với thân xác của anh nếu một mai anh có mệnh hệ gì. Em nên là người có quyền quyết định chuyện ấy."
"Thôi đi, không có chuyện gì sẽ xảy ra với anh cả."
"Đúng, anh sẽ chẳng có mệnh hệ gì. Anh chỉ muốn em đồng ý lấy anh làm chồng. Mình nên làm đám cưới. Bởi vì chuyện mình không cưới nhau không ổn nữa rồi. Không ổn tí nào."
Olanna nhìn một con ong đất đang bay chập chờn xung quanh một cái tổ nằm dưới góc tường. Đối với nàng, chuyện không chính thức cưới nhau luôn có ý nghĩa; đó là cái nhu cầu bảo tồn tình yêu bằng cách gói nó trong lớp khăn quàng của sự khác biệt. Nhưng cái khuôn khổ cũ thích hợp với lý tưởng của nàng đã không còn và bây giờ Arize, cậu mợ Mbaezi — Ifeka suốt đời sẽ là những khuôn mặt chết lặng trong quyển album. Giờ đây đạn bom đã rơi đầy Nsukka. "Vậy là anh phải mang rượu đến gặp bố em," Nàng nói.
"Như thế là em chấp thuận?"
Một con dơi lượn nhanh xuống và Olanna cúi thụp đầu. "Vâng, đó là lời chấp thuận." Nàng trả lời.
Buổi sáng, nàng nghe người rao tin của làng đi ngang nhà, đánh một tiếng ogene 1 thật to. "Sẽ có một buổi họp cho tất cả người Abba, ngày mai, vào lúc bốn giờ chiều, ở Quảng trường Amaeze!"Coong-coong-coong. "Sẽ có một buổi họp cho tất cả người Abba, ngày mai, vào lúc bốn giờ chiều ở Quảng trường Amaeze!"Coong-coong-coong. "Abba báo cho biết tất cả mọi người phải tham dự!"Coong-coong-coong. "Người nào không tham dự buổi họp, Abba sẽ phạt!"
"Em tự hỏi không biết phạt nặng như thế nào", Olanna nói, nhìn Odenigbo thay quần áo. Chàng nhún vai. Chàng chỉ có hai cái áo sơ mi và vài cái quần mà Ugwu vội vàng mang theo. Nàng mỉm cười nghĩ rằng mình biết chàng sẽ mặc gì mỗi buổi sáng khi chàng thay quần áo.
Hai người mới vừa ngồi xuống ăn sáng thì chiếc xe Land Rover của bố mẹ nàng tiến vào.
"May quá", Odenigbo nói. "Anh sẽ nói với bố em ngay. Tuần tới chúng ta có thể làm đám cưới ở luôn đây." Chàng mỉm cười. Chàng có cái vẻ gì đó rất trẻ thơ kể từ khi nàng đồng ý kết hôn với chàng, một vẻ vui mừng rất trẻ thơ, nàng ước gì nàng cũng cảm thấy như thế.
"Anh biết cách thức không phải như thế", nàng nói. "Anh và gia đình anh phải đi đến Umunnachi và làm cho đúng lễ nghi."
"Dĩ nhiên là anh biết. Anh chỉ nói đùa thế thôi."
Olanna đi ra cửa, tự hỏi không biết bố mẹ đến làm gì. Hai người chỉ mới đến thăm hồi tuần trước; lúc ấy nàng chưa thật sự sẵn sàng cho cuộc độc thoại đầy kích động của mẹ nàng trong khi bố nàng đứng cạnh gật đầu lia lịa: Đi về Umunnachi ở với bố mẹ; Kainene nên rời Port Harcourt cho đến khi mình biết chắc cuộc chiến này sẽ đi đâu về đâu; mấy đứa giúp việc người Yoruba mình để lại Lagos chắc là sẽ ăn cắp hết đồ trong nhà; mẹ nói cho con biết, mình nên thu xếp mang tất cả những chiếc xe trở lại.
Chiếc Land Rover đậu cạnh cây kola và mẹ nàng bước ra. Bà đi một mình. Olanna thở dài nhẹ nhõm khi thấy bố nàng không đi cùng. Mỗi lần đối phó với một người thì dễ hơn.
"Chào mẹ, nno", Olanna ôm mẹ nói. "Mọi chuyện ổn chứ?"
Mẹ nàng nhún vai với cái vẻ mọi chuyện cũng thường. Bà mặc một cái váy bằng vải Anh màu đỏ và một cái áo màu hồng, giày thấp màu đen bóng. "Tất cả đều ổn." Mẹ nàng nhìn quanh, giống như cái cách nàng nhìn, len lén, lần chót trước khi dúi vào tay nàng một phong bì đựng tiền. "Anh ta đâu rồi?"
"Odenigbo? Anh ấy đang ăn sáng ở trong nhà."
Mẹ nàng đi trước ra hàng hiên, đứng dựa vào một cây cột. Bà mở ví, ra hiệu cho Olanna nhìn vào bên trong. Trong ấy chứa đầy đồ nữ trang lấp lánh, san hô hồng, vàng bạc cũng như đá quý.
"A! A! Mẹ, những thứ này để làm gì?"
"Đi đâu mẹ cũng mang theo chúng. Kim cương mẹ giấu trong áo nịt ngực." Mẹ nàng thì thầm. "Nne, không ai biết chuyện gì sắp xảy ra. Bố mẹ nghe nói Umunnachi sắp thất thủ và quân đội liên bang đang ở rất gần đây."
"Bọn phá hoại đâu có ở gần đây. Quân đội mình đã đánh đuổi chúng về đến Nsukka rồi."
"Nhưng bao lâu thì chúng sẽ quay trở lại?"
Olanna không thích cái vẻ cau có gắt gỏng của mẹ, cái cách mẹ hạ thấp giọng như là không muốn Odenigbo nghe. Nàng quyết định không nên nói cho mẹ nghe dự định kết hôn của nàng. Chưa phải lúc.
"Tóm lại", mẹ nàng nói, "bố và mẹ đã thảo xong kế hoạch. Bố mẹ sẽ thuê người chở bố mẹ đến Cameroon và lấy vé máy bay cho bố mẹ đi London. Chúng ta sẽ dùng giấy thông hành của người Nigeria; người Cameroon sẽ không cản trở bố mẹ. Chuyện không dễ dàng nhưng đã lo xong. Bố mẹ mua bốn vé". Mẹ nàng vỗ nhẹ lên khăn trùm đầu của bà như để biết chắc là cái khăn vẫn còn ở đó. "Bố con đã đi đến Port Harcourt để nói với Kainene."
Olanna thấy tội nghiệp thay trong cái nhìn khẩn khoản của bà. Mẹ nàng biết nàng sẽ không bỏ chạy đi London với bà và Kainene cũng thế. Nhưng mà bản tính của bà là vẫn cố gắng làm một cử chỉ đầy ý nghĩa dù biết trước là sẽ thất bại.
"Mẹ biết là con sẽ không đi mà", nàng nói nhẹ nhàng và muốn vươn tay ra chạm vào làn da tuyệt diệu của bà. "Nhưng bố và mẹ nên đi, nếu làm như thế bố mẹ sẽ cảm thấy an toàn hơn. Con sẽ ở lại với Odenigbo và Bé By. Chúng con sẽ an toàn và đi Umuahia trong một vài tuần nữa để Odenigbo bắt đầu làm việc ở văn phòng Bộ." Olanna ngập ngừng một chút. Nàng muốn nói chúng con sẽ làm đám cưới ở Umuahia nhưng thay vì thế nàng nói, "Chừng nào lấy lại được Nsukka chúng con sẽ trở lại".
"Nhưng nếu không lấy lại được Nsukka thì sao? Nếu cuộc chiến tranh này cứ kéo dài thì sao?"
"Nó sẽ không kéo dài đâu."
"Làm sao mẹ có thể bỏ con mà chạy cho an toàn mỗi cái mạng của mẹ thôi chứ?"
Nhưng Olanna biết là mẹ nàng rất có thể và sẽ làm việc ấy. "Chúng con sẽ an toàn mẹ ạ!"
Mẹ nàng quệt tay lau nước mắt, mặc dù không có giọt nước mắt nào cả, trước khi bà lấy ra từ trong ví một lá thư gửi bằng đường hàng không. "Đây là lá thư của Mohammed. Có người mang nó đến Umunnachi. Chắc anh ta nghe tin Nsukka phải di tản và nghĩ là con sẽ đến Umunnachi. Rất tiếc là mẹ phải mở lá thư, để biết chắc không có gì nguy hiểm trong ấy."
"Không có gì nguy hiểm?" Olanna hỏi. "Gini? Mẹ nói cái gì thế?"
"Ai mà biết được? Chẳng lẽ nó không phải là kẻ thù sao?"
Olanna lắc đầu. Nàng mừng là mẹ nàng sẽ ra nước ngoài và nàng sẽ không phải chịu đựng bà cho đến khi cuộc chiến này chấm dứt. Nàng muốn chờ tới khi mẹ nàng về rồi mới đọc thư, để mẹ nàng không theo dõi nét mặt nàng mà tìm kiếm một biểu lộ xúc cảm, nhưng nàng không thể kìm được nên rút lá thư vẻn vẹn một trang giấy ra ngay. Nét chữ của Mohammed cũng như chính anh vậy, quý phái và mềm mại, với những đường uốn nét lượn trang nhã, lịch thiệp. Anh ấy muốn biết nàng có được an toàn hay không, anh ấy cho nàng số điện thoại để gọi nếu nàng cần giúp đỡ. Anh ấy nghĩ cuộc chiến này vô nghĩa và hy vọng nó sớm chấm dứt. Anh ấy nói yêu nàng.
"Cảm ơn Chúa là con đã không lấy hắn làm chồng", mẹ nàng nói, nhìn nàng gấp lá thư. "Con có thể tưởng tượng được con sẽ lâm vào tình cảnh như thế nào không? O di egiwu!"
Olanna không nói gì cả. Mẹ nàng đi về ngay sau đó; bà không muốn vào gặp Odenigbo. "Con vẫn có thể thay đối ý kiến, nne, cả bốn chỗ đều đã được mua rồi", bà nói rồi bước lên xe, tay ôm chặt cái ví chứa đầy nữ trang. Olanna vẫy tay cho đến khi chiếc Land Rover khuất dạng.
Điều làm nàng ngạc nhiên là rất nhiều người, cả đàn ông lẫn đàn bà ở Abba đã đến quảng trường dự buổi họp, chật kín quanh cây udala cổ thụ. Odenigbo kể cho nàng nghe ngày chàng còn bé, chàng và đám bạn bị bắt đi quét quảng trường của làng vào buổi sáng, nhưng thay vì quét sân, mấy đứa đánh nhau giành mấy quả udala rụng. Mấy đứa không thể leo lên cây hái quả vì đó là điều cấm kị; udala thuộc về thần linh. Nàng nhìn lên cây lúc các trưởng lão nói chuyện với đám đông và tưởng tượng Odenigbo ở đây lúc còn là một cậu bé con, nhìn lên cây như thể nàng đang nhìn, và hy vọng tìm thấy một chút bóng dáng của thần linh. Không biết tính chàng có hiếu động như Bé By hiện giờ không? Rất có thể còn hiếu động hơn Bé By nữa ấy chứ.
"Abba, kwenu", ông thầy dibia Nwafor Agbada nói; đây là người mà thiên hạ nói rằng thuốc của ông mạnh nhất vùng.
"Da-a-a!", tất cả mọi người trả lời.
"Abba, kwezuenu!"
"Da-a-a!"
"Abba chưa bao giờ bị ai đánh bại cả. Tôi nói là Abba chưa bao giờ bại trận cả." Giọng của ông rất mạnh mẽ. Ông chỉ có vài mảng tóc trên đầu giống như mấy miếng bông gòn, cây gậy của ông rung mạnh lúc ông dậm nó xuống đất. "Chúng ta không kiếm chuyện tranh giành, nhưng khi mấy cái trò tranh giành của họ đến đây thì chúng ta sẽ đè bẹp họ. Chúng ta chiến đấu chống Ukwulu, Ukpo và tiêu diệt họ. Cha chúng ta chưa bao giờ kể cho chúng ta nghe về bất cứ cuộc chiến tranh nào mà chúng ta bị bại trận, ông chúng ta cũng chưa từng kể cho cha chúng ta điều đó. Chúng ta không bao giờ chạy bỏ quê hương. Ông cha chúng ta cấm điều đó. Chúng ta không bao giờ chạy bỏ quê hương!"
Đám đông reo hò. Olanna cũng thế. Nàng nhớ tới buổi biểu tình tán thành độc lập ở trường đại học. Hành động của đám đông luôn làm cho nàng có cảm giác được tán thành hay được san sẻ quyền lực, cái ý nghĩ trong một khoảng thời gian ngắn ngủi mong manh tất cả mọi người đoàn kết lại trong một sự kiện độc nhất có thể xảy ra.
Nàng kể cho Odenigbo nghe về lá thư của Mohammed lúc hai người đi bộ về nhà sau buổi họp. "Anh ấy chắc là rất bứt rứt khó chịu về tất cả mọi chuyện xảy ra. Em không thể tưởng tượng được cảm giác của anh ấy."
"Sao em có thể nói thế?" Odenigbo nói.
Nàng giật mình bước chậm lại và quay mặt về hướng chàng.
"Có chuyện gì thế?"
"Em nói là có một gã Hausa theo Hồi giáo khát máu đang bứt rứt! Hắn là một tên đồng lõa, đồng lõa một cách tuyệt đối trong tất cả những chuyện xảy ra với đồng bào của mình, làm sao mà em có thể nói là hắn ta bứt rứt?"
"Anh đang nói đùa phải không?"
"Anh có thể nói đùa được sao? Làm sao mà em có thể nói như thế sau khi em chứng kiến những chuyện ở Kano? Em có thể tưởng tượng nổi chuyện gì đã xảy ra với Arize? Chúng hãm hiếp đàn bà có thai trước khi mổ bụng họ!"
Olanna thụt lùi. Nàng vấp phải một hòn đá trên đường. Nàng không thể ngờ chàng lại có thể mang chuyện Arize ra nói như thế coi nhẹ một kỷ niệm đau buồn để cố giành phần thắng trong một cuộc tranh cãi không đáng có. Cơn giận dữ làm lòng nàng băng giá. Nàng bắt đầu đi nhanh qua mặt Odenigbo và khi về đến nhà, nàng ngã vật ở phòng khách, không ngạc nhiên khi Bóng Tối lại ám ảnh nàng. Nàng vật vã chống trả, cố gắng thở và cuối cùng kiệt sức nằm trên giường. Nàng không nói chuyện với Odenigbo ngày hôm sau và cả ngày hôm sau nữa. Khi người anh họ của mẹ nàng, bác Osita, đến từ Umunnachi để bảo cho nàng biết là nàng bị bắt buộc phải đi dự buổi họp ở làng của ông, nàng đã không nói cho Odenigbo biết. Nàng chỉ lẳng lặng bảo Ugwu chuẩn bị cho Bé By và khi Odenigbo đi họp, nàng chở chúng đi bằng xe của chàng.
Nàng nghĩ đến cách mà Odenigbo sẽ nói, "Anh xin lỗi, anh xin lỗi", bằng một giọng hơi nóng nảy, làm như chàng có quyền được nàng tha thứ. Có lẽ chàng nghĩ rằng nếu nàng đã tha thứ tất cả mọi chuyện xảy ra vào lúc Bé By chào đời, chắc là nàng cũng sẽ tha thứ bất cứ chuyện gì khác nữa. Nàng ghét cái ý nghĩ ấy. Có lẽ đó là lý do tại sao nàng đã chẳng thèm nói cho chàng biết là nàng đi Umunnachi. Hay là nàng biết lý do tại sao nàng bị gọi đến Umunnachi và vì thế nàng không muốn thảo luận với Odenigbo.
Nàng lái xe trên con đường đất gồ ghề, cỏ mọc cao bên lề và nghĩ chuyện thật là thú vị khi dân làng có thể nói với mình Umunnachi mời bạn đến như thể Umunnachi là một người chứ không phải là một làng. Trời đang mưa. Đường sá lầy lội. Nàng liếc nhìn căn nhà ba tầng của bố mẹ đang tiến dần về phía nàng lúc nàng lái xe qua đó; chắc là giờ họ đang ở Cameroon rồi, hay có lẽ đang ở London hoặc là Paris, đọc báo để biết tình hình thời cuộc ở quê nhà. Nàng đậu xe trước nhà ông bà, gần hàng rào bện bằng rơm. Bánh xe trơn trượt. Sau khi Ugwu và Bé By ra khỏi xe, nàng ngồi bất động một lúc lâu, nhìn giọt mưa chảy dài trên mặt kính. Nàng cảm thấy ngực thắt lại và nàng cần có thì giờ thở nhịp nhàng để giải tỏa nó, để có thể trả lời những câu hỏi của các vị trưởng lão đặt ra cho nàng trong buổi họp. Họ sẽ ôn tồn, nhưng trang trọng, và tất cả mọi người đều tề tựu trong phòng khách ngột ngạt, các cụ già, các bác, các chú, vợ của họ, vài người anh em họ và có thể có ai đó địu một đứa trẻ sau lưng.
Nàng sẽ nói thật mạch lạc rõ ràng và nhìn xuống nét phấn trắng vẽ đầy trên nền nhà. Có nét đã phai mờ từ nhiều năm, có nét thẳng đơn giản, có nét cong phức tạp, có chỗ là tên tắt của một người. Lúc còn bé, nàng đã nhìn ông nàng trình bày một phần nzu cho khách và nàng theo dõi tất cả những cử động của những người đàn ông lúc họ vẽ bằng phấn trên nền nhà và của tất cả những người đàn bà lúc họ để dây phấn lên mặt, đôi khi còn ăn cả phấn nữa. Có một lần, khi ông nàng bước ra, Olanna nhai một mẩu phấn và vẫn còn nhớ cái vị phấn lờ lợ trong mồm.
Ông của nàng, Nweke Udene, có lẽ sẽ chủ trì buổi họp nếu ông còn sống. Nhưng Nwafor Isaiah sẽ chủ trì buổi họp này; ông bây giờ là người già nhất của dòng họ, umunna. Ông sẽ nói, "Nhiều người đã trở về và chúng ta cứ dán mắt ra đường trông ngóng con cái chúng ta như vợ chồng Mbaezi — Ifeka và con gái chúng là Arize cũng như thông gia của chúng ta từ Ogidi. Chúng ta cứ chờ và chờ nhưng chúng ta vẫn chưa gặp lại họ. Nhiều tháng trôi qua và mắt chúng ta đã mỏi mòn vì ngóng trông. Chúng ta mời cháu đến buổi họp ngày hôm nay để kể cho chúng ta nghe những gì cháu thấy. Umunnachi đang hỏi về tất cả những người con của làng sống ở miền Bắc mà đã không thấy trở về. Cháu đã ở đó, cháu gái của chúng ta. Những gì cháu kể cho chúng ta nghe, chúng ta sẽ kể cho Umunnachi nghe".
Hầu như mọi việc đều diễn ra đúng như thế. Chỉ có một chuyện Olanna không ngờ đến là bác Dozie, chị của mợ Ifeka, quát to. Đó là một người đàn bà dữ tợn; nghe đồn bác Dozie có lần đánh chồng, khi ông bỏ đứa con bị ốm ở nhà một mình và đi theo vợ lẽ. Lúc ấy bác Dozie bận đi hái khoai dừa ở agu. Đứa bé suýt chết, nghe nói, bác Dozie đã dọa là sẽ cắt cái của quý của đức lang quân trước khi bóp cổ ông cho đến chết, nếu đứa bé có mệnh hệ gì.
"Đừng nói láo, Olanna Ozobia, i sikwana asi!" Bác Dozie hét toáng lên. "Mày sẽ bị bệnh bỏng rạ nếu mày nói láo. Ai bảo mày là cái xác mày nhìn thấy chính là xác em tao? Ai bảo mày? Đừng có nói láo. Mày sẽ bị dịch tả mà chết."
Con trai của bà, Dozie, dẫn bà đi chỗ khác. Thằng bé Dozie cao lớn đến nhanh. Lần nàng gặp nó gần đây nhất cũng đã vài năm. Nó nắm chặt mẹ và bà cố đẩy nó qua một bên như thể bà muốn nhào vào đập cho Olanna một trận. Olanna ước gì nàng có thể để cho bà làm việc ấy. Nàng muốn bác Dozie đánh nàng, tát nàng, nếu làm được như vậy bà sẽ thấy dễ chịu hơn và có thể biến tất cả những điều nàng kể với hội đồng trở thành điều bịa đặt. Nàng ước gì Odinchezo và Ekene cũng la mắng, tra vấn nàng tại sao còn sống sót mà không chết như em của họ, như cha mẹ của họ và em rể của họ. Nàng ước gì mọi người không chỉ ngồi đó, im lặng cúi nhìn như những người đàn ông đang chịu tang thường làm rồi sau đó nói với nàng rằng họ mừng là nàng không nhìn thấy thi thể của Arize; tất cả mọi người đều biết mấy tên quái vật đó làm gì với những người đàn bà có mang.
Odinchezo ngắt một cái lá thật to trên cây ede và đưa cho nàng để tạm dùng thay thế cái ô lúc nàng chạy vội vàng ra xe. Nàng chậm rãi mở cửa xe để mưa chảy lên trên mái tóc tết thành bím của nàng, qua mắt rồi lăn xuống má. Nàng ngạc nhiên khi thấy cuộc họp hội đồng gia tộc chấm dứt nhanh như thế và thời khắc xác nhận cái chết của bốn người trong gia đình diễn ra nhanh đến vậy. Nàng đã đem đến cho những người còn sống lý do để cử hành tang lễ, mặc đồ tang, tiếp khách đến chia buồn và nói "Ndo nu". Nàng đã cho họ cơ hội tiếp tục sống sau khi để tang và coi như Arize, chồng và cha mẹ của cô ấy vĩnh viễn không còn. Bốn cái chết câm lặng, những đám tang được cử hành, không có thi thể mà chỉ dựa vào lời nói của nàng như tảng đá ngàn cân đè nghiến lấy tâm trí nàng. Nàng tự hỏi không biết mình có nhầm lẫn hay không, nếu như nàng chỉ tưởng tượng ra những xác chết nằm trong bụi cát, nhiều thi thể trong sân mà chỉ cần nhớ tới cũng đủ làm nàng nôn nao. Cuối cùng khi nàng mở cửa xe, Ugwu và Bé By phóng vội vào trong, nàng ngồi thừ người một lúc lâu, biết là Ugwu đang ngó chừng nàng với đầy vẻ âu lo và Bé By bắt đầu ngủ gật.
"Cô có muốn con lấy nước cho cô uống không?" Ugwu hỏi.
Olanna lắc đầu. Dĩ nhiên hắn biết là nàng không cần uống nước. Hắn chỉ muốn kéo nàng ra khỏi cơn mê để nàng nổ máy và đưa tất cả mọi người về Abba.
--------------------------------
1 Ogene: Cổng.