X - Chương 4

Số từ: 2537
Thể Loại: Tiểu Thuyết Hư Cấu
Người dịch: Nguyễn thị Bạch Tuyết
NXB Văn Học
Rất lâu sau nửa đêm, tôi đang ở trong phòng thì có tiếng gõ cửa. Tôi tưởng có ai đó đến ngủ nhờ, nhưng là Melnikoff; một chiếc taxi đã đưa ông từ khách sạn đến. Ông hỏi nhỏ,
Tôi nói chuyện với ông được không, ông Fairbanks?
Tôi gật đầu, vậy là ông đi đến cửa sổ ra hiệu cho taxi chờ. Ngồi xuống giường tôi, ông nói,
Tôi cảm thấy mình như phát điên. Nơi ghê tởm mà ông đang trọ này. Chiều nay, khi tôi vào phòng Bruce, có một cặp trai gái lạ trên giường. Tôi tin chắc họ vừa hút cần sa. Thằng cháu tôi làm gì với một lũ như vậy?


Cậu ấy là bộ phận của một cuộc cách mạng toàn diện,
tôi đáp, tự bản thân cũng thấy không hài lòng với câu trả lời của mình.

Ở Mỹ thì sinh viên thiêu trụi các tòa nhà. Thế là sao chứ?


Ông Melnikoff, tôi đã gặp những người trẻ tuổi này ở đây và tôi thấy họ nằm trong số vài cô cậu ưu tú nhất tôi từng biết.


Điều này tôi không thể nhất trí. Tôi nghĩ có một chứng bệnh mới giáng xuống đầu cả một thế hệ.
Tôi chưa kịp phản đối, ông đã nắm tay tôi nghiêm trang nói,
Cho tôi biết điều này. Người da đen. Tại sao họ không thể phấn đấu leo lên nấc thang xã hội cao hơn... theo cách cha mẹ tôi đã làm? Theo cách tôi đã làm?


Đó là thắc mắc ông nêu ra ở Detroit phải không?


Không. Ở đó thì tôi giữ mồm giữ miệng. Tôi đoán đang xảy ra chuyện gì đó mà tôi không hiểu và tôi không muốn trông giống một tay khờ.


Tôi mừng ông đã không công khai rao giảng chuyện đó. Nó lý giải cái ác cảm của người da đen cứ nhắm vào người Do Thái.


Và còn một vấn đề nữa. Tôi đã đóng góp hội phí cho NAACP[90] trong ba mươi năm. Không có sự lãnh đạo của người Do Thái chúng tôi, người da đen còn chưa được hưởng quyền công dân. Ông cứ thử đọc hồ sơ xem.


Nhưng đừng có nói với họ rằng vì người Do Thái các ông đã phấn đấu vươn lên cao nên họ cũng có thể làm được vậy.


Bruce có nghĩ như ông không?


Nếu hiểu biết, cậu ấy sẽ nghĩ thế. Nhưng tạm thời cứ bỏ qua vấn đề người da đen và người Do Thái. Tôi tình cờ được biết về dân Ailen ở Boston. Khi sang đây, họ bị đối xử tệ hơn cả người da đen. Nhưng rồi họ vươn lên bằng chính sức mình. Vì sao? Vì họ được tùy ý sử dụng một cái thang có tính lưu động thẳng đứng. Người Ailen xưa không đoạt được gì từ các tín đồ Tin lành ở Boston. Nhưng những người Ailen có tài xoay xở ấy đã phát triển lề lối sinh ra con gái xinh đẹp và con trai khỏe mạnh là ngôi sao bóng bầu dục ở các trường trung học Boston. Vậy chuyện gì xảy ra? Dù các tín đồ Tin lành Boston có muốn hay không, con trai họ vẫn cứ phải lòng các cô gái Ailen xinh đẹp, và trường đại học Harvard vẫn cứ cấp học bổng bóng bầu dục cho các chàng trai Ailen khỏe mạnh, rồi đến một lúc nào đó các chàng trai này sẽ lấy chị em gái của bạn cùng phòng. Nhưng người da đen thì chẳng bao giờ tiếp cận được cái thang có tính lưu động thẳng đứng đó. Một cô gái Ailen da trắng có thể giấu chuyện mình là tín đồ Công giáo, hoặc cô có thể gia nhập nhà thờ Tân giáo. Nhưng một người da đen thì chẳng bao giờ giấu được màu da, và chúng ta không cho phép họ theo đạo nào. Một người da đen đứng ì tại chỗ không thể sánh kịp với một người Do Thái liên tục vượt lên phía trước. Thậm chí họ còn không chơi cùng một môn bóng.


Vậy là ông nhất trí với bọn trẻ? Nước Mỹ có vấn đề không ổn?


Nhiều vấn đề.

Ông im lặng một lúc lâu rồi đột ngột nói,
Việt Nam. Chúng ta có nên tống giam những kẻ phản đối không?


Tôi đã từng ở Sài Gòn. Ông nói đi, trong quá khứ đã có cuộc chiến tranh nào tồi tệ hơn chưa?


Ông nói đi thì có. Nếu còn trẻ, ông có đốt thẻ quân dịch không?

Đến lượt tôi im lặng. Chúng tôi đang tranh luận thẳng thắn, vì vậy tôi cũng trả lời thẳng thắn,
Tôi không thể suy nghĩ như một thanh niên được vì tôi đã trót mang dấu ấn của nền giáo dục mà tôi được tiếp thu - lòng yêu nước máy móc, quan điểm cũ rích về đàn bà, niềm tin vào các giao kèo, lòng trung thành với những lý tưởng vốn phổ biến vào năm 1932 và bây giờ lộ rõ là hết sức sai lầm. Tôi là một ông già, đã thâm nhiễm mọi sai lầm và thói xấu của tuổi tác. Nếu tiếp tục mang dấu ấn hiện tại của mình, mà bỗng nhiên được trở lại tuổi mười chín, tất nhiên tôi sẽ tôn trọng chế độ quân dịch và ra trận. Nhưng nếu thực sự mười chín tuổi - suy nghĩ như những thanh niên mười chín tuổi ngày nay được nuôi dạy dưới chế độ ngày nay - tôi không biết mình sẽ làm gì... rất có thể là đốt thẻ quân dịch.

Ông Melnikoff đứng lên, đi đi lại lại một lúc rồi hỏi,
Ông nghĩ sẽ có chuyện gì xảy đến với Bruce?


Tôi nghĩ cậu ấy sẽ đi Mỹ, nghiên cứu tình hình cẩn thận, và rốt cuộc quyết định chia sẻ số phận với Israel.

Ông ngồi xuống giường.
Sao ông lại nói như vậy?


Bởi vì tôi hiểu cậu ấy rất rõ, và cậu ấy là một thanh niên nhìn sự việc với đầu óc logic tỉnh táo.


Nhưng mọi sự việc đều có lợi cho Hoa Kỳ.


Sự việc vật chất hữu hình, thì đúng. Tình cảm thì không. Và thế hệ này sẽ không tự lừa gạt mình trong những vấn đề liên quan đến tình cảm.


Ông có khuyên cháu ở lại Israel không?


Tôi đã khuyên cậu ấy thử Hoa Kỳ xem sao... nhưng không phải ở Detroit.


Tại sao lại không? Chúng tôi sống rất dễ chịu ở đó.


Tôi cam đoan với ông điều này. Nếu giữ cậu ấy ở Detroit cạnh ông, ông sẽ mất cậu ấy.


Chúng tôi biết làm gì để giữ cháu đây?


Làm một việc duy nhất từng giữ được thanh niên - tức là những thanh niên tốt - thả cho họ được tự do.


Tự do để làm gì?


Đối với Yigal, có thể là thành kỹ sư tại một trong những nước cộng hòa da đen mới như Vwarda, hoặc nghiên cứu ở Oxford, hoặc giảng dạy tại một trường đại học nào đó ở phương Nam. Tôi không biết sẽ là việc gì, nhưng ông sẽ không giữ được cậu ấy, trừ phi cậu ấy tìm được nó, tự tìm.


Ông nói về bọn trẻ có vẻ thạo đời gớm. Tôi tưởng ông không có đứa con nào.


Tôi có một con trai. Rất giống Yigal. Và tôi đã mất nó.


Sao thế?


Vì dùng những phương sách ông đang dùng với Bruce... như ông gọi cậu ấy đấy.

Tôi lấn cấn mãi sau cuộc trao đổi với Melnikoff. Tôi thấy quan điểm của mình rất gần với của Yigal, còn quan điểm của Melnikoff lại tương tự như của Holt đến mức tôi muốn thảo luận vấn đề với Harvey để xem liệu biện hộ cho Yigal như vậy có đúng không. Đặc biệt, tôi nóng lòng muốn biết phỏng đoán của Holt về việc Yigal có lựa chọn ở lại Mỹ hay không, vì tôi không muốn ông Melnikoff bị tác động bởi quan điểm có phần thành kiến của tôi.
Vì thế, trước khi về phòng, tôi rẽ vào phòng Holt. Mới đẩy cửa mở - trong Bar Vasca không có khóa, cũng không còn bao nhiêu then chốt lành lặn - tôi thoáng nghĩ hình như anh đặt va li hay vật gì đó đằng sau, và chỉ đến khi mở hẳn cửa rồi tôi mới nhận ra đó là một cái ghế để chặn, có chủ ý hẳn hoi. Tôi định lui ra, nhưng đúng lúc đó Holt làu bàu với tôi từ phía giường và tôi, như một kẻ ngốc, đã đứng lại để đáp lời. Tôi chỉ ước giá mình đừng làm vậy.
Trong mấy ngày vừa qua, tôi nhận thấy - buổi picnic chiều hôm đó chẳng hạn, khi chúng tôi bàn về âm nhạc, và cả hôm trước khi chúng tôi tranh luận về phim ảnh - là Britta luôn tôn trọng quan điểm của anh. Về mặt chính trị và xã hội, anh hoàn toàn không giống những người cô ưa thích, nhưng trong bản tính thẳng thắn vững như bàn thạch, anh lại giống một vài người mạnh mẽ hơn mà cô quen biết hồi ở Tromsø. Cô từng nói với tôi là Holt phần nào có chất trung thực rất Na Uy. Những người đàn ông Na Uy mà cô kính nể thường lầm lẫn mọi điều trừ điều quan trọng nhất - chí khí.
Có họ bên cạnh người ta cảm thấy nếu mình bị cuốn vào một cuộc ẩu đả... Giả sử chúng ta rơi vào một cuộc ẩu đả thực sự. Cháu có thể tin cậy ông trong việc xác định bên nào đúng về mặt đạo đức. Cháu có thể dựa vào anh Cato để diễn đạt ý mình. Cháu có thể dựa vào anh Yigal để biết phải làm gì nếu tình hình căng hơn. Và cháu có thể dựa vào anh Joe để có sự thông cảm nếu mọi việc diễn biến xấu. Holt thì cháu có thể trông cậy trong phần đánh trả. Về mặt này ông ấy rất giống cha cháu.


Tôi tưởng cô đã bảo cô thấy thương cho cha mình.


Cháu cảm thấy thương cho Holt.

Khi tôi nhìn thấy họ ở bên nhau - chẳng hạn trong bữa trưa hoặc nếu chúng tôi đến nhà hàng ăn tối - ờ, họ không ở bên nhau theo nghĩa ấy, nhưng họ thường tìm được chỗ ở cùng một đầu bàn... Vậy đấy, tôi ngờ là cô bé Britta xinh đẹp đã chấm Holt như cơ hội tối ưu cuối cùng để thoát khỏi Tromsø. Chắc chắn quan hệ của cô với Joe đã chấm dứt vĩnh viễn, và trong vài năm tới Yigal sẽ có những vấn đề quan trọng hơn chuyện bạn gái, mà thời gian của cô thì sắp cạn vì chỉ có một ít tiền Gretchen đưa. Trong hoàn cảnh mờ mịt như vậy, hẳn Holt có thể coi là cửa cược chắc ăn duy nhất, và tôi cảm phục sự sáng suốt của cô.
Về phần mình, Holt chưa bao giờ nhắm mắt bịt tai trước một cô gái đẹp, và nếu cô nào tâng bốc anh, như Britta đã làm sau buổi chạy sáng hôm ấy, anh rất dễ xúc động. Đáng lẽ tôi phải nắm bắt được vấn đề khi anh hỏi tôi,
Người Na Uy có giống người Thụy Điển không?
Thế mà tôi lại đi giải thích những gì mình biết về lịch sử Scandinavia.

Tôi có hỏi về lịch sử đâu,
anh ngắt lời.
Tôi muốn biết về phong tục xã hội... thời nay. Người Na Uy có... chà... phóng khoáng không?


À, anh định hỏi về tình dục? Tôi không rõ lắm.


Ông đã tới đó rồi mà.


Phải, nhưng nếu anh muốn biết về các nhà máy thủy điện, lương hưu, hàng hải...


Ông toàn nghiên cứu những thứ vớ vẩn,
anh làu bàu, và rồi tôi cũng quên luôn cuộc nói chuyện đó.
Sau này tôi mới biết là một đêm, sau màn bắn pháo hoa, Holt và Britta đã đi dạo hàng mấy dặm đường xuyên qua thành phố tối om, ghé hết quán này đến quán khác, cho đến tảng sáng. Britta kể với tôi,
Cháu cảm thấy ông ấy vừa là một cậu bé vừa là một người đàn ông mạnh mẽ, và đó là cách cảm nhận nguy hiểm cho một cô gái.
Trong một quán bar có mấy sinh viên Anh đã thức trắng ba đêm liền và rõ là nghiện cần sa, Holt hỏi cô có hút không, vậy là cô đáp,
Ai mà chẳng thử thứ đó.
Câu trả lời ấy tác động lạ thường đến anh; lần đầu tiên anh lờ mờ hiểu rằng đó là một xã hội tuyệt đối nơi những người trẻ tuổi này sinh sống, một xã hội mà trong đó không có chuyện một người trẻ tuổi ham thích tìm hiểu những điều mới lạ lại tránh đối mặt với cần sa.

Cô cũng đã thử LSD rồi?
anh hỏi cô.

Em không điên đến mức đó,
cô đáp. Sau đó anh hỏi cô xem Monica có hút không, nhưng cô lảng tránh,
Đó là vấn đề của từng cô gái. Ông hỏi bạn ấy xem.

Holt thấy cô rất quyến rũ, như cánh cửa sổ mở ra một thế giới mới, và vì đó là một thế giới mà anh vẫn coi thường nên anh thấy đặc biệt thích thú được cùng cô khám phá nó. Tất nhiên lý do quan trọng hơn cả là Britta có vẻ đẹp lạ thường - một cô gái cao ráo thân hình cân đối, nước da đáng ghen tị, hàm răng trắng bóng và mái tóc vàng nhạt mà ra nắng thì sáng óng lên còn đứng gần một ngọn nến thì lốm đốm ánh vàng.
Một buổi chiều, trên đường đi xem đấu bò về, tôi để ý thấy Britta sải bước theo sát chúng tôi như thể cô là người bạn đường đã trải qua thử thách của chúng tôi, và Holt chợt hỏi cô,
Cô đã bao giờ cưỡi ngựa thảo nguyên chưa?
Britta đáp,
Xe Mỹ[91] quá đắt đối với dân Na Uy chúng em.

Vào đêm Holt làu bàu với tôi vì đã đẩy cái ghế sang bên, nhờ ánh sáng lọt vào phòng tôi đã nhìn thấy anh có lý do chính đáng để chặn cửa vì một cô gái đang nằm trên giường với anh. Dựa trên những quan sát trong mấy ngày qua, tôi cho rằng đó là Britta. Tôi cảm thấy nhẹ nhõm một cách kỳ lạ khi nhận ra đó là một trong hai cô sinh viên của Joe, trên người không một mảnh vải và chẳng buồn trùm chăn lên mặt. Cả hai người đều không tỏ ra ngượng ngập, và khi tôi rút ra ngoài, Holt còn nhắc,
Làm ơn kéo cái ghế sát vào cửa hộ.