16.

Số từ: 3176
Nguyễn Thị Hương Thảo dịch
C.ty Nhã Nam phát hành
Nhà xuất bản Hội nhà văn
Thật tồi tệ khi mà ngay giờ đầu tiên trong ngày đầu tiên đến sở làm bạn đã ghét công việc của mình. Chẳng phải Citibank đã làm điều gì khiến tôi bực mình. Thực tế, họ đã cố hết sức để làm tôi cảm thấy thoải mái như đang ở nhà. Tôi đã được phân một khoang và một chiếc máy tính. Công việc đầu tiên của tôi là tham gia vào một nhóm phục vụ khách hàng
cấp cao
, một thuật ngữ chính xác và khéo léo để chỉ những khách hàng
giàu nứt đố đổ vách
. Cũng chẳng cần gì nhiều nhặn để trở thành một khách hàng cấp cao, chỉ cần xòe hàng xập tiền ra trước mặt chúng tôi là được. Những khách hàng cấp cao được chăm sóc đặc biệt, theo đó bao gồm việc được ngồi xô pha ở khu vực chờ thay vì ngồi ghế tựa, uống trà miễn phí trong khi các cán bộ ngân hàng bàn thảo các phương cách mới để rỉa… à, không, xin lỗi, để đầu tư tiền của khách hàng. Và cái điều sang chảnh nhất là bạn có thể vào gặp thẳng các vị Quản lý Chăm sóc Khách hàng của mình. Những phù thủy tài chính từ những trường đào tạo MBA hàng đầu sẽ nâng chiến lược tài chính của bạn lên một tầm cao mới. Đúng thế, đó có thể là tôi. Tất nhiên, chúng tôi sẽ chẳng bao giờ đề cập đến việc vị quản lý chăm sóc khách hàng của bạn chán ghét công việc này, làm công việc này chỉ vì tiền và đến thành phố này chỉ vì bạn gái anh ta ở đây.
Tôi phải giám sát tám nhân viên ngân hàng. Các nhân viên ngân hàng đều trẻ hơn, thường là cử nhân đại học hoặc thạc sĩ từ các trường đại học vô danh tiểu tốt. Còn tôi, tốt nghiệp từ IIM và bởi thế như có một đặc ân trọn đời, được nghiễm nhiên đứng trên họ. Tôi không nói tiếng Tamil và cũng chẳng biết gì về ngân hàng, nhưng tôi phải giả vờ biết mình đang làm gì. Ít nhất là với sếp tôi, Balakrishnan hoặc còn gọi là Bala.

Chào mừng tới với gia đình này,
ông ta nói khi chúng tôi bắt tay nhau.
Tôi tự hỏi không biết ông ta có họ hàng gì với Ananya không.

Gia đình ư?


Gia đình Citibank. Và tất nhiên, gia đình nhóm Dịch vụ Ngân hàng Cấp cao. Cậu rất may mắn. Các MBA mới thèm khát được khởi đầu với nhóm này lắm đấy.

Tôi cười.

Cậu phấn khích chứ, chàng trai trẻ?
Bala cao giọng hỏi tôi.

Phấn khích quá mức ấy chứ,
tôi nói, tự hỏi liệu ngày đầu tiên đi làm tôi có được về sớm không nhỉ.
Ông ta đưa tôi tới khu vực chăm sóc khách hàng cấp cao. Tám nhân viên, bốn nam và bốn nữ đọc những bản báo cáo nghiên cứu và hướng dẫn từ rất nhiều phòng ban khác nhau về những thứ họ có thể tiếp thị ngày hôm nay. Tôi gặp từng người nhưng chỉ một phút sau đã quên béng những cái tên Nam Ấn từa tựa nhau của họ.

Khách hàng bắt đầu tới lúc mười giờ, tức là hai tiếng nữa,
Bala nói.
Và đó là lúc trận chiến bắt đầu. Chúng tôi tin rằng cách tốt nhất giúp nhân viên tập sự học hỏi là đối diện với thực tế. Sẵn sàng cho cuộc chiến chứ?

Tôi nhìn ông ta. Có thể nói ông ta là một người Citibank trọn đời. Ở tuổi bốn mươi, có vẻ như ông ta đã ở ngân hàng này tới hai mươi năm rồi.

Sẵn sàng chứ? Có câu hỏi gì không, anh bạn?
Bala hỏi lần nữa.

Có đấy, chính xác là tôi sẽ phải làm gì?

Bala ném cho tôi cái nhìn thất vọng đầu tiên. Ông ta bảo một nhân viên mang tới các báo cáo nghiên cứu hằng ngày.
Cậu cần làm hai điều, thực ra là ba,
Bala nói trong khi đưa tôi tới bàn làm việc của mình.
Một là, đọc những báo cáo này hằng ngày để xem cậu có thể tư vấn cho các khách hàng đầu tư vào cái gì. Chẳng hạn nhìn đây nhé.
Ông ta lôi ra một báo cáo từ nhóm đánh giá cổ phần. Nó khuyến nghị mua cổ phiếu của các công ty mạng bởi vì giá trị của các cổ phiếu này đã giảm xuống một nửa.

Nhưng chẳng phải là bong bóng dot com đang vỡ đó sao?
tôi hỏi.
Những công ty này sẽ chẳng bao giờ có lợi nhuận cả.

Bala nhìn tôi như thể tôi vừa nói chuyện đặc tiếng Punjab với ông ta.

Nhìn đây, nghiên cứu của chúng ta cho thấy mua được đây này. Đây là nghiên cứu chính thức của Citibank đấy,
Bala nói như thể ông ta vừa trích dẫn từ Kinh Thánh ra vậy. Nghiên cứu chính thức có lẽ được viết ra từ tay MBA nào đó đã say xỉn suốt ba năm học ở trường kinh doanh.

Được rồi, còn gì nữa?


Công việc quan trọng thứ hai là vun đắp các mối quan hệ. Người Tamil thích những người có giáo dục. Cậu, tốt nghiệp ET và IIM, phải vun đắp mối quan hệ với họ.

Tôi gật đầu. Tôi là một sinh vật có nguy cơ tuyệt chủng trong một sở thú ngân hàng cấp cao nơi khách hàng có thể đến ném chuối cho chúng tôi.

Xem nào, việc này sẽ khó cho cậu đấy bởi vì cậu là…
Bala ngừng lại như thể sắp phải bật ra một từ tục tĩu trong một cuộc nói chuyện.

Người Punjab?


Đúng thế, nhưng cậu có thể thân thiện với người Tamil không?


Tôi sẽ cố. Tôi phải làm được,
tôi nói, băn khoăn không biết gọi cho Ananya vào đâu ngoại trừ số cố định nhà cô. Sao những cái điện thoại di động chết tiệt đó không trượt giá nhanh cho tôi nhờ nhỉ.

Tốt. Còn điều cuối cùng là,
Bala chuyển sang thì thầm,
tụi nhân viên ở đây khá lười. Để mắt đến bọn họ nhé. Nếu ai không làm việc của họ, hãy nói với tôi.
Ông ta nháy mắt với tôi và đứng dậy đi.
Và đi làm sớm vào nhé.


Tôi đến lúc bảy rưỡi. Chẳng phải giờ làm việc chính thức là chín giờ sao?


Đúng thế, nhưng hồi còn ở cấp của cậu, tôi đến lúc bảy giờ đấy. Nếu cậu muốn được như tôi, thức dậy đi, người lính,
Bala tự cười trước câu nói đùa của mình. Khiếu hài hước của người Tamil, nếu có chút nào đó, thì cũng thực sự khó tiêu hóa.
Tôi không muốn trở thành người như ông ta, tôi thậm chí còn chẳng muốn ở đây nữa. Tôi hít một hơi dài sau khi ông ta đã đi khỏi và suy ngẫm về tiền lương của mình. Mày đang làm việc này vì tiền, tôi tự nhủ. Bốn trăm nghìn mỗi năm, có nghĩa là ba mươi ba nghìn mỗi tháng, tôi tụng câu thần chú ở trong đầu. Bố tôi đã làm việc trong quân đội ba mươi năm mà vẫn chưa bao giờ kiếm được chừng một nửa số đó. Tôi chỉ cần đẩy những cổ phiếu bong bóng ra là tiền sẽ về tay tôi. Cuộc sống đâu đến nỗi quá tệ, tôi tự nhủ.

Thưa ngài, tôi có thể đi vệ sinh được không?
một nhân viên nữ tới hỏi tôi.

Gì thế?

Cô ta nhìn tôi, chờ được cho phép.

Tên cô là gì?


Sri ạ.


Cô tới từ đâu?


Coimbatore,
cô vừa nói vừa điều chỉnh lại cặp kính quá khổ với gọng kính màu cánh gián. Thời trang không phải là một tiêu chuẩn ở Chennai.

Cô có đi học đại học chứ?


Có, thưa ngài. Đại học Coimbatore, bằng xuất sắc, thưa ngài.


Tốt. Thế sao cô lại phải xin phép tôi?


Chỉ là phải xin phép thôi, thưa ngài,
cô nói.

Không ai cần phải xin phép tôi đi vệ sinh cả,
tôi nói.

Cảm ơn ngài.

Trong vòng hai tiếng sau đó tôi đọc các bản báo cáo. Báo cáo nào cũng có những mô hình tài chính được xây dựng bởi những MBA thừa nhiệt huyết, sốt sắng giải những phương trình hơn là tự vấn bản thân xem mình đang làm gì. Một bảng tính so sánh giá trị của các công ty mạng với số lượng khách viếng thăm trang web. Công ty được khuyến nghị đó là công ty có tỷ số giá trị trên số lượng con mắt nhìn - một thuật ngữ thời thượng được các nhà phân tích sáng tác ra - thấp nhất. Bởi thế, HÃY MUA ĐI!, bản báo cáo hô hào lên như thế. Tất nhiên, các nhà phân tích chẳng bao giờ thèm đặt câu hỏi rằng liệu có ai trong số khách viếng thăm website trả tiền cho các công ty mạng hay không.
Nó là thương vụ rẻ có thể thấy rõ trên nhiều mặt!
bản báo cáo tóm lại với một dấu chấm than.

Thưa ngài, khách hàng của tôi đã tới. Tôi đưa người ta vào gặp ngài nhé?
Sri hỏi sau khi quay trở lại từ nhà vệ sinh.

Được,
tôi đáp.

Thưa ngài, đây là bà Sreenivas,
Sri nói. Một quý bà năm mươi tuổi với những chiếc vòng tay bằng vàng dày hơn cả những chiếc còng bước tới khoang tôi. Chúng tôi tới khu xô pha, để tạo cảm giác thân thuộc, thoải mái ở phòng khách hơn trước khi lột tiền khách hàng.

Anh học IIT ra hả?
bà ta nhìn tôi săm soi.

Vâng,
tôi nói trong khi chuẩn bị trình bày về những công ty mua để thua lỗ.

Cháu trai tôi cũng sẽ thi vào đó,
bà ta nói. Bà ta có mái tóc đen, bôi dầu để trông sáng bóng hơn.

Trông bà chưa đủ lớn tuổi để có cháu trai chuẩn bị vào học IIT,
tôi nói.
Bà Sreenivas cười. Sri cười lại với bà. Đúng thế, chúng tôi đã đặt một chiếc bẫy chuột và một miếng pho mát. Vào đi nào.

Ồ không, tôi là một bà già rồi. Mà thằng bé mới học lớp sáu thôi.


Tài khoản của quý bà đây là bao nhiêu?
tôi hỏi.

Mười hai triệu rupi, thưa ngài,
Sri trả lời.
Tôi hình dung con số đó trong đầu; tôi cần làm công việc này trong ba mươi năm để có nó. Cảm giác như lấy tiền từ bà ta là một việc nên làm.
Thưa bà, bà đã bao giờ đầu tư vào chứng khoán chưa? Cổ phiếu của các công ty mạng thời gian này đang rất rẻ,
tôi nói.
Bà Sreenivas nhìn tôi vẻ lo lắng.
Chứng khoán ư? Chưa bao giờ. Và con trai tôi làm việc cho một công ty mạng ở nước ngoài. Nó nói người ta có thể đóng cửa văn phòng ở đó.


Đó là ở Mỹ, thưa bà. Đây là Ấn Độ, chúng ta có dân số một tỷ người, tức là hai tỷ con mắt. Hãy hình dung tiềm năng của Internet. Và chúng tôi có quỹ tương hỗ, bởi thế bà sẽ không phải đầu tư vào bất cứ một công ty nào.

Chúng tôi phỉnh phờ bà Sreenivas trong năm phút. Tôi xổ ra vô số những thuật ngữ MBA như lợi thế chiến lược, lợi nhuận trên doanh thu, phương pháp tiếp cận từ trên xuống và từ dưới lên, thành ra nghe tôi có vẻ rất thông thái. Bà Sreenivas và Sri gật đầu trước bất cứ điều gì tôi nói. Cuối cùng, bà Sreenivas đã quyết định mạo hiểm.

Chúng ta hãy bắt đầu với một triệu nhé,
tôi nói để khép lại vấn đề.

Năm. Năm trăm nghìn thôi nhé,
bà Sreenivas nài nỉ với chúng tôi về cách sử dụng tiền của chính bà.
Tôi đồng ý với năm trăm nghìn và Sri phấn khích ngất ngư. Tôi đã trở thành quản lý chăm sóc khách hàng ưa thích của bọn họ.

Bala đưa tôi đi ăn ở Sangeetha, một nhà hàng dosa[27].

Có những loại dosa nào?
tôi hỏi người phục vụ bàn.

Chúng tôi có tám mươi lăm loại,
người phục vụ trỏ vào tấm bảng. Tất cả những món con người có thể hình dung ra đều có mặt trong danh sách dosa đó.

Thử món dosa rau chân vịt đi. Và món dosa chuối ngọt nữa,
Bala nói và cười với tôi như một người cha mà tôi chưa từng có.
Cậu cảm thấy thế nào khi có vụ đầu tư đầu tiên? Tim đập loạn xạ chứ?

Tim tôi chẳng đập loạn xạ. Nó chỉ đau đớn. Tôi đã ở Chennai được mười lăm tiếng mà vẫn chưa nói chuyện với Ananya. Tôi muốn mua một chiếc điện thoại di động ngay khi có thể. À mà, tôi cần hai chiếc.

Tôi nhìn thấy bản thân mình trong con người cậu. Cậu giống tôi đấy,
Bala nói trong khi nhúng chiếc dosa đầu tiên của mình trong sambhar. Tôi chẳng biết tại sao ông ta lại có kết luận đó.
Tôi có số cố định nhà Ananya. Nhưng phải đến bảy giờ cô mới về nhà. Cô làm công việc bán hàng bởi vậy cũng không có số cố định văn phòng. Tôi nhớ những khi chúng tôi kết thúc bữa ăn ở trường và ôm ấp nhau ngủ trưa. Thế đấy, cuộc sống sau khi tốt nghiệp thật chán chết.

Thế này hay đấy chứ?
Bala hỏi.
Lúc nào tôi cũng hối hả khi tới ngân hàng. Vậy mà đã hai mươi năm rồi. Chà, tôi vẫn nhớ cái ngày sếp tôi đưa tôi đi ăn trưa lần đầu tiên. Này, cậu đang nghĩ gì thế? Thôi suy nghĩ về công việc ngay đi. Giờ là giờ ăn trưa mà.


Vâng,
tôi nói và cố gắng tập trung.
Văn phòng HLL cách đây bao xa vậy?


Tại sao? Cậu có khách hàng tiềm năng ở đó à?
Bala hỏi cứ như thể nguyên do duy nhất con người ta tồn tại là để trở thành khách hàng cấp cao của ngân hàng vậy.

Có thể thế,
tôi nói. Một điểm tốt trong nghề ngân hàng là bạn không hề cảm thấy áy náy khi nói dối.

Nó ở Nungambakkam. Apex plaza,
ông ta nói.
Người phục vụ rót thêm sambhar và đưa dosa chuối tới. Món dosa đó ăn giống như bánh kếp, và phải nói rằng, không tệ chút nào.
Ồ, đó là nơi tôi ở, phải không?


Đúng, nhà tập thể của Citi. Đó cũng là căn nhà đầu tiên của tôi,
ông ta vươn người lên trước và vỗ vào lưng tôi.
Tôi nghĩ rằng mình có một ông sếp tốt. Tôi nên cảm thấy hạnh phúc nhưng tôi lại không thể. Tôi tự hỏi mình nên gọi tới HLL trước hay thẳng tiến tới đó.
Tôi trở về bàn làm việc của mình vào buổi chiều. Tôi gặp gỡ vài khách hàng, nhưng hầu hết bọn họ không có thời gian để ở lại lâu. Bà Sreenivas đã cho tôi một khởi đầu may mắn, nhưng rốt cuộc, phỉnh phờ các khách hàng người Tamil cẩn trọng cũng chẳng phải việc dễ dàng.

Tài khoản tiết kiệm. Tôi muốn tài khoản tiết kiệm,
một khách hàng nói với tôi khi tôi hỏi ông ta về ưu tiên đầu tư của mình.
Vào ba giờ chiều, tôi có một cuộc gọi.

Cuộc gọi dành cho ông đấy,
Sri nói và nối máy cho tôi.

Xin chào, tôi muốn mở một tài khoản ưu tiên với nhân viên ngân hàng đẹp trai quyến rũ của tôi.


Ananya?
tôi nói, giọng òa lên vui sướng.
Em đang ở đâu? Khi nào chúng mình mới gặp nhau được đây? Anh tới HLL nhé? Anh xin lỗi vì chuyến bay của anh…


Bình tĩnh, bình tĩnh nào. Em đang ở Kancheepuram.


Là ở đâu thế?


Cách Chennai ba giờ. Em sẽ trở về sớm. Sao anh không tới nhà ăn tối nhỉ?


Nhà? Nhà em á? Cùng với bố mẹ em?


Vâng, sao lại không chứ? Đằng nào anh chẳng phải biết họ. Dạo này mẹ không vui vẻ lắm, nhưng không sao đâu.


Sao mẹ em lại không vui? Bởi vì chuyện chúng mình à?


Không, bà tìm thấy những nguyên do khác để mà buồn khổ. Thật may, lần này chẳng liên quan gì tới em cả.


Ananya, chúng ta đi ra ngoài đi, OK?


Hôm nay thì không được. Bác em từ Canada tới thăm. Anh đến lúc tám giờ nhé.
Cô cho tôi địa chỉ nhà mình. Tôi ghi lại và bắt cô đánh vần lại ba lần.
Gặp anh năm tiếng nữa nhé,
cô nói và gác máy.
Tôi chằm chặp nhìn đồng hồ, hy vọng nó sẽ quay nhanh hơn. Các nhân viên đã ra về lúc sáu giờ, và theo cái văn hóa vĩ đại của Citi, MBA chẳng bao giờ ra về trước tám giờ cả.
Tôi giết thời giờ bằng cách đọc những tin bài trên tờ Kinh tế Ấn Độ. Những người thông thái đã viết ra chúng, và họ tạo ra những dự báo về GDP trong vòng mười năm tới với sự tự tin đã che giấu một sự thật cơ bản - làm sao anh chắc điều đó là đúng?
Lúc bảy giờ rưỡi tôi đứng dậy để ra về. Bala bước về phía tôi.
Về à?
ông ta hỏi, trông khó xử như thể tôi đã chủ định nghỉ chui nửa ngày vậy.

Vâng,
tôi nói.
Chẳng có nhiều việc để làm.


Một lời khuyên nhé, đừng bao giờ về trước sếp của mình,
ông ta nói và nháy mắt với tôi. Ông ta cười, còn tôi chẳng thấy có gì buồn cười trong đó cả. Tôi muốn xem một quyển truyện cười Tamil trông thế nào.

Lúc nào thì ông về?
tôi hỏi vẻ mệt mỏi.

Sắp rồi, thực ra kết thúc bây giờ được rồi. Kusum sẽ đợi đấy. Cậu muốn về nhà tôi ăn tối chứ?


Không, cảm ơn,
tôi nói.
Ông ta cho tôi cái nhìn thất vọng thứ hai.

Tôi phải tới một nơi, thăm họ hàng xa,
tôi nói.

Ồ,
ông ta nói, giọng vẫn hơi buồn một chút.
Xin lỗi nhé, ông bạn, tôi không đưa ông cái điều khiển từ xa cuộc đời của tôi chỉ bởi vì ông là sếp của tôi đâu, tôi nghĩ.
= =
• Chú thích •
[27] Dosa: món ăn sáng được làm từ bột gạo và đậu lăng để lên men, như bánh kếp.