XI - Chương 4

Số từ: 1546
Thể Loại: Tiểu Thuyết Hư Cấu
Người dịch: Nguyễn Thị Bạch Tuyết
NXB Văn Học
Nhờ tình yêu âm nhạc, chuyện thú vị nhất đã đến với họ trong thời gian họ thăm Moçambique, như hoàn cảnh thường thấy với thế hệ trẻ ngày nay.
Kỳ khai giảng ở Mỹ bắt đầu rồi kết thúc chẳng gây chút lo lắng nào nơi những kẻ trôi dạt kia. Mùa thu, mùa phải ổn định công ăn việc làm ở Anh và Hoa Kỳ, sắp đến trên những đất nước này, nhưng nhóm bạn đang ở Moçambique, nơi mùa xuân vừa mới bắt đầu, và họ thầm trông chờ một mùa hè vô tận. Không ai phải lo lắng chuyện tiền nong chừng nào cha Monica vẫn tiếp tục chu cấp cho cô, khoản thừa kế của Gretchen vẫn đến đúng kỳ và ông Wister vẫn gửi séc đều đặn cho Cato. Đây là một thời cơ để đi thăm thú, và họ định tận hưởng thời cơ ấy.
Và Ilha de Moçambique[116] vượt quá mong đợi của họ. Đó là xứ sở làm người ta quên sầu muộn, một vùng đất lịch sử nơi ngày tháng trôi dạt dưới mặt trời không gợn mây, bên một biển cả không sóng to gió lớn. Chuyện cắm trại ngày càng thú vị, vì những vị khách tạt vào chuyện trò, hay biếu hoa quả, dường như là sự gợi nhắc đến tất cả những người dân từng sống trên hòn đảo may mắn này từ thuở đầu lịch sử - không phải thứ lịch sử bị cắt xén của Vasco da Gama, vốn chỉ khởi đầu ở thời điểm hòn đảo đã hai nghìn năm tuổi, mà là lịch sử đích thực ngược về thời thổ dân.
Đối với Cato, đoàn diễu hành hàng ngày này đặt ra một thế tiến thoái lưỡng nan, vì trong số những người da đen đến nhìn chăm chăm vào chiếc pop-top và tò mò không hiểu bốn người trưởng thành ngủ trong đó như thế nào và việc thu xếp chỗ ra sao, có một nhóm đàn bà da đen đặc biệt. Họ là những phụ nữ da đen to lớn, cân đối, kiểu người châu Phi đích thực, không trộn lẫn dòng máu da trắng như nhiều trường hợp ở Mỹ. Cato đã có lần tính toán rằng anh có ít nhất ba phần tám là da trắng, và ở Philadelphia anh hầu như không biết người da đen thuần chủng nào, nhưng ở đảo Moçambique anh lại được gặp người châu Phi chưa bị nhiễm độc. Chưa bị, đúng vậy, trừ một việc! Trong hành trình bất tận săn đuổi sắc đẹp của giới nữ, những người da đen duyên dáng đó thường đắp lên mặt lớp bột làm bằng rễ nhai nhuyễn của một loại cây rậm lá mà khi khô sẽ biến thành chiếc mặt nạ trắng. Trong khắp cộng đồng, anh sẽ phát hiện ra những người đàn bà da đen thân hình hấp dẫn có thái độ đĩnh đạc khác thường, mặc quần áo bằng vải màu vàng nhạt và vàng óng rất đẹp, nhưng khi họ quay lại, mặt họ sẽ là một màu trắng nhợt nhạt ghê sợ.

Họ không ngốc đâu,
Monica trêu chọc,
Họ hiểu rằng để được xinh đẹp thực sự, người ta phải trắng.
Có vẻ đúng thế thật. Một hôm, mong muốn thoát khỏi những lời khiêu khích của Monica, anh rời chiếc pop-top để đi tìm ông Hajj’ và nhờ người Ả rập cao lớn đó làm phiên dịch trong khi hỏi han một nhóm phụ nữ da đen. Tại sao họ lại xoa bột lên mặt?... Để được xinh đẹp. Tại sao họ lại dùng màu trắng?... Vì nó đẹp. Một người đàn bà da đen có thể xinh đẹp nếu không dùng bột không?...
Người đàn bà đó có thể hấp dẫn, nhưng để được xinh đẹp thì phải bỏ công bỏ sức. Họ có nghĩ rằng người đàn bà da đen đang đi trên phố kia là người xinh đẹp không?... Bà ta hấp dẫn thật đấy nhưng không bôi trắng mặt thì thật đáng xấu hổ. Anh thử đi thử lại hòng tìm hiểu xem tại sao họ lại chọn màu trắng cho cách hóa trang ma quái ấy, và điều rõ ràng nhất họ có thể nói cho anh là bộ lạc của họ luôn quan niệm màu trắng sẽ mang lại vẻ đẹp cho người phụ nữ, và khi họ nói thế, Cato chỉ một người đàn bà Bồ Đào Nha vừa béo vừa lùn có nước da xấu. Họ có cho là bà ấy xinh đẹp không?... Không giống chúng tôi, nhưng bà ấy là người da trắng.

Mình không cho rằng châu Phi sẽ tiến lên được,
anh làu bàu một mình khi ông Hajj’ và đám đàn bà đã bỏ đi.
Trừ phi đạo Hồi cứu giúp chủng tộc da đen.
Anh vẫn cảm thấy châu Phi sẽ tìm được lối thoát trong đạo Hồi, nhưng một lần nữa đánh giá này bị lung lay đến tận gốc khi Gretchen, theo cách thức thẳng thắn quen thuộc tự mình tìm kiếm bằng chứng, chỉ ra rằng các tín đồ Hồi giáo ở Moçambique vẫn duy trì hai nghĩa trang, một khu trên đảo dành cho người da trắng, một khu dành cho người da đen khuất nẻo trong đất liền.
Trong số các công dân Ilha de Moçambique đang dần hình thành thói quen ghé vào pop-top để quan sát và thỉnh thoảng nói chuyện với nhóm khách nước ngoài trẻ tuổi, có ông thương gia Bồ Đào Nha béo tốt mặc đồ trắng đã đón tiếp họ đêm đầu tiên và giới thiệu họ với ông Hajj’. Một buổi chiều, trong lúc nói chuyện phiếm, ông phát hiện ra họ đã đến Silves, và ông vui vẻ reo,
Tôi từ Portimão đến đây!
vậy là họ bèn dành chút thời gian chỉ để nhắc đến tên mấy địa điểm mà họ nhớ rất rõ ở Algarve: Albufeira, Lagos, Faro và, với phần nào tôn kính, Alte; rồi Gretchen, trong nỗi thương nhớ ngôi làng trên núi có quảng trường được bức tượng nhà thơ bằng đá đứng canh, liền mang cây đàn guitar ra. Vậy là quảng trường chẳng mấy chốc đã đông nghịt những phụ nữ da đen với khuôn mặt trắng sáng mờ mờ trong ánh chiều tà.
Gretchen hát trong gần một giờ đồng hồ trước một đám thính giả biết trân trọng từng nốt nhạc mà cô trao tặng, và khi cô đặt cây đàn xuống, ông thương gia Bồ Đào Nha phát biểu bằng thứ thổ ngữ kinh khủng,
Thật dễ chịu biết bao được thưởng thức âm nhạc vào lúc cuối ngày,
và ông nhất định mời họ đi cùng đến Bar Africa để uống nước, và giữa cuộc tán gẫu, ông nói,
Tất nhiên các bạn có kế hoạch đi thăm khu bảo tồn cấm săn bắn tuyệt vời của chúng tôi ở Zambela rồi.
Khi các bạn trẻ đáp là họ chưa nghĩ đến chuyện đó, ông liền gọi một người biết tiếng Anh đến và cả hai cùng nhau giới thiệu về nơi nương náu lạ thường của thú rừng nằm cách đó ba ngày đường về phía Tây.

Các bạn nhất định phải đi thăm nơi ấy,
hai người Bồ Đào Nha đều nhất trí, rồi ông béo nói thêm,
Chúng tôi biết các bạn đã nghe nói đến Kruger Park ở Nam Phi và Serengeti ở Tanzania rồi, nhưng Zambela rất đặc biệt vì các bạn sẽ được thấy một khu tập trung động vật hoang dã không thể tin nổi. Ý tôi không phải là các bạn sẽ nhìn thấy một vài con trâu Nam Phi đâu. Ý tôi là các bạn sẽ được thấy năm nghìn con, có khi cùng một lúc. Các bạn có thể tưởng tượng được năm trăm con hà mã chen chúc trên một hòn đảo nhỏ không?

Hai người đàn ông thuyết phục giỏi đến mức tối đó các du khách đã quyết định sẽ đi đường vòng tới Zambela, vậy là hôm sau họ miễn cưỡng chất đồ lên chiếc pop-top và từ biệt nhóm người tốt bụng nhất mà họ tình cờ gặp được trong các chuyến đi. Khi biết tin nhóm cắm trại sắp rời đảo, cánh phụ nữ da đen mặt trắng không kìm được nước mắt, nhiều người còn tới hôn tạm biệt Gretchen và Monica. Ông thương gia béo mặc quần áo trắng tuyên bố,
Zambela sẽ là món quà tôi tặng các bạn để đền đáp những bản nhạc các bạn chơi.
Khi ông già Hajj’ đến chúc phúc cho họ lần cuối, như thể họ là những người hành hương sắp lên đường đi Mecca, cả nhóm đều cảm thấy buồn vì hiển nhiên họ sẽ không còn gặp lại ông nữa. Ông già kéo Cato sang một bên định cho anh vài chỉ dạy trong phút chót về đạo Hồi, nhưng những người khác nôn nóng lên đường quá nên ông đành đặt tay lên vai Cato mà nói,
Hãy nhớ, lời giải đáp cho mọi vấn đề của con đều trong tầm tay con,
và ông đọc một lời cầu nguyện bằng tiếng Ả rập.