Chương 5

Dịch giả: Trương Đắc Vỵ
NXB Văn Học
Một đêm như đêm nay, nàng Thisbe rón rén ước trên sương cỏ, chợt thấy bóng một con sư tử trước khi con thú hiện ra…[28]
• SHAKESPEARE
[28] Người lái buôn thành Venice (hồi 5, cảnh một) của William Shakespeare.
Việc tên dẫn đường đột nhiên tẩu thoát và những tiếng kêu dữ tợn của những người đuổi theo khiến cho Heyward bàng hoàng sờ sững. Rồi chợt nhận ra tầm quan trọng của việc lùng bắt kẻ chạy trốn, anh lướt mình bên đám bụi cây, lao lên phía trước, góp sức vào việc săn đuổi; nhưng mới chạy được gần trăm thước đã thấy ba người dân sơn cước trở về tay không.

Sao vội nản lòng thế!
anh kêu lên,
Chắc tên khốn kiếp ấy núp sau một thân cây nào đó thôi, và chúng ta có cơ bắt được. Để nó chạy thoát thì chúng ta không yên thân được đâu.


Ông định bắt mây đuổi gió ư?
người trinh sát thất vọng đáp,
Tôi nghe thấy tên tiểu yêu đó lướt nhẹ trên lá khô như một con rắn đen và thoáng nhìn thấy nó ở chỗ cây thông to đằng kia, tôi đành phải bắn theo hướng đó, thế mà không trúng! Tuy nhiên, nếu có ai bắn phỏng chừng mà bóp cò được như vậy, tôi cho là nhanh mắt đấy. Tôi cũng có kinh nghiệm về những vấn đề này mà tôi phải biết. Kìa, hãy nhìn cây sơn kia, sao lá của nó lại đỏ tuy ai cũng biết rằng vào tháng Bảy này, nó đang ra hoa vàng!


Máu của Cáo Tinh Khôn đấy; nó bị thương rồi và có lẽ ngã gục đâu đây.


Không, không,
người trinh sát cực lực phản đối,
có thể tôi đã bắn xước da nó, và điều đó chỉ càng làm cho nó nhảy dài hơn. Một viên đạn làm sầy da một con vật đang chạy, tác động như chiếc đinh giày thúc vào con ngựa, có nghĩa là kích thích nó chạy nhanh hơn và làm tăng chứ không làm mất sinh lực của nó. Nhưng khi viên đạn cắm sâu vào thịt, thông thường thì nó chỉ chồm lên một hai bước rồi dừng lại, không nhảy tiếp được nữa, dù là tên Anh điêng nọ hay một con hươu.


Chúng ta gồm bốn người khỏe mạnh chọi với một kẻ bị thương kia mà!


Cuộc đời làm ông đau khổ lắm sao?
người trinh sát ngắt lời Heyward,
Thằng quỷ da đỏ sẽ dụ ông đến dưới tầm lưỡi rìu trận của bè bạn nó trước khi ông cảm thấy có hào hứng săn đuổi. Đối với một người đã từng luôn luôn phải nằm yên giữa những tiếng hò reo chém giết vang dội, việc nổ phát súng vừa rồi giữa một nơi có mai phục là một hành động thiếu suy nghĩ. Nhưng lúc đó, không tự kiềm chế được; thật là một việc rất tự nhiên! Thôi, các bạn, ta hãy rời khỏi nơi đây, và phải làm sao đánh lạc hướng bọn Mingo kẻo chỉ giờ này ngày mai, da đầu của chúng ta đã đang nong gió trước lều của tướng Montcalm.

Những lời nói khủng khiếp mà người trinh sát vừa thốt ra với vẻ thản nhiên của một kẻ thấy rõ nguy hiểm nhưng không sợ nhìn thẳng vào, làm cho Heyward sực nhớ tới nhiệm vụ quan trọng anh được giao phó. Anh đưa mắt nhìn xung quanh, cố gắng một cách vô vọng xuyên thủng bóng tối ngày càng dày đặc dưới vòm cây rừng, tưởng như thiếu sự che chở, hai người bạn đồng hành chân yếu tay mềm kia trong khoảnh khắc sẽ rơi vào tay kẻ thù cuồng bạo, chúng như những con thú rình mồi chỉ chờ màn đêm buông xuống để giáng những đòn ác hiểm và chính xác hơn. Óc tưởng tượng quá mạnh của anh, bị ánh sáng chập chờn huyễn hoặc, đã biến những đám bụi rậm rung rinh hoặc một khúc cây đổ thành những bóng người; nhiều lúc, anh tưởng như phân biệt được các bộ mặt ghê tởm của kẻ thù ẩn nấp đâu đây đang không ngừng theo dõi những hành động của đoàn anh. Ngước mắt nhìn lên, Heyward thấy những đám mây xốp nhẹ mà hoàng hôn in hình lên nền trời xanh, đã phai lạt ánh hồng, và dòng nước dưới chân anh chảy lờ mờ giữa đôi bờ cây cối um tùm.

Phải làm gì bây giờ?
trước tình hình cấp bách như vậy, Heyward cảm thấy nghi ngờ lúc này cũng chẳng ích gì,
Xin đừng bỏ rơi tôi; hãy vì Chúa mà ở lại đây bảo vệ những người do tôi hộ tống, và muốn lấy thưởng bao nhiêu thì cứ cho biết.

Người trinh sát và hai người da đỏ đang bàn bạc với nhau bằng tiếng địa phương, không chú ý tới lời khẩn cầu đột ngột của Heyward. Họ thận trọng nói khẽ, gần như thì thầm. Khi Heyward tới gần thì thấy người chiến binh trẻ phát biểu sôi nổi, còn hai người lớn tuổi nói năng điềm đạm hơn. Rõ ràng họ đang bàn cách giúp đỡ những người đi đường. Nóng lòng muốn biết kết quả và e rằng mỗi phút trôi qua có thể làm tăng nguy hiểm, Heyward tiến lại gần nữa để nói cụ thể hơn về món tiền thưởng. Vừa lúc đó, người da trắng dùng tay ra hiệu chấp thuận điểm tranh luận, quay mặt đi như nói một mình bằng tiếng Anh:

Uncas nói đúng! Thật không phải hành động của nam nhi nếu ta phó mặc hai thiếu nữ vô tội kia cho số phận của họ, dù ta có phải rời bỏ nơi trú ngụ này… Còn như các ông muốn cứu những bông hoa dịu dàng kia thoát khỏi miệng hùm nọc rắn thì không được để mất thời gian và thay đổi ý kiến.


Làm sao có thể nghi ngờ điều mong muốn đó được! Chính tôi cũng đã định dành cho các ông…


Ông hãy dành những lời cầu nguyện cho Thượng đế.
Người trinh sát bình tĩnh ngắt lời,
Người sẽ làm cho chúng ta minh mẫn để có thể đánh lừa được bọn quỷ xảo trá đầy rẫy khắp núi rừng này; còn vấn đề tiền thưởng thì xin miễn bàn vì chắc gì ông còn sống để làm việc đó và tôi còn tồn tại để mà hưởng. Hai người Mohican này và tôi sẽ làm tất cả những gì bộ óc con người có thể nghĩ ra được để cứu những bông hoa kia thoát cơn nguy biến (những bông hoa dịu dàng đó sinh ra không phải để sống ở chốn hoang vu này), và chúng tôi không chờ mong một phần thưởng nào khác ngoài phần thưởng Chúa vẫn thường ban cho những người làm điều thiện. Trước hết, ông phải hứa hai điều, nhân danh cá nhân và hai cô bạn của ông; nếu không, chẳng những tôi không giúp được gì cho ông mà còn tự làm hại mình nữa.


Xin cứ nói.


Điều thứ nhất là phải im hơi lặng tiếng như rừng cây yên tĩnh này, dù có chuyện gì xảy ra; điều thứ hai là không bao giờ nói cho một người nào biết nơi chúng tôi sẽ dẫn các ông tới.


Tôi sẽ hết sức thực hiện cả hai điều đó.


Vậy hãy đi theo tôi kẻo chúng ta đã mất khá nhiều thời giờ, mà thời giờ lúc này quý như máu trong tim đối với một con hươu bị thương.

Trong bóng chiều xuống dần, Heyward nhận thấy dáng điệu hối hả của người trinh sát; anh rảo bước theo Mắt Chim Ưng tới chỗ các bạn đồng hành đang chờ. Khi tới chỗ hai thiếu nữ đang bồn chồn ngóng đợi, anh nói vắn tắt cho họ biết yêu cầu của người dẫn đường mới và sự cần thiết phải hết sức kiềm chế nỗi lo sợ. Lời báo động của Heyward gieo vào lòng hai cô gái sự khủng khiếp, nhưng thái độ nghiêm trang và sự rắn rỏi của anh, cộng với mối nguy hiểm đang đe dọa, đã khiến họ trấn tĩnh được tinh thần để vượt qua thử thách bất ngờ và bất thường này. Không một phút chậm trễ, hai nàng lặng lẽ xuống ngựa với sự giúp đỡ của Heyward, rồi cả mấy người đi nhanh xuống bờ sông; tới đây, người trinh sát tập hợp cả đoàn lại bằng cách ra hiệu, tránh không dùng lời.

Giải quyết ra sao những con vật không biết nói này đây!
người trinh sát có nhiệm vụ hướng dẫn đoàn, lẩm bẩm,
Cắt cổ rồi vất xác xuống sông sẽ mất nhiều thời gian; còn như bỏ chúng lại có khác gì bảo với bọn Mingo rằng chúng không cần phải đi xa lắm để tìm ra chủ nhân của những con ngựa này.


Hay là thả cho chúng chạy rông trong rừng
Heyward đánh bạo góp ý.

Không, tốt hơn cả là hãy đánh lạc hướng bọn khốn kiếp và làm cho chúng tưởng rằng phải chạy nhanh như ngựa để đuổi bắt chúng ta. Ờ, ờ, phải đánh lừa những con ngươi rực lửa của chúng chứ! Chingach… Suỵt! Cái gì làm bụi cây lay động thế?


Con ngựa tơ đấy.


Ít ra con ngựa tơ này cũng phải chết,
người trinh sát lẩm bẩm tóm lấy bờm con vật nhưng, nhanh hơn, nó trườn khỏi tay bác và chạy mất,
Uncas, tên nỏ đâu!


Chớ!
chủ nhân con vật sắp bị giết kêu thốt lên, quên mất rằng mọi người đều nói khẽ,
Hãy tha chết cho con của con Miriam. Mẹ nó có nghĩa và nó là đứa con ngoan; nó không làm hại ai đâu.


Khi con người chiến đấu để giành lấy cuộc sống mà Chúa đã ban cho,
người trinh sát nghiêm mặt đáp,
ngay cuộc sống của những người khác cũng không hơn gì của những con thú rừng. Nếu ông còn nói nữa, tôi sẽ bỏ mặc ông cho bọn Maqua. Uncas, kéo đây nỏ cho thật căng, chúng ta không có thời giờ bắn phát thứ hai đâu.

Tiếng nói se sẽ và đầy đe dọa của người trinh sát chưa dứt, con vật đã bị trúng tên, chồm lên bằng hai chân sau, lao về phía trước, đầu gối khuỵu xuống. Nhanh như chớp, Chingachgook phóng một nhát dao vào cổ con vật khiến nó càng giãy mạnh, rồi hẩy nó xuống sông; con ngựa tơ bị dòng nước cuốn trôi, thu hết tàn lực thở hồng hộc. Cảnh tượng dã man nhưng thật cần thiết này đập vào óc những người da trắng, như báo cho họ thấy rõ tình thế hiểm nghèo của mình; hành động bình tĩnh nhưng quyết liệt của những người làm việc đó càng ăn sâu vào tâm trí họ. Cả hai chị em rùng mình nép vào nhau; bất giác Heyward để tay lên một trong hai khẩu súng lục mà anh đã rút ra khỏi bao, đứng lên phía trước hai nàng, nhìn thẳng vào bóng tối dày đặc như một bức màn kiên cố bao phủ núi rừng.
Không một phút chần chừ, hai người Anh điêng nắm dây cương và kéo những con ngựa xuống sông, mặc cho chúng hoảng sợ lồng lên.
Đi khỏi bờ được một quãng, họ rẽ và khuất sau một mô đất nhô ra sông, men theo bờ cao đi ngược dòng nước. Trong khi đó người trinh sát kéo ra một chiếc xuồng làm bằng vỏ cây giấu dưới một lùm cây thấp, cành lá đu đưa theo sóng nước, lặng lẽ ra hiệu cho hai cô gái bước lên. Không do dự, chị em Cora làm theo ngay, nhưng mắt vẫn ngoái nhìn về khu rừng dày đặc sừng sững như một lá chắn đen ngòm dọc bờ sông.
Cora và Alice vừa ngồi yên chỗ, người trinh sát chẳng kịp nhìn xung quanh, liền bảo Heyward đỡ một bên cái xuồng mỏng mảnh, còn mình sang phía bên kia, rồi cả hai ra sức đẩy ngược dòng nước, theo sau là chủ nhân con ngựa tơ vừa bị giết, nét mặt rầu rĩ. Cứ như thế, họ tiến được một quãng dài trong yên lặng, chỉ có tiếng nước xoáy rì rào hoặc tiếng chân lội nhẹ nhàng. Heyward nhất nhất làm theo sự hướng dẫn của người trinh sát lúc này đang điều khiển một cách chính xác chiếc xuồng khi bơi sát bờ, lúc lùi ra xa để tránh những mỏm đá hoặc chỗ sâu, chứng tỏ bác rất thuộc đường. Thỉnh thoảng bác dừng lại; trong không khí ắng lặng, chỉ có tiếng thác đổ ì ầm mỗi lúc một gần làm cho cảnh vật càng thêm âm u, bác lắng tai nghe xem có tiếng động phát ra từ rừng cây im lìm không. Khi chắc chắn tình hình vẫn yên tĩnh và những giác quan nhạy bén của bác không phát hiện ra một dấu hiệu nào rằng kẻ thù lẩn khuất xung quanh, bác lại thận trọng thong thả tiến lên. Tới một khúc sông, đôi mắt tỉnh táo của Heyward bỗng nhìn chằm chằm vào một khối hình thù đen sì chụm lại ở một chỗ bị bờ cao của con sông tỏa bóng tối om xuống mặt nước. Ngần ngừ không biết có nên đi tiếp không, anh chỉ vào chỗ đó để lưu ý người bạn đồng hành.

Phải rồi,
người trinh sát điềm tĩnh đáp,
hai người Anh điêng đã giấu ngựa vào đây theo cách suy nghĩ của những thổ dân. Nước không để lại dấu vết và mắt loài cú vọ cũng chẳng nhìn thấy gì trong cái hốc tối mờ ấy.

Cả đoàn tập trung tại đây; người trinh sát và hai người da đỏ lại bàn bạc với nhau. Trong khi đó, mấy người mà số phận tùy thuộc vào lòng tốt và tài trí của những dân sơn cước không quen biết này, có chút thời giờ để nhận định kỹ lưỡng hơn tình thế của họ.
Con sông nằm gọn giữa những tảng đá cao vút thẳng đứng có một tảng treo lơ lửng ngay trên đầu chiếc xuồng. Trên những tảng đá lại có những cây to mọc chồm ra bờ vực khiến ta có cảm tưởng là dòng nước chảy giữa một thung lũng sâu và hẹp. Cả khoảng không gian dưới những tảng đá hình thù kỳ dị và những mỏm cây sum suê in hình lên nền trời đầy sao, chìm trong bóng tối. Sau lưng họ, bờ sông uốn cong, chỉ thấy một khối đen ngòm và rậm rạp như bưng lấy mắt, phía trước không xa, dòng nước như thể dâng lên sát nền trời rồi đổ ụp xuống vực sâu tạo ra những âm thanh rền rĩ khiến cho cảnh chiều càng tăng vẻ thê lương. Quả là một nơi ẩn náu kín đáo. Hai chị em Cora trong lúc ngắm cảnh đẹp hữu tình nhưng hoang dã, cảm thấy yên tâm. Lúc này những người dẫn đường rục rịch sửa soạn, và Heyward cùng các bạn anh dành phải dứt bỏ thú ngắm cảnh đẹp của rừng đêm để quay về với thực tế hiểm nghèo.
Mấy con ngựa đã bị cột vào những cây con mọc rải rác trong khe đá và sẽ phải đứng cả đêm dưới nước. Người trinh sát ra hiệu cho Heyward và các bạn đồng hành âu sầu của anh ngồi ở đằng mũi xuồng, còn bác thì ngồi đằng lái, ngay ngắn và vững chãi như ở trên một chiếc thuyền lớn làm bằng những vật liệu bền chắc vậy. Khi hai người Anh điêng thận trọng trở lại chỗ cũ, người trinh sát chống con sào vào một tảng đá, đẩy mạnh, lao thẳng chiếc xuồng mỏng mảnh vào giữa dòng nước xiết. Trong hồi lâu, cuộc vật lộn giữa chiếc xuồng con chở mấy người và dòng nước cuồn cuộn diễn ra gay go đáng ngại. Những người ở đằng mũi đã có lệnh không được nhúc nhích, dù là một bàn tay, họ hầu như nín thở để giữ cho xuồng thăng bằng trước dòng nước hung dữ, lòng đầy lo âu hồi hộp nhìn mặt nước loang loáng cuốn trôi. Bao lần họ tưởng như bị những xoáy nước dìm sâu xuống đáy sông, thế nhưng tài nghệ của người lái đã điều khiển mũi xuồng vượt qua thác ghềnh. Cuộc chiến đấu kết thúc sau những cố gắng liên tục, phi thường và hầu như tuyệt vọng đối với hai cô gái. Đúng lúc Alice khiếp đảm che mắt tưởng rằng tất cả sắp bị xoáy nước nhấn chìm ở chân thác thì chiếc xuồng bập bềnh dừng lại bên một tảng đá phẳng lì nằm ngang mặt nước.

Chúng ta đang ở đâu và còn phải làm gì nữa?
Heyward hỏi khi thấy công việc khó nhọc của người trinh sát đã kết thúc.

Các vị đang ở chân thác Glen,
người trinh sát nói to, chẳng sợ nguy hiểm vì tiếng thác đổ che lấp,
và sau đây phải nhẹ nhàng lên bờ, đừng để lật xuồng vì còn phải quay lại chặng đường gay go mà ta vừa vượt qua, tuy lượt này sẽ nhanh hơn khi bơi ngược. Khi nước sông dâng cao, bơi xuồng ngược dòng là một công việc khó nhọc; trong tình hình gay go như vậy, năm mạng trên một chiếc xuồng con làm bằng vỏ và nhựa cây bulô quả là quá nhiều, khó giữ cho nó khỏi ụp. Nào, các vị hãy leo lên phiến đá để tôi đi đón hai người Mohican và đem xác con nai về đây. Thà ngủ không có mảng da đầu còn hơn chịu chết đói trên đống thịt.

Cả bốn người vui vẻ làm theo lời Mắt Chim Ưng. Người cuối cùng vừa đặt chân lên phiến đá, xuồng đã quay ngay mũi ra, vóc dáng cao lớn của người trinh sát lướt trên mặt nước rồi chìm trong bóng tối dày đặc bao phủ lòng sông. Người dẫn đường đi rồi, mấy người loay hoay không biết làm gì, không dám nhúc nhích sợ hụt chân lăn xuống những vực sâu đang gầm réo, tưởng đâu nước từ bốn phía đổ vào. Nhưng thời gian chờ đợi không lâu. Trong lúc họ nghĩ rằng người trinh sát chỉ mới có đủ thời giờ để đi gặp các bạn của mình thì chiếc xuồng, được sự hỗ trợ của hai người thổ dân thành thạo, lướt qua xoáy nước và trở về đậu bên cạnh tảng đá phẳng lì.

Thế là chúng ta có cả công sự kiên cố, lực lượng bảo vệ và lương thực,
Heyward vui vẻ nói,
và chúng ta dám thách thức tướng Montcalm cùng các đồng minh của ông ta. Nhưng này, người lính cảnh giới sáng suốt của tôi ơi! Bác có thấy được hoạt động của bọn người mà bác gọi là Iroquois ở trên bờ không?


Tôi gọi bọn chúng là Iroquois vì tôi coi tất cả những thổ dân nói tiếng ngoại quốc là kẻ thù, dù chúng tự nhận là phụng sự đức vua. Nếu tướng Webb muốn có trong tay những người da đỏ tín cẩn, chân thiện thì phải tìm đến những bộ tộc của người Delaware và phải tống cổ bọn Mohawk, Oneidas tham lam dối trá cùng sáu dân tộc đốn hèn của chúng về với bọn Pháp vì bản chất của chúng ở đấy hợp hơn.


Làm như vậy có khác gì đánh đổi một người bạn thiện chiến lấy một người bạn vô dụng! Tôi nghe nói người Delaware đã gác bỏ rìu trận và chịu chấp nhận người ta gọi là đàn bà.


Phải, nhục nhã thay cho bọn Hà Lan và bọn Iroquois đã dùng âm mưu quỷ quyệt bắt họ phải chấp nhận một điều ước quái gở như vậy. Nhưng tôi biết họ đã hai chục năm nay, và kẻ nào bảo rằng dòng máu chảy trong huyết quản của người Delaware là dòng máu của kẻ hèn nhát, kẻ đó nói láo. Các ngài đã đuổi bộ tộc của họ xa bờ biển rồi lại tin vào lời nói của kẻ thù người Delaware để đêm đêm có thể ngủ yên giấc. Không, không, đối với tôi, tất cả những người Anh điêng nói tiếng ngoại quốc đều là Iroquois dù làng mạc của chúng ở Canada hay ở New York.

Thấy người trinh sát cứ khăng khăng bênh vực những người bạn Delaware và Mohican vốn là hai chi của một dân tộc đông người, và có tranh luận cũng chỉ kéo dài vô ích, Heyward chuyển sang vấn đề khác.

Điều ước hay không điều ước cũng mặc, chỉ biết rằng hai người bạn của bác là những chiến binh dũng cảm và thận trọng. Chẳng hay họ có nghe hoặc nhìn thấy kẻ thù của chúng ta hoạt động gì không?


Ta cảm thấy người Anh điêng tới gần trước khi nhìn thấy họ.
Người trinh sát vừa nói vừa bước lên phiến đá, vứt phịch con nai chết xuống,
Cho nên, khi muốn tìm dấu vết bọn Mingo, tôi không căn cứ vào những điều mắt thấy mà vào những dấu hiệu khác.


Vậy đôi tai bác có bảo bác rằng chúng đã dò được chỗ ẩn náu của chúng ta chưa?


Tôi sẽ phiền lòng khi nghĩ rằng chúng đã dò được tuy ở đây, với lòng dũng cảm, ta có thể chặn được những cuộc tấn công ác liệt. Nhưng có điều phải nói là ban nãy, khi đi qua chỗ buộc ngựa, tôi thấy chúng nép vào nhau như thể chúng đánh hơi thấy lũ sói; loài sói thường lảng vảng ở những nơi người Anh điêng mai phục hòng kiếm những đầu thừa đuôi thẹo của con nai họ giết được.


Thế bác quên con nai ở dưới chân rồi sao? Hay là bầy sói mò tới thăm xác con ngựa tơ. Nhưng kìa, có tiếng gì vậy?


Tội nghiệp con Miriam,
thầy quản hát khẽ than thở,
số kiếp của con mi là phải làm mồi cho bầy thú dữ!

Rồi bỗng nhiên anh cất cao giọng hát vang giữa tiếng nước đổ ào ào không ngớt:

Ngài đánh giết hết thảy con đầu lòng xứ Ai Cập
Từ loài người đến loài súc vật
Tại giữa Ai Cập làm các dấu kỳ phép lạ
Giáng xuống đầu Pharaon và cả tôi tớ ngài.
[29]
[29] Lời Thánh kinh.

Cái chết của con ngựa tơ làm chủ nhân nó đau lòng,
người trinh sát nói,
nhưng một người quan tâm tới những bạn không biết nói của mình là một biểu hiện tốt lành. Anh ta là người tốt đạo và tin rằng việc gì phải đến sẽ đến; với một niềm an ủi như vậy anh ta sẽ sớm hiểu ra rằng giết một con vật bốn chân để cứu bao mạng người là việc làm hợp lý.
Người trinh sát quay trở lại nhận xét lúc nãy của Heyward nói tiếp:
Cũng có thể như anh vừa nói đấy, cho nên lại càng cần xả thịt con nai này ngay và vứt xác nó xuống sông kẻo lũ sói sẽ kéo đến bên những vách đá này hú vang và tranh giành từng miếng ăn của chúng ta. Và dù cho cái lưỡi của người Delaware giống như một cuốn sách đối với bọn người Iroquois, lũ ma ranh quỷ quyệt này cũng sẽ hiểu ngay vì sao có tiếng sói hú.

Vừa nói, người trinh sát vừa thu nhặt một vài dụng cụ cần thiết; dứt lời, bác lẳng lặng đi qua mặt Heyward và các bạn anh; hai người da đỏ dường như hiểu ý, liền đi theo; rồi cả ba lần lượt biến mất, tưởng như họ hòa vào bề mặt tối om của vách đá thẳng đứng cao chừng vài thước, sừng sững cách bờ sông dăm ba bước.