VIII - Chương 7

Số từ: 3589
Thể Loại: Tiểu Thuyết Hư Cấu
Người dịch: Nguyễn thị Bạch Tuyết
NXB Văn Học
Tôi luôn có gắng thận trọng khi nói về cần sa và LSD với các bạn trẻ vì tôi không muốn là kẻ giả dối. Vốn là cựu đại diện phụ trách quỹ và nay là chuyên gia đầu tư quốc tế, tôi thường thấy mình trượt tới ranh giới cuối cùng của sự thực và buộc phải phát huy điều mà người Anh gọi là
sự tôn trọng tế nhị dành cho tính trung thực
. Tôi không cho phép mình nói với các bạn trẻ những gì bản thân tôi không tin tưởng, và trong những phản ứng của mình trước ma túy, tôi thường lâm vào tình thế tế nhị.
Hồi lần đầu đi công tác xa Geneva, tôi được cử đến Campuchia để bán các quỹ tương hỗ cho những người Mỹ làm việc tại một con đập mà công ty Morrison-Knudsen ở bang Idaho đang xây, và những lúc rảnh rỗi tôi hay la cà quanh khách sạn Bijou ở Phnom Penh, nơi một đám phóng viên Mỹ tụ họp viết bài về nền độc lập mà Campuchia đã giành lại được từ tay người Pháp. Đối với tôi, thành phố đó là một trải nghiệm mới mẻ, sự hòa trộn giữa buồn tẻ và thách thức. Suốt cả tuần, anh sẽ chẳng có việc gì để làm ngoại trừ nhìn ngắm các cô gái hông hẹp trong bộ sampot; thỉnh thoảng những sự việc kỳ quái sẽ nhắc anh là anh đang ở một thành phố phương Đông với các luật lệ khác.
Tôi thành bạn thân của cánh phóng viên, những người cũng chịu tác động của sự buồn tẻ và đang háo hức muốn phiêu lưu. Chúng tôi đi thăm điện Phật, cuốc bộ cùng các nhà sư mặc áo cà sa trong những vòng khất thực buổi sáng, lên vùng cao tới các ngôi đền âm u ở Angkor, và lần đến các quán rượu chui.
Phnom Penh là nơi gặp gỡ của hai con sông, sông Mê Kông đục ngầu và sông Tonle-Sap nhỏ hơn, và gần chỗ hợp lưu của chúng có một vài dãy lều cỏ thấp lè tè. Dân ở đó toàn là cu li và phu quét rác, anh có thể đoán được gia đình nào có của ăn của để dựa vào việc họ đặt những tấm tôn múi đè lên mái cỏ, dấu hiệu của sự sung túc ở khắp Đông Nam Á.
Một buổi tối, lúc ruồi bay dày đặc trong khách sạn Bijou, một phóng viên Denver khoảng hai mươi lăm tuổi đề xuất,
Chúng ta xuống bờ sông chơi đi,
và tất cả người nghe đều hiểu ý anh. Khoảng bảy người hưởng ứng,
Sao lại không nhỉ?
vậy là chúng tôi thuê bốn chiếc xe kéo rồi lập tức khởi hành. Tôi bị nhét vào ngồi chung xe với anh phóng viên Denver, trên đường đi anh nói với tôi,
Tôi cho rằng cứ giam chân ở Phnom Penh mà không thử một lần thì thật ngu ngốc.
Tôi tán thành và hình như những người khác cũng vậy.
Xe kéo dừng lại trước một túp lều có mái tôn múi bên bờ sông Mê Kông. Một người Campuchia hoặc Trung Quốc gầy quắt queo - chúng tôi chịu không phân biệt nổi là người nước nào - đứng bên cửa niềm nở gật đầu chào. Ông ta dẫn chúng tôi vào và hỏi bằng tiếng Pháp,
Trước kia đã có ai trong các ông hút thuốc phiện chưa?
Chúng tôi đều bảo là chưa, vậy là ông ta liền nói để chúng tôi yên tâm,
Không có gì ghê gớm đâu. Tôi sẽ hướng dẫn.

Ông ta có hai phòng để hút, mỗi phòng chỉ đủ chỗ cho sáu người, và chúng tôi chia làm hai nhóm, anh Denver ở cùng tôi. Quan niệm truyền thống về những cơ thể lờ đờ duỗi dài trên chiếc giường chật hẹp mà đa số chúng tôi hình dung về cảnh hút thuốc phiện không thích hợp với thực tế ở đây. Chúng tôi ngồi trên ghế, một người phục vụ mang đến những ống điếu đã châm lửa sẵn bốc lên một làn khói dày đặc nhưng không mù mịt, có mùi lờm lợm đặc biệt mà không khó chịu.
Chúng tôi từ từ hít vào, đinh ninh sẽ bị tác động mạnh của thuốc phiện hạ gục, nhưng không có gì to tát xảy ra cả, ít ra là trong phòng chúng tôi. Tôi ý thức được khói thuốc đượm đà và dai dẳng hơn khói thuốc lá bình thường, nhưng ngoài ra chẳng có gì khác. Đầu óc tôi không quay cuồng, tôi cũng không nhìn thấy ảo ảnh, không phải trải qua trạng thái hôn mê vốn được coi là biểu hiện của người dùng thuốc phiện.
Tôi nói được về những điều này một cách có căn cứ chắc chắn vì tất cả chúng tôi đã theo dõi cẩn thận suốt buổi hôm đó và trao đổi nhận xét khi quay về khách sạn Bijou. Chúng tôi đã đi đến kết luận rằng nếu thuốc phiện là mối đe dọa mà các nhà văn vẫn khẳng định thì ở đây ảnh hưởng của nó đã bị che giấu một cách khéo léo. Là nhà báo và người từng làm việc ở nhiều nơi trên thế giới, chúng tôi sẽ cảm thấy bị lừa nếu không có cơ hội vừa rồi để được trực tiếp đánh giá hiện tượng này.
Đối với sáu trong số bảy người chúng tôi, chuyện đó chỉ đến thế là xong. Anh Denver muốn tìm hiểu kỹ lưỡng hơn, vì vậy anh mới phát hiện ra một cơ sở lịch sự tại khu dân cư của thành phố và mời tôi cùng đi. Tôi bảo anh,
Tôi không động đến thuốc phiện nữa,
thì anh nói,
Có ai nài ép đâu? Anh chỉ cần đợi trong khi tôi xem chuyện đó có ảnh hưởng thực sự như thế nào thôi.

Vậy là một chiếc xe kéo đưa chúng tôi đến một công trình kiến trúc trang trí công phu có lẽ từng là một nhà thổ ở Denver thời kỳ 1880, vì nó cũng có cùng tấm rèm bằng vải nhung lông màu đỏ và các tấm gương, cũng có cùng bầu không khí lạnh nhạt thư giãn trong phòng đợi. Ông chủ, lần này thì chắc chắn là người Tàu, nói chuyện với chúng tôi bằng tiếng Anh khá trôi chảy, và anh bạn tôi giới thiệu mình là phóng viên Mỹ muốn thăm tiệm và nhân tiện hút một hai tẩu trong một phòng tiện nghi. Ông chủ cúi đầu tiếp nhận yêu cầu.
Lần này chúng tôi được thấy những chiếc đi văng có lưng ghế ngả ra sau và đám khách gần như bất tỉnh thả hồn theo làn khói thuốc do chính họ phà ra. Họ đã quay lưng lại với thực tại và chối bỏ mọi trách nhiệm.
Khách quen cả,
ông già Tàu nói với chúng tôi. Ông ta có một cơ sở rộng hơn, có lẽ phải đến mười hai phòng, và không phòng nào có bóng dáng đàn bà, bởi vậy trong tôi hình thành một ấn tượng mà tôi vẫn giữ cho đến tận bây giờ, đó là ma túy và tình dục không phải bạn đồng hành tốt, mặc dù các tài liệu gần đây tuyên truyền ngược lại. Chúng tôi được đưa vào một phòng nhỏ trang trí đẹp đẽ, anh bạn Denver nói,
Tôi sẽ hút cho đến khi có chuyện xảy ra.

Trong khi anh đang bận rộn, tôi quay ra phòng khách hỏi thăm ông chủ về tình hình làm ăn. Ông ta kể với tôi ông ta nhận thuốc phiện từ Trung Quốc... không có rắc rối gì... ngày xưa người Pháp đã phê chuẩn việc buôn bán này và ngày nay người Campuchia vẫn tiếp tục. Theo quan điểm của ông ta, rất ít người Phnom Penh bị thuốc phiện gây hại.
Đa số khách của tôi là người đứng tuổi đã nghỉ việc nữa và không còn dính líu đến đàn bà. Đối với họ, đời thế là hết. Nếu họ được ra đi thanh thản... thì sẽ chỉ tốt hơn thôi.

Sau một giờ chuyện trò, thường bị gián đoạn vì những người trên dưới năm mươi rõ là giàu có ra ra vào vào, chúng tôi bị một người phục vụ đến cắt ngang. Anh ta thì thầm gì đó vào tai chủ khiến ông ta bật cười.
Bạn ông đang nôn,
ông ta cho tôi biết, và một lát sau anh bạn phóng viên ở Denver quay ra phòng khách, nhợt nhạt và bối rối.
Thuốc phiện sẽ không bao giờ quét khắp thế giới được,
anh phát biểu.
Tuy nhiên, hai tuần sau anh lại khăng khăng yêu cầu chúng tôi đến một cơ sở khác để hít heroin, và tôi nhớ chúng tôi đã tìm thấy trong đó cảm giác mạnh mẽ, và cả sợ hãi nữa. Hai trong số những người Mỹ muốn giết thời gian còn thử tiêm vào cánh tay một liều nhỏ heroin, và họ kể lại đó là một cảm giác chấn động thực sự.
Đáng sợ lắm,
anh bạn Denver nói.
Tôi sẽ không bao giờ dính vào bất cứ thứ gì như vậy lần thứ hai.
Cuối năm đó, có công việc ở Tokyo, tôi ở cùng phòng với anh trong ba tuần. Anh đang vướng vào cuộc tình mãnh liệt với một gái nhảy ở Ginza tên là Hiroko-san; họ quen nhau đã được khoảng ba năm, và trong lúc anh đi Phnom Penh, cô ta bắt đầu tiêm chích helipon, một chất dẫn xuất từ heroin được sử dụng phổ biến ở Nhật.
Tôi nhớ là cứ thứ Năm, tại sao lại ngày đó thì tôi không bao giờ hiểu được, cô ta lại phê helipon - hai ống tiêm vào cánh tay trái - rồi xông vào phòng chúng tôi, bất kể tôi vẫn đang nằm trên giường, và lôi hết áo sơ mi của bạn trai xuống giữa sàn nhà, lấy giày cao gót giẫm lên, sau đó cô ta đổ dầu dưỡng tóc vào đống bừa bộn, vừa làm vừa nguyền rủa anh bằng tiếng Nhật và tiếng Anh. Đi làm về, anh nhà báo sẽ thấy cô người yêu nằm cuộn tròn trên mớ sơ mi rách nát bẩn thỉu và nức nở vì ân hận. Một cuộc giải hòa mùi mẫn sẽ diễn ra, lần nào cũng kết thúc bằng việc cô ta dốc ví đổ hết ống helipon ra và giẫm nát chúng... ngay giữa đống áo sơ mi của anh.
Em không bao giờ chích helipon nữa!
cô ta hứa, nhưng rồi đến thứ Năm tuần sau cô ta lại đến với một ôm đầy.
Tôi theo dõi trò hề của cô ta với cảm giác thích thú khách quan cho đến ngày thứ Năm cô ta lôi cả áo sơ mi của tôi ra và giẫm nát mấy ống helipon trên đó. Tôi tuyên bố,
Hiroko-san phải đi khỏi đây,
nhưng anh bạn Denver nói,
Anh đi thì tốt hơn. Tôi nghĩ tôi có thể làm cho cô ấy đỡ u mê được.
Vì áo sơ mi của tôi chỉ có hạn nên tôi quyết định bỏ đi.
Ý tôi đang cố gắng làm rõ là như thế này. Nếu là một thanh niên làm việc tại phương Đông và có ý định ở đó một vài năm, tôi sẽ muốn biết những thông tin cơ bản về thuốc phiện và các chất dẫn xuất của nó. Tôi đã tiếp xúc với hơn hai chục phóng viên Mỹ chuyên đưa tin về Đông Á, và phần lớn bọn họ, khi bị mắc kẹt ở những nơi như Bangkok hay Sài Gòn, đều từng có lần thử hút thuốc phiện, nhưng chỉ anh bạn Denver là quay lại thử lần thứ hai. Không có ai trong số bạn bè của tôi mắc nghiện, dù là ở mức độ thấp. Họ đủ khôn ngoan để không tự trừng phạt bản thân với một gánh nặng đáng ghét như vậy.
Sau khi cân nhắc mọi mặt, tôi nghĩ mình sẽ bỏ lỡ một phần quan trọng trong đám rước những điều huyền bí ấy của phương Đông - Phật giáo, đền đài nguy nga, lũy tre lúc hoàng hôn, cồng chiêng, các vị tư lệnh, bộ máy chính quyền mới bận rộn - nếu không xem qua vấn đề thuốc phiện nữa. Hút xách ư? Tôi không thể tưởng tượng được mình lại làm việc này ngay cả khi có phải sống ở Phnom Penh một trăm năm. Lại còn châm thủng cánh tay để tiêm một chất lạ vào máu mình? Không thể nào. Ngay cả rượu tôi cũng uống mức độ, vì không muốn nâng khả năng cảm nhận của mình; tôi vốn đã trải qua những chuyện quá sâu đậm rồi. Hơn nữa, lúc nào tôi cũng đặc biệt ghê tởm bất cứ thứ gì có thể làm máu bị thoái hóa, vì đã chứng kiến quá nhiều bạn bè chết vì bệnh bạch cầu hoặc máu bị nhiễm độc đến nỗi không thể không coi trọng dòng máu, sự cân bằng mỏng manh của nó không bị xáo trộn thì hơn. Tôi vẫn luôn thấy khó hiểu là lớp trẻ của chúng ta, những người vốn sáng suốt như thế trong việc phản đối nạn ô nhiễm sông hồ, lại có thể thờ ơ đến vậy trước sự thoái hóa máu của chính bản thân, vấn đề mà tôi nghĩ ít nhất cũng có tầm quan trọng không kém đối với họ.
Vậy là, vì đã tìm hiểu một cách thận trọng văn hóa thuốc phiện ở phương Đông, tôi thấy không thể dùng lời răn dạy của một ông già để lên án những người thuộc thế hệ trẻ hơn khi họ đang tìm hiểu vấn đề đó. Nhưng tôi không bao giờ cảm thấy muốn nói với họ,
Tôi đã thử rồi, không có hậu quả đâu. Cứ hút đi.
Bởi vì trò chơi mà họ tham gia còn tàn nhẫn hơn nhiều so với trải nghiệm của tôi.
Khi thử hút thuốc phiện và heroin ở Phnom Penh, tôi biết chắc chắn mình sẽ không tiếp tục sống ở đó hoặc ở bất cứ thành phố nào mà ma túy bao giờ cũng dễ kiếm nếu chẳng may tôi đâm ra nghiện ngập. Tôi cũng không có những người bạn nằng nặc đòi tôi tiếp tục thói quen hút xách nếu tôi muốn giữ tư cách thành viên trong nhóm họ.
Nhưng lớp trẻ ngày nay lại sống trong xã hội như vậy. Ma túy đầy rẫy. Bạn bè luôn rủ rê. Vì vậy vấn đề của họ nghiêm trọng hơn của tôi hồi đó, và còn nguy hiểm hơn nhiều khi có thêm LSD, nhân tố chưa được biết đến rộng rãi. Vì thế tôi cố tránh phát biểu võ đoán, điều này giải thích tại sao, khi Monica hỏi ý kiến tôi về LSD, tôi lại trả lời,
Chú không hiểu rõ lắm...

Nhưng đó là trước khi tôi chứng kiến tác động của ma túy đến Gretchen. Ngay cả bây giờ, tôi vẫn không thể xóa khỏi tâm trí hình ảnh căn phòng nhỏ ấy, hình ảnh cô quằn quại trên giường và bò khắp sàn. Kinh nghiệm đó làm tôi nhận ra là những người nhạy cảm phải tránh xa ma túy, và giờ thì tôi không do dự cảnh báo Monica về sự nguy hại của LSD. Thấy tôi lo sợ, cô lại cười nhạo.
Các cuộc phiêu diêu của cháu đều rất tuyệt,
cô nói.
Vì các bạn trẻ mời tôi phát biểu ý kiến về hành động của họ nên tôi phải cô đúc suy nghĩ của mình về vấn đề đó. Tôi nghĩ gì về ma túy? Phản ứng của tôi đối với ba loại không giống nhau: heroin, LSD, cần sa. Để hiểu được tại sao tôi cực lực phản đối loại thứ nhất, chúng ta phải quay lại Tokyo, nơi cô Hiroko-san xinh đẹp vẫn tiếp tục trình diễn tiết mục helipon. Trò này vẫn gây cười cho đến thứ Năm đó, khi anh bạn Denver la ầm lên ngoài hành lang,
Fairbanks, vì Chúa, giúp tôi với!
Tôi chạy vào phòng anh và thấy Hiroko-san, say thuốc đứ đừ, đã xếp áo sơ mi của anh thành chồng giữa sàn, đổ dầu dưỡng tóc lên, tung những ống helipon vỡ vào, rồi lăn người xuống đống đó và cứa cổ họng mình bằng một lưỡi dao cạo. Đối với tôi, heroin luôn gắn liền với hình ảnh máu của Hiroko-san thấm trên đống sơ mi trắng.
Nhìn lại khá nhiều trường hợp, tôi chưa gặp bất cứ người nào sử dụng heroin trong bất cứ thời kỳ dài nào mà cuộc đời lại không bị hủy hoại. Rất có thể một số người đã bỏ được thói quen và quay lại cuộc sống có ích, nhưng tôi không quen biết họ. Hình phạt mà heroin bắt người ta phải chịu có sức tàn phá ghê gớm đến nỗi bất cứ người nào bất cẩn sử dụng chính là tự kết án mình khốn khổ suốt đời; những kẻ cố ý đánh bẫy người khác đáng bị nhốt vào trại giam. Tôi thà mất cánh tay trái còn hơn liều mình trước những nỗi kinh hoàng của heroin, và khi các bạn trẻ hỏi ý kiến, tôi đã phát biểu như vậy.
Khi LSD lần đầu tiên xuất hiện trên chân trời y học, tôi được nghe nhiều hy vọng rằng nó sẽ là phương thuốc chữa trị một số dạng rối loạn tâm thần đặc biệt, nhưng điều đó đã không thành sự thật, và việc thanh niên lạm dụng nó một cách phổ biến, kèm theo bao hậu quả tai hại cho nhiều người trong bọn họ, làm tôi tin rằng tuyệt đối không nên dính đến nó. Dường như Monica và Cato có thể sử dụng LSD mà xem chừng chỉ bị ảnh hưởng rất ít, nhưng nó suýt nữa đã giết chết Gretchen. Bản thân tôi sẽ không đụng đến LSD, chủ yếu vì sợ nó sẽ tác động lên hệ thần kinh, nhưng cũng còn vì đầu óc tôi đã được các khái niệm, âm nhạc và niềm vui từ thiên nhiên mở mang đến mức nếu còn bị LSD mở mang thêm nữa, chắc sẽ nổ tung mất.
Cần sa dấy lên những vấn đề khó khăn đặc biệt, vì chúng ta hầu như không có thông tin rõ ràng về ma túy mặc dù nó đã được sử dụng hơn hai nghìn năm. Tính đến nay tôi đã được tận mắt quan sát nhiều người hút cần sa, và ảnh hưởng của nó dường như không tiêu cực lắm, nhưng hai câu hỏi day dứt lòng người vẫn dai dẳng: cần sa có leo thang đến các loại ma túy nguy hiểm hơn không? Nó có gây trạng thái mỏi mệt toàn thân làm tiêu tan ý chí không? Bằng chứng y học khá rõ ràng cho thấy bản thân cây gai dầu không gây nghiện, và tôi chưa tìm được người sử dụng nào thừa nhận anh ta đạt đến sự thèm muốn mà chỉ những loại ma tuý mạnh hơn mới thỏa mãn được. Nhưng tôi thấy rõ là xã hội có người hút sẽ khuyến khích những cuộc thử xa hơn. Monica hút cỏ ở Vwarda, giảng giải học thuyết của mình ở Torremolinos và tích cực tìm kiếm LSD ở Albufeira, chủ yếu là vì cô đang ở trong một ambiente[81] làm cô đã phấn khích lại càng phấn khích. Điều tôi muốn nói là: Bản thân cần sa có thể không dẫn đến LSD, nhưng những người cùng hút thì có thể.
Về vấn đề chán chường mệt mỏi thì ở mức độ nào đó tôi là người hiểu khá rõ. Tôi từng làm việc ở bảy nước nơi sử dụng cần sa phổ biến đến nỗi gần như là tập quán quốc gia, và tôi chán ghét cái xã hội mà các nước đó đã sản sinh ra. Đâu mất rồi thư viện, trung tâm chăm sóc trẻ em, nền giáo dục cơ sở, đường quốc lộ, ủy ban công bằng xã hội? Nói chung tôi chỉ thấy trạng thái đờ đẫn thờ ơ, cả ở từng cá nhân lẫn trong xã hội, và tôi đi đến kết luận là cần sa đối lập với cuộc sống lành mạnh tốt đẹp. Nó phá hủy ý chí.
Tôi không mấy ấn tượng trước lý lẽ cho rằng cần sa cho thanh niên chỉ như một ly martini cho người lớn tuổi vì đó là một sự so sánh khập khiễng: môi trường người ta uống martini không dẫn tới việc sử dụng heroin và cũng không gây ra trạng thái đờ đẫn thờ ơ phản xã hội. Nói cách khác, người uống martini vẫn có thể hoạt động mang tính xây dựng, mặc dù anh ta có thể làm tổn hại bản thân, về lý lẽ được nhắc đi nhắc lại là hút thuốc phiện không ngăn cản Thomas de Quincey viết văn hay, tôi chưa bao giờ hứng thú với thành quả của ông ta cả.