Chương hai mươi sáu

Số từ: 9141
Người dịch: Nguyễn thị Hải Hà
NXB Lao Động
Nguồn: vietmessenger
Ugwu ghét thức ăn cứu trợ. Gạo xốp, không giống loại gạo hạt nhỏ và dài như gạo Nsukka, bột bắp không bao giờ khuấy mịn được trong nước nóng và bột sữa luôn lợn cợn, bướng bỉnh đọng dưới đáy tách trà 1. Hắn thấy ghê rợn khi xúc vài muỗng bột trứng. Khó mà tưởng tượng nổi thứ bột vô vị này được làm ra từ trứng gà. Hắn đổ và pha trộn mấy thứ bột ấy với nhau và khuấy đều. Bên ngoài nhà, một nửa vại cát trắng được đặt trên lò; hắn sẽ chờ một chút cho cái vại cát nóng lên trước khi đặt bột vào trong. Ban đầu hắn hơi nghi ngờ khi bà Muokelu chỉ cho Olanna cách nướng bánh này; hắn đã biết mấy sáng kiến của bà Muokelu lắm rồi – thí dụ như xà phòng Olanna làm, cái chất lầy nhầy nửa đen nửa ốp làm hắn liên tưởng đến phân tiêu chảy của trẻ em, cũng bắt nguồn từ bà. Nhưng mấy cái bánh đầu tiên Olanna nướng ăn cũng khá; nàng cười và nói nếu gọi là bánh thì hơi quá lời, nó chỉ là hỗn hợp của bột với dầu dừa và bột trứng, nhưng ít nhất họ cũng biết sử dụng bột cứu trợ.
Hội Chữ thập đỏ làm Ugwu phát cáu; ít nhất họ cũng nên hỏi ý kiến của người Biafra xem họ thích ăn món gì, thay vì chỉ cho nhiều bột mì vô vị như thế. Khi một trung tâm cứu trợ mới được mở ra, Olanna đến, đeo chuỗi hạt dùng để cầu nguyện vào cổ nàng bởi vì bà Muokelu nói người Caritas thường hào phóng hơn với những người Công giáo. Ugwu hy vọng thức ăn ngon hơn. Nhưng những thứ nàng mang về rất quen thuộc, thậm chí cá khô còn có phần mặn hơn. Rồi nàng hát, với vẻ mặt rất khôi hài, bài hát mấy người đàn bà trong trung tâm cứu trợ hát.
Caritas, xin cảm ơn bạn
Caritas si anyi taba okporoko
na kwashiorkor ga-ana
Nàng không hát vào những ngày nàng trở về tay không. Nàng ngồi ở hàng hiên, nhìn lên mái rơm rồi nói, "Em có nhớ không, Ugwu, trước kia ăn không hết xúp thịt là ngày hôm sau mình đổ đi ngay?"
"Vâng, thưa cô", Ugwu trả lời. Ước gì hắn có thể đích thân đi đến trung tâm cứu trợ. Hắn nghi ngờ Olanna, với kiểu cách nói tiếng Anh thật chuẩn sẽ chờ đến lượt mình cho tới khi mọi thứ đã được phát hết. Nhưng hắn không đi bởi vì nàng không cho phép hắn ra khỏi cửa vào ban ngày. Những câu chuyện bắt quân dịch lan truyền khắp nơi. Hắn không nghi ngờ chuyện một thằng bé cuối phố đã bị lôi đi trong buổi chiều, đầu bị cạo và chẳng được huấn luyện gì cả, bị đưa thẳng vào chiến trường tối hôm ấy. Nhưng hắn nghĩ Olanna lo sợ quá đáng. Chắc chắn là hắn có thể đi chợ. Chắc chắn là hắn không phải thức giấc khi trời chưa sáng để đi lấy nước.
Hắn nghe tiếng nói trong phòng khách. Julius nói cũng to như Ông Chủ. Hắn sẽ lấy cái bánh ra rồi đi nhổ cỏ trong mảnh vườn rau với những lá rau xanh cằn cỗi, hay là đến ngồi trên đống xi măng, nhìn sang nhà đối diện để xem Eberechi có ra ngoài và hỏi hắn, "Chào anh bạn hàng xóm, anh có khỏe không?" Hắn sẽ vẫy tay chào đáp lại và tưởng tượng bàn tay mình chộp lấy cặp mông của cô nàng. Hắn ngạc nhiên vì thấy mình rất sung sướng khi được cô chào. Cái bánh nướng hóa ra lại giòn bên ngoài và mềm bên trong. Hắn cắt thành từng lát mỏng, để vào một cái đĩa nhỏ rồi mang ra. Julius và Olanna đang ngồi trong khi Ông Chủ lại đứng, khoa chân múa tay kể lại chuyện ở cái làng ông vừa đến, người ta mới hạ một con dê để dâng trong đền thờ của oyi, cầu nguyện thần không cho những kẻ phá hoại đến gần.
"Nguyên một con dê! Bao nhiêu là chất đạm bị lãng phí." Julius nói và cười ha hả.
Ông Chủ không cười. "Không, không, ông không thể coi thường tầm quan trọng tâm lý của những việc như thế. Chúng tôi không bao giờ để ý họ có ăn thịt dê không."
"A, bánh!" Julius nói. Ông không nghĩ đến chuyện dùng dĩa mà tống luôn miếng bánh vào mồm. "Rất ngon, ngon lắm. Ugwu, em phải dạy cho mấy người trong nhà tôi bởi vì họ chỉ biết làm chin-chin bằng bột cứu trợ. Ngày nào cũng chin-chin, chin-chin mà toàn cứng quèo, chẳng có mùi vị gì cả. Răng tôi rụng hết rồi."
"Ugwu làm cái gì cũng ngon. Cậu ấy có thể làm cho bà chủ quán rượu Mặt Trời Mọc sập tiệm như chơi."
Giáo sư Ekwenugo gõ lên cánh cửa đang mở sẵn rồi bước vào. Tay ông quấn băng màu ngà.
"Dianyi, tay ông sao thế?" Ông Chủ hỏi.
"Chỉ bị bỏng tí thôi." Giáo sư Ekwenugo nhìn chằm chặp vào bàn tay bị băng bó của mình như thể ông chỉ mới vừa nhận ra rằng mình không còn móng tay dài để gãi ngứa nữa. "Chúng tôi đang làm một việc rất vĩ đại."
"Có phải là cái máy bay ném bom đầu tiên của Biafra vừa được chế tạo?" Olanna trêu ông.
"Cái gì lớn lao sẽ tự xuất hiện đúng lúc", Giáo sư Ekwenugo nói với một nụ cười bí mật. Ông ăn một cách vụng về, những mảnh vụn của bánh rơi vung vãi trước khi chúng vào mồm của ông.
"Chắc nó phải là cái máy phát hiện ra những kẻ phản bội", Ông Chủ nói.
"Đúng rồi! Cái đám phản bội khát máu ấy." Julius giả bộ phun nước bọt phỉ nhổ. "Chúng bán đứng Enugu. Làm sao mà chúng có thể bỏ mặc cho dân quân tự bảo vệ thủ đô của mình bằng mã tấu chứ? Họ mất Nsukka cũng y chang như thế, rút quân mà không có lý do. Có phải vì một trong những sĩ quan cầm đầu có vợ là người Hausa không? Mụ ta cho thuốc lú vào thức ăn của hắn ta cũng nên."
"Mình sẽ lấy lại Enugu", Giáo sư Ekwenugo nói.
"Làm sao lấy lại Enugu khi mà bọn phá hoại đã chiếm đóng nó chứ?" Julius nói. "Chúng cướp cả nắp cầu tiêu cơ! Nắp cầu tiêu! Một người đã trốn khỏi Udi nói cho tôi biết. Chúng chọn những cái nhà đẹp nhất, bắt vợ và con gái người ta phải ngủ với chúng và nấu cho chúng ăn."
Hình ảnh mẹ hắn, Anulika và Nnesinachi phải nằm xoạc chân bên dưới những tên lính Hausa đen cháy vì nắng hiển hiện như thật làm Ugwu rùng mình. Hắn ra ngoài ngồi trên một khối xi măng và mơ ước, trong tuyệt vọng, rằng hắn có thể về nhà, chỉ cần một phút thôi, để biết chắc là không có gì xảy ra với người thân của mình. Có lẽ đám phá hoại đã có mặt ở đây và đã chiếm căn chòi duy nhất có mái tôn của dì hắn. Hay có lẽ gia đình hắn cũng chạy loạn, mang theo cả dê lẫn gà, như tất cả mọi người lũ lượt tràn vào Umuahia. Người tị nạn: Ugwu nhìn thấy họ, ngày càng nhiều, những khuôn mặt mới trên đường phố, ở những cái giếng công cộng, trong chợ. Đám đàn bà gõ cửa thường xuyên để hỏi có việc nào cho họ làm đổi lấy thức ăn không. Họ xuất hiện với những đứa con trần truồng, gầy gò. Đôi khi Olanna cho họ garri ngâm trong nước lạnh trước khi bảo là mình không cần thuê họ. Bà Muokelu ưng thuận cho một gia đình tám người là thân nhân của mình về ở chung. Bà đưa mấy đứa nhỏ đến chơi với Bé By, và cứ mỗi lần như thế, sau khi họ về, Olanna lại bảo Ugwu kiểm tra tóc của Bé By cẩn thận để tìm bắt chấy. Nhiều ngườihàng xóm cũng đưa người thân chạy loạn về ở chung. Vài người anh em họ của Ông Chủ cũng đến ở tạm vài tuần và ngủ trong phòng khách trước khi họ vào quân đội. Vô số người chạy loạn, mệt mỏi, không nhà, vì thế Ugwu không lấy gì làm ngạc nhiên khi có một buổi chiều, Olanna về nói rằng trường tiểu học Akwakuma sẽ được biến thành trại tị nạn.
"Người ta đã mang giường tre và dụng cụ nấu ăn đến. Người giám đốc mới của ban Vận động sẽ đến vào tuần tới." Giọng nàng đầy vẻ mệt mỏi. Nàng mở nắp cái nồi trên bếp và nhìn chăm chăm mấy lát khoai luộc.
"Còn học trò thì thế nào, thưa cô?"
"Tôi đã tìm bà hiệu trưởng để hỏi xem có chỗ nào cho chúng ta có thể đổi lớp không nhưng bà ta nhìn tôi rồi cười vang. Trường mình là điểm cuối cùng. Tất cả các trường học khác ở Umuahia đều trở thành trại tị nạn hay là trại huấn luyện quân sự rồi." Nàng đậy nắp nồi. "Tôi sẽ tổ chức dạy học ở đây, trong sân nhà."
"Cùng với bà Muokelu?"
"Ừ, và cả em nữa, Ugwu. Em cũng dạy một lớp."
"Vâng." Ý nghĩ này làm hắn khoái chí. "Thưa cô?"
"Gì?"
"Cô có nghĩ là bọn phá hoại chiếm làng của con rồi không?"
"Chắc chắn là không", Olanna nói, giọng quả quyết. "Làng của em nhỏ quá. Nếu chiếm thì chắc chắn chúng sẽ chiếm khu đại học."
"Nhưng nếu bọn chúng dùng đường Opi để vào Nsukka…"
"Tôi nói là làng của em nhỏ quá! Chúng không màng đến chuyện ở đó. Chẳng ích lợi gì nếu ở đó, ngoài mấy bụi cây nhỏ."
Ugwu nhìn nàng và nàng nhìn Ugwu. Sự im lặng thật nặng nề và đầy vẻ oán trách.
"Tôi sẽ bán đôi giày nâu của tôi cho bà Onitsha và tôi sẽ may một cái áo đẹp cho Bé By", một lúc sau Olanna nói, giọng nàng có vẻ gượng gạo.
Hắn bắt đầu rửa bát đĩa.
Ugwu nhìn thấy một chiếc xe Mercedes-Benz bóng loáng lướt nhẹ trên đường; chữ GIÁM ĐỐC viết trên biển số xe bằng kim loại lấp lánh dưới ánh mặt trời. Đến gần nhà Eberechi, nó chạy chậm lại, bóng ngời và rất to; Ugwu hy vọng họ dừng lại để hỏi hắn trường tiểu học ở đâu và hắn sẽ được thấy rõ bảng đồng hồ. Tuy thế họ không dừng, họ đi qua và vào trong sân. Một người cận vệ trong bộ đồng phục mới cứng nhảy ra mở cửa xe sau trước khi xe dừng hẳn. Anh ta đứng thẳng người, giơ tay chào lúc ông Giám đốc bước ra.
Đó là Giáo sư Ezeka. Ông không cao như trong trí nhớ của Ugwu; hình như ông ta hơi béo ra và cái cổ gầy ngày xưa đã trở nên tròn trịa. Ugwu nhìn chằm chặp. Ông có vẻ gì đó sang trọng, lịch thiệp rất mới mẻ, trong bộ âu phục mới cắt rất khéo, nhưng cái vẻ biểu lộ trên mặt ông vẫn như cũ và cả cái giọng khàn khàn của ông nữa. "Này, ông chủ của cậu có nhà không?"
"Không, thưa ông", Ugwu nói. Ở Nsukka, Giáo sư Ezeka gọi hắn là Ugwu; nhưng bây giờ ông ta có vẻ như không nhận ra hắn. "Ông ấy đi làm rồi, thưa ông."
"Còn bà chủ?"
"Cô ấy đi đến trung tâm tiếp tế thưa ông."
Giáo sư Ezeka ra hiệu cho người cận vệ mang một mảnh giấy và ông nguệch ngoạc vài chữ, đưa cho Ugwu. Cây bút bằng bạc của ông ta sáng ngời. "Nói với ông bà là Giám đốc của ban Vận động đến."
"Vâng, thưa ông." Ugwu vẫn còn nhớ cái nhìn của ông như dán chặt vào mấy cái ly ở Nsukka, hai cẳng chân gầy gò của ông bắt tréo vào nhau, phản đối ý kiến của Ông Chủ. Rồi chiếc xe từ từ lăn bánh, cứ như gã tài xế biết là có bao nhiêu người đang chằm chặp ngắm nhìn. Eberechi băng qua đường. Cô ta mặc một cái váy thật chật ôm khít khao vào cặp mông tròn trĩnh.
"Anh láng giềng có khỏe không?", cô hỏi.
"Tôi rất khỏe. Còn cô thế nào?"
Cô nhún vai như muốn nói cũng thường thường. "Có phải đó là Giám đốc ban Vận động mới?"
"Giáo sư Ezeka?", hắn hỏi một cách nhẹ nhàng, vui vẻ. "Vâng, chúng tôi quen thân với ông ở Nsukka. Ông ấy thường tới nhà tôi mỗi ngày để ăn xúp ớt tôi nấu."
"Ê!" Cô ta cười, mắt mờ to. "Ông ta là nhân vật quan trọng, chức to lắm. Ihukwara moto? Anh có nhìn thấy cái xe ấy không?"
"Một cái xe mới nhập cảng."
Hai người im lặng một lúc. Trước đây hắn chưa bao giờ nói chuyện lâu với cô nàng và chưa bao giờ nhìn cô nàng gần đến thế. Thật khó mà giữ cho cặp mắt của mình không chạy xuống mà nhìn vào chỗ mông cô nàng gồ ra. Hắn cố gắng giữ tầm nhìn của mình trên mặt cô nàng, đôi mắt to, lấm tấm mụn trên trán, tóc tết thành bím có buộc chỉ. Cô nàng cũng nhìn hắn. Hắn ước gì mình đã không mặc cái quần dài có lỗ thủng ở đầu gối.
"Cô bé có khỏe không?", cô nàng hỏi.
"Bé By khỏe. Nó đang ngủ."
"Anh có đến giúp lợp mái cho trường tiểu học không?"
Ugwu biết ông chủ thầu xây dụng của quân đội đã tặng một ít tôn để thay thế mái trường bị bom đánh sập và những người tìnhnguyện sẽ ngụy trang cho bằng lá dừa. Nhưng hắn không có ý định tham gia.
"Vâng, tôi sẽ đến", hắn nói.
"Gặp anh ở đó nhé."
"Tạm biệt." Ugwu chờ cô ta quay người đi để có thể nhìn thấy cặp mông của cô đang xa dần.
Khi Olanna quay về, giỏ của nàng trống rỗng, nàng đọc mảnh giấy của Giáo sư Ezeka, khẽ cười. "Vâng, hôm qua chúng tôi vừa nghe có ông giám đốc mới. Và đúng là chỉ có người như ông mới có thể viết kiểu này."
Ugwu đã đọc mảnh giấy – Odenigbo và Olanna, đến để chào. Sẽ đến thăm tuần sau nếu công việc mới tẻ nhạt này cho phép – nhưng hắn vẫn hỏi, "Thế là sao, thưa cô?"
"Ồ, ông ta luôn nghĩ là mình giỏi hơn hết thảy." Olanna đặt mẩu giấy lên bàn. "Giáo sư Achara sẽ giúp chúng ta một ít sách, ghế băng và bảng đen. Có nhiều bà mẹ nói là tuần tới sẽ cho con họ đến học." Nàng có vẻ phấn khởi.
"Thế thì hay quá, thưa cô." Ugwu dợm bước. "Con sẽ đi giúp lợp mái trường. Con sẽ về và làm thức ăn cho Bé By sau."
"Ồ", Olanna nói.
Ugwu biết là nàng đang nghĩ đến chuyện bắt quân dịch. "Con nghĩ giúp một tay vào những việc như thế này rất quan trọng, thưa cô." Hắn nói.
"Dĩ nhiên. Đúng, em nên giúp. Nhưng phải hết sức cẩn thận nhé."
Ugwu nhìn thấy Eberechi ngay; cô nàng đang cặm cụi trên đống lá dừa, cắt lá dừa, đan và chuyền chúng cho một người đàn ông đang đứng trên thang.
"Anh láng giềng!", cô nàng nói. "Tôi vừa nói cho tất cả mọi người biết là nhà anh có quen thân với ông Giám đốc mới đây."
Ugwu mỉm cười chào tất cả mọi người. Đám đàn ông, đàn bà đáp lại bằng tiếng Anh lẫn với những chữ ehe, kedu và nno với vẻ kính nể bởi vì họ biết hắn quen ai. Bỗng nhiên hắn thấy mình trở nên quan trọng. Có người nào đó đưa cho hắn một cây mã tấu nhỏ. Một người đàn bà ngồi ở bậc cầu thang giã hạt dưa, mấy cô bé chơi bài dưới cây xoài. Một người đàn ông đang khắc hình Lãnh Tụ lên cây gậy ông ta dùng để chống đi. Và một mùi gì rất khó chịu.
"Tưởng tượng mình phải sống ở một nơi như thế này." Eberechi nghiêng người đến gần hắn, thì thầm. "Và còn rất nhiều người sẽ đến vì chúng ta đã mất Abakaliki. Anh biết không, từ khi Enugu thất thủ, tiếp tế là cả một vấn đề nan giải. Có những vị lãnh đạo phải ngủ trong xe của họ."
"Đúng vậy!" Ugwu đồng ý, mặc dù hắn không biết chắc lắm. Hắn rất khoái vì cô nàng đã nói chuyện với hắn, rất yêu cái vẻ thân quen ấy. Hắn bắt đầu tỉa lá dừa một cách hăng hái. Trong lớp học có người nào đó mở radio: quân đội Biafra đã đuổi sạch lũ giặc ở một khu vực nào đó mà Ugwu không nghe rõ tên.
"Các chàng trai của chúng ta đã cho chúng biết tay!" Người đàn bà đang nghiền hạt dưa nói.
"Biafra sẽ chiến thắng. Chúa đã viết những lời này trên trời." Một người đàn ông có bộ râu tết thành từng bím nhỏ nói.
Eberechi cười khúc khích và nói nhỏ với Ugwu, "Đúng là người rừng. Anh ta không nói được Bi-a-fra cho nên cứ nói thành Bai-a-fra."
Ugwu bật cười. Mấy con kiến đen mập ú bò lên tấm lá dừa, cô nàng hét toáng lên rồi nhìn hắn một cách bất lực khi một con bò lên cánh tay mình. Ugwu phủi nó xuống, cảm thấy hơi ấm và mềm của làn da cô nàng. Cô nàng muốn Ugwu phủi đó thôi, chứ cô nàng chẳng có vẻ gì của một người có thể sợ kiến cả.
Một người đàn bà trong bọn địu một đứa bé trai trên lưng. Bà ta sửa tấm quấn đã cột thằng bé và nói, "Chúng tôi đang trên đường đi chợ về thì phát hiện những tên phá hoại đã chiếm các ngả đường và đang pháo kích vào làng. Chúng tôi phải quay người lại và chạy. Tôi chỉ có mảnh vải này và cái áo này trên người, cùng một món tiền ít ỏi do bán ớt. Tôi không biết hai đứa con nữa của tôi đâu, hai đứa tôi để ở nhà để ra chợ ấy." Bà ta bắt đầu khóc. Tiếng khóc và nước mắt của bà ta quá bất ngờ; sự bột phát ấy làm Ugwu hết hồn.
"Bà kia, nín đi", người đàn ông có râu tết bím nói một cách gắt gỏng.
Người đàn bà tiếp tục khóc. Đứa bé cũng khóc theo.
Khi Ugwu hốt một đống lá dừa để vắt qua chiếc thang, hắn ngừng một chút để ngó vào lớp học. Xoong nồi, chăn chiếu, thùng sắt, giường tre bừa bộn làm lớp học chẳng khác gì chỗ trú ẩn của đám người ô hợp chạy loạn, không có chỗ nào để trở về. Một tấm bảng màu tươi sáng treo trên giường có in chữ NẾU BỊ ĐÁNH BOM, ĐỪNG HỐT HOẢNG. NẾU NHÌN THẤY KẺ THÙ, ĐÁNH BẠI CHÚNG. Một người đàn bà khác cũng có đứa bé địu trên lưng đang rửa khoai mì trong một cái chảo đầy nước bẩn. Gương mặt đứa bé đầy nếp nhăn. Ugwu muốn ngạt thở khi hắn đến gần và nhận ra mùi hôi thối bốc lên từ chậu nước của bà, có lẽ nó đã được dùng để ngâm khoai mì rất nhiều ngày rồi và vẫn còn được dùng nữa. Cái mùi thật tởm lợm, nồng nặc mùi của một cái cầu tiêu bẩn thỉu, mùi đỗ hấp để lâu đã thiu và mùi trứng luộc bị ung thối.
Hắn nín thở và trở lại với đống lá dừa. Người đàn bà khóc lúc nãy đang cho đứa bé bú, cặp vú chảy xệ.
"Làng của chúng ta sẽ không thất thủ nếu không bị phản bội." Người đàn ông có râu tết bím nói. "Tôi là một dân quân. Tôi biết bao nhiêu kẻ xâm nhập đã bị phát hiện và họ toàn là dân sông nước. Cái mà tôi muốn bảo bà con là mình không tin được bọn dân tộc thiểu số không nói tiếng Igbo đâu." Ông ta ngừng và quay sang nhìn khi nghe tiếng hét từ một nhóm trẻ con đang chơi trò trận giả ở giữa sântrường. Chúng khoảng mười hay mười một tuổi, đội lá chuối trênđầu và ôm súng giả làm bằng tre. Cây súng dài nhất thuộc về chỉ huybên phía Biafra, một đứa trẻ cao và nghiêm nghị, xương gò má nhọnhoắt, "Tấn công!", nó hét to.
Đám trẻ con bò tới.
"Bắn!"
Chúng ném đá, vung cánh tay thật xa rồi ôm súng, nhào tới đám trẻ bên kia, bên Nigeria, bên thua cuộc.
Người đàn ông đó bắt đầu vỗ tay. "Mấy thằng bé này giỏi quá! Chỉ cần giao cho chúng vũ khí, chúng sẽ đánh đuổi giặc được đấy."
Những người khác cũng vỗ tay và khen đám trẻ con. Đống lá dừa bị bỏ quên một lúc.
"Ông biết không, tôi cứ cố gắng tham gia quân đội khi cuộc chiến bắt đầu", người đàn ông có râu nói. "Tôi đi khắp nơi nhưng người ta luôn chối từ vì cái chân của tôi, thế nên tôi phải tham giadân quân.
"Chân ông bị sao thế?" Người đàn bà nghiền hạt dưa hỏi.
Ông ta giơ cái chân lên. Phân nửa bàn chân đã bị mất và chỗ còn lại giống như một miếng khoai cũ khô héo. "Tôi mất nó ở miền Bắc." Ông nói.
Trong sự im lặng tiếp nối, tiếng xẻ lá cọ nghe rõ mồn một. Rồi có người bước ra từ một lớp học, liên tiếp tát vào đầu một đứa bé đi theo sau. "Vậy là mày chỉ làm vỡ có một cái đĩa thôi à? Không vào mà đập cho vỡ hết đĩa của tao đi. Đập hết đi! Kuwa ha! Mình có nhiều đĩa quá mà, phải không? Mình đến, mang theo tất cả số đĩa hiện có mà, phải không? Đập hết đi!" Bà ta nói. Con bé bỏ chạy về hướng cây xoài. Trước khi người mẹ quay vào trong lớp học, bà đứng đó một lúc, chửi rủa, lẩm bẩm là lũ quỷ sứ nào đã xui khiến đứa bé làm vỡ mấy cái đĩa ít ỏi của bà sẽ không được yên ổn đâu.
"Tại sao đứa nhỏ không được phép làm vỡ đĩa? Làm gì có thức ăn đâu kia chứ?" Người đàn bà cho con bú nói một cách chua chát, rồi khịt khịt mũi. Mọi người cùng cười. Eberechi nghiêng người về phía Ugwu nói là cái ông già có râu đó mồm thối lắm, có lẽ đó là lý do tại sao người ta không nhận ông vào quân đội. Ugwu thèm được ôm ghì lấy cô nàng.
Hai người cùng về với nhau và Ugwu nhìn lại phía sau để biết chắc mọi người đều thấy hai đứa đi chung. Một quân nhân trong bộ quân phục Biafra đội mũ sắt đi qua mặt hai người, nói một tràng tiếng Anh Pidgin nghe chả hiểu gì cả; giọng anh ta cứ ồm ồm. Người anh ta ngả nghiêng theo nhịp đi, dường như anh ta sắp ngã chúi sang một bên. Anh ta chỉ có một cánh tay nguyên vẹn. Cánh tay bên kia chỉ là một khúc ngắn trụi lủi phía dưới cùi chỏ một chút. Eberechi nhìn anh ta.
"Người của anh ta không hề biết", cô nói thầm.
"Cái gì?"
"Người của anh ta nghĩ là anh ta khỏe mạnh và đang chiến đấu cho lý tưởng của chúng ta."
Người lính la hét, "Đừng lãng phí đạn dược. Tôi bảo một viên đạn, một kẻ thù với kết quả tức thì!", trong khi một đám con trai nhỏ đang bao vây anh ta, chọc ghẹo, nhạo báng anh ta và ca ngợi anh ta bằng đủ thứ danh xưng.
Eberechi đi nhanh hơn một chút. "Anh tôi đã gia nhập quân đội ngay từ đầu."
"Thếà? Tôi không biết."
"Vâng. Anh ấy chỉ về có một lần. Tất cả mọi người ở cùng phố ùa ra chào đón anh ấy. Bọn trẻ con tranh nhau để được sờ vào bộ quân phục của anh ấy." Cô nàng không nói gì thêm cho đến khi cả hai về đến trước nhà cô. "Thế là hết một ngày", cô nói.
"Ngày mai gặp nhé", Ugwu nói. Hắn ước gì được nói chuyện nhiều hơn với cô nàng.
Ugwu xếp ba cái ghế băng ngoài hiên cho lớp của Olanna, hai cái ở ngoài cổng cho lớp của bà Muokelu và hai cái gần đống xi măng cho lớp học có trò bé nhất của hắn.
"Chúng ta sẽ dạy toán, Anh ngữ và công dân mỗi ngày." Olanna nói với Ugwu và bà Muokelu một ngày trước khi lớp học bắt đầu. "Chúng ta phải làm sao để khi chiến tranh kết thúc, trẻ em sẽ dễ dàng theo kịp lớp học bình thường. Chúng ta sẽ dạy các em nói tiếng Anh trôi chảy và tiếng Igbo hoàn hảo, giống như Lãnh Tụ của chúng ta. Chúng ta sẽ dạy các em niềm tự hào dân tộc."
Ugwu nhìn nàng và tự hỏi không biết có nước mắt trong mắt nàng hay đó chỉ là ánh nắng. Hắn muốn tiếp thu tất cả vốn hiểu biết của nàng và bà Muokelu để thật giỏi trong việc giảng dạy, để cho nàng thấy hắn có thể làm được việc này. Hắn đặt cái bảng đen dựa vào gốc cây trong ngày đứng lớp đầu tiên khi một người đàn bà, một trong những thân nhân của Julius, mang con của bà đến. Bà ta nhìn Ugwu chằm chằm.
"Cậu này có phải thầy giáo không?" Bà hỏi Olanna.
"Phải."
"Có phải cậu ta là người giúp việc của cô không?" Giọng bà ta riết róng. "Kể từ khi nào một người giúp việc được quyền dạy học, bikokwa?"
"Nếu bà không muốn con bà được học thì cứ mang con về." Olanna nói.
Người đàn bà nắm tay con kéo về. Ugwu chắc chắn Olanna sẽ nhìn hắn một cách thương hại và cái nhìn đó còn làm phiền Ugwu nhiều hơn là hành động của người đàn bà. Nhưng nàngnhún vai và nói, "Tốt lắm. Con của bà ta có chấy. Tôi thấy trứng đầy trên tóc nó."
Các ông bố bà mẹ khác có phản ứng ngược lại. Họ nhìn Olanna, gương mặt đẹp, không đòi tiền học quá cao, cách phát âm tiếng Anh thật chuẩn, với ánh mắt đầy kính trọng. Họ mang dầu dừa, khoai và garri đến. Một bà chuyên buôn bán qua chiến tuyến mang một con gà. Một chủ thầu xây dựng quân đội mang hai đứa con và một thùng sách cho người mới biết đọc, sáu quyển Chike và dòng sông, tám quyển Kiêu hãnh và định kiến rút gọn. Khi Olanna mở thùng sách, nàng đã ôm chầm lấy ông ta. Ugwu khó chịu khi nhìn thấy vẻ sung sướng bất chợt và ranh mãnh trên mặt ông ta.
Sau tuần lễ đầu tiên, Ugwu ngầm nhận thấy là bà Muokelu không biết gì cả. Bà làm mấy phép tính chia rất đơn giản mà cũng không được thành thạo, đọc lầm bầm không rõ ràng giống như bà sợ đọc những câu ấy, và mắng học trò đã làm sai mà không giải thích thế nào mới là đúng. Vì thế hắn chỉ quan sát Olanna. "Phát âm! Phát âm!" Olanna nói với học trò, giọng nàng lên cao. "Yên lặng! Yên lặng! Chữ này không có âm R". Bởi vì nàng bắt học trò đọc to mỗi ngày nên Ugwu cũng bắt lớp của mình đọc to những từ đơn giản. Bé By thường được đọc trước. Con bé là học trò nhỏ nhất, chưa đầy sáu tuổi, trong lớp của trẻ đa số bảy tuổi, nhưng con bé đọc rất chuẩn những từ mèo, chảo, giường bằng một cách phát âm giống như của Olanna. Con bé không nhớ phải gọi hắn là thầy như mọi người, thế nên Ugwu cố nén cười mỗi khi con bé gọi, "Ugwu!".
Cuối tuần thứ hai, sau khi đám trẻ về nhà, bà Muokelu mời Olanna ngồi xuống với bà trong phòng khách. Bà kéo vạt áo thụng rất dài của bà, túm lại rồi nhét chúng vào giữa hai chân.
"Tôi phải nuôi mười hai miệng ăn", bà nói. "Và chưa kể bà con bên chồng ở Abakaliki vừa đến. Chồng tôi mới trở về từ mặt trận, chỉ còn một chân. Ông ấy làm gì được bây giờ! Tôi sẽ bắt đầu một cuộc afia attack để xem chúng tôi có thể mua ít muối không. Tôi không dạy được nữa."
"Tôi hiểu", Olanna nói. "Nhưng có nhất thiết là bà phải nhập bọn với họ để sang phần đất của địch buôn bán không?"
"Có cái gì đề mà buôn bán ở Biafra chứ? Họ đã phong tỏa nguồn lương thực kpam– kpam của chúng ta rồi."
"Nhưng bà sẽ đi bằng cách nào?"
"Tôi có biết một người đàn bà. Bà ta bán garri cho quân đội, vì thếhọ cho bà một chiếc xe vận tải được quân đội bảo vệ. Chiếc xe vận tải sẽ chở chúng tôi đến Ufuma và từ đó, chúng tôi sẽ vượt biên giới, chỗ canh gác lỏng lẻo ở Nkwerre-Inyi."
"Phải đi bộ bao lâu?"
"Chừng mười lăm hay hai chục dặm, quyết tâm thì không có gì là không thể làm được. Chúng tôi sẽ mang theo tiền của Nigeria, mua muối, garri và đi bộ trở về chiếc xe vận tải."
"Xin hãy cẩn thận, bà chị tôi ơi."
"Nhiều người làm thế và không sao cả." Bà đứng lên. "Ugwu sẽ phải dạy thay tôi, nhưng tôi biết là cậu ấy sẽ làm được."
Từ bàn trong phòng ăn, chỗ Ugwu đang đút garri và xúp cho Bé By, Ugwu giả vờ không nghe thấy họ nói gì.
Ngày hôm sau hắn dạy thay bà. Hắn thích cái vẻ chăm chú trong cặp mắt của đám học trò ngày càng lớn hơn khi hắn giải thích ý nghĩa của mỗi từ; yêu cái cách tuyên bố lớn tiếng của Ông Chủ khi nói với Julius rằng, "Vợ tôi và Ugwu đang thay đổi bộ mặt thế hệ sau của Biafra bằng lối dạy theo kiểu Socrate!"; và càng yêu nhiều hơn nữa, trên tất cả, là cách trêu chọc của Eberechi lúc gọi hắn bằng thầy. Cô nàng rất thán phục. Khi thấy cô nàng đứng dựa tường nhìn mình dạy học, hắn lên giọng và phát âm thật cẩn thận. Cô nàng bắt đầu đến chơi sau khi lớp học tan. Cô ngồi chơi với hắn ở sân sau, chơi vớiBé By hoặc xem hắn nhổ cỏ ở luống rau. Đôi khi Olanna nhờ cô nàng mang một ít ngô đến nhà máy xay cuối đường.
Ugwu lấy trộm một ít sữa và đường Ông Chủ mang về từ ban Giám đốc, cho vào hộp thiếc nhỏ rồi cho cô nàng. Cô nói Cảm ơn anh nhưng không có vẻ cảm động gì cả. Vì thế, một buổi chiều nóng bức, hắn lẻn vào phòng Olanna và rỏ một ít phấn thơm vào một phong bì. Hắn phải chinh phục Eberechi. Cô ngửi mùi phân và thoa một ít lên cổ mình rồi nói, "Em đâu có xin phấn thơm".
Ugwu cười. Lần đầu tiên hắn thấy thật thoải mái, dễ chịu trước mặt cô nàng. Cô kể cho hắn nghe là bố mẹ hắn đã đẩy cô vào phòng của một viên sĩ quan, hắn lắng nghe và giả vờ như mình không hề biết chuyện này.
"Bụng ông ta to lắm", cô nàng nói, bằng một giọng thật lãnh đạm. "Ông ta làm nhanh và bảo em nằm trên người ông ta. Ông ta ngủ quên; em muốn tránh ra chỗ khác nhưng ông ta thức giấc và bảo em nằm im ở đó. Em không ngủ được, vì thế suốt đêm em nhìn thấy nước dãi của ông ta chảy ra ở khóe miệng." Cô ngừng một chút. "Ông ta giúp gia đình em. Ông ta sắp xếp cho anh của em vào một một đơn vị trọng yếu trong quân đội."
Ugwu nhìn chỗ khác. Hắn thấy giận dữ vì cô đã phải trải qua những việc như thế, hắn giận dữ với chính mình bởi vì câu chuyện gợi lên hình ảnh cô nàng trần truồng làm hắn thấy bị kích thích. Hắn nghĩ, không bao lâu nữa hắn và Eberechi sẽ cùng ở trên giường, cảm giác sẽ hoàn toàn khác biệt so với cái kinh nghiệm cô đã trải qua với ông Đại tá. Hắn sẽ tôn trọng cô ấy, cô ấy đáng được đối xử như thế. Hắn sẽ chỉ làm cái cô thích, cái cô muốn hắn làm. Hắn sẽ chỉ cho cô những tư thế làm tình mà hắn lén xem trong quyển Cẩm nang hạnh phúc của Ông Chủ. Quyển sách mỏng manh được nhét bẹp dí trong một góc bụi bặm của kệ sách mà Ugwu nhìn thấy lần đầu khi đang quét dọn, hắn xem vội vàng, lật qua những trang vẽ đơn sơ bằng bút chì và trở nên rất thú vị bởi vì nó không thật. Sau đó, hắn nhận ra là Ông Chủ có lẽ không còn nhớ đến sự hiện diện của quyển sách, vì thế hắn mang về phòng riêng để học một vài đêm. Hắn đã nghĩ đến chuyện thực hành những tư thế này với Chinyere nhưng rồi không làm: có cái gì đó rất im lặng, một cách máy móc, trong những cuộc thăm viếng về đêm của cô ta làm những thử nghiệm mới trở nên khó có thể thực hiện. Hắn đã ước sao hắn mang theo quyển sách từ Nsukka. Hắn muốn nhớ rõ hơn những chi tiết tinh tế như cái thế người đàn bà nằm nghiêng từ phía sau chẳng hạn. Hắn lục lọi trong phòng ngủ của Ông Chủ rồi cảm thấy mình lố bịch vì hắn biết không thể nào quyển Cẩm nang hạnh phúc có thể ở đây. Rồi hắn cảm thấy một nỗi buồn sâu xa xâm chiếm tâm hồn khi nhìn thấy chỉ có trơ trọi vài quyển sách trên bàn.

Khi Olanna hét toáng lên trong phòng khách Ugwu đang làm thức ăn sáng cho Bé By và Ông Chủ đang tắm. Radio được mô rất to. Nàng chạy ra sân sau, chỗ nhà tắm, cầm trên tay cái radio. "Odenigbo! Odenigbo! Tanzania công nhận chúng ta!"
Ông Chủ ra khỏi nhà tắm với cái khăn quàng ướt rượt thắt sơ sài quanh thắt lưng, ngực đầy lông ướt mướt. Gương mặt tươi cười không có cặp mắt kính dày trông có vẻ hài hước. "Gini? Chuyện gì thế?"
"Tanzania công nhận chúng ta rồi!" Olanna nói.
"Ê?" Ông Chủ nói và họ ôm nhau, môi kề môi, má tựa má, gần nhau đến như thể họ hít thở hơi thở của nhau.
Rồi Ông Chủ cầm lấy cái radio và vặn sang kênh khác. "Mình phải xem cho chắc. Dò nghe xem đài khác nói những gì."
Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) thông báo tin này, đài Pháp cũng nói thế theo lời thông dịch của Olanna. Tanzania là nước đầu tiên công nhận sự hiện hữu của một quốc gia Biafra độc lập. Cuối cùng, Biafra đã thực sự tồn tại. Ugwu cù Bé By và nó cười khúc khích.
"Nyerere sẽ đi vào lịch sử là một người trung thực", Ông Chủ nói. "Dĩ nhiên là còn nhiều quốc gia khác cũng muốn công nhận chúng ta, nhưng họ không thể nói ra vì Mỹ. Mỹ là chướng ngại vật của chúng ta."
Ugwu không biết tại sao nước Mỹ lại kết tội các quốc gia không công nhận Biafra – hắn nghĩ nếu có lỗi thì chỉ có Biafra – nhưng hắn lặp lại lời của Ông Chủ với Eberechi chiều hôm ấy, một cách mạnh mẽ, dứt khoát, như thể nhận xét này là của chính mình. Trời hôm ấy nóng bức và hắn thấy cô đang nằm ngủ trên chiếu, trong bóng mát của hàng hiên.
"Eberechi, Eberechi", hắn gọi.
Cô nàng ngồi dậy, mắt còn đỏ kè, lộ rõ vẻ khó chịu vì đang ngủ thì bị dựng dậy. Nhưng cô nàng mỉm cười khi nhìn thấy hắn. "Thầy giáo, hôm nay anh đã dạy xong rồi à?"
"Cô có biết là Tanzania công nhận chúng ta rồi hay không?"
"Có, có." Cô dụi mắt và cười một cách hoan hỉ làm Ugwu càng sung sướng hơn.
"Mỹ là lý do khiến các quốc gia khác không công nhận mình; Mỹ là chướng ngại vật của chúng ta." Hắn nói.
"Đúng", cô tán thành. Họ ngồi bên nhau trên bậc thang, vai kề vai. "Hôm nay chúng ta có hai tin vui liền. Bà cô tôi bây giờ là đại diện của Caritas. Bà ấy nói sẽ cho tôi vào làm việc ở trung tâm cứu trợ ở Nhà thờ Thánh John. Có nghĩa là tôi sẽ được thêm phần cá khô!"
Hắn nhìn cô. Hắn chỉ muốn bẹo cái mông trần của cô ta. Hắn cũng muốn lúc thức giấc có cô nằm bên cạnh và biết là mình muốn nằm ngủ bên cô mỗi ngày, muốn nói chuyện với cô và nghe tiếng cô cười. Cô hoàn toàn khác với Chinyere. Với vẻ thân mật đáng yêu, cô như là một Nnesinachi bằng xương bằng thịt, một người mà hắn thấy đáng yêu vì những điều cô kể và những chuyện cô làm chứ không phải những chuyện hắn tưởng tượng cô sẽ nói hay làm. Hắn chỉ chực thốt ra lời thú nhận và muốn nói đi nói lại là hắn yêu cô. Hắn yêu cô. Nhưng hắn đã chẳng nói nên lời. Hai đứa ngồi ca ngợi Tanzania mơ mộng về cá khô và vẫn còn nói chuyện vẩn vơ khi một chiếc Peugeot 403 chạy nhanh trên đường. Chiếc xe dừng lại, chạy lùi và phanh gấp, nghe rít lên, làm như người lái xe muốn gây ấn tượng càng nhiều càng tốt, rồi dừng trước cửa nhà. Chữ QUÂN ĐỘI BIAFRA được viết vội vàng trên chiếc xe sơn đỏ. Một người lính bước ra, ôm súng, mặc quân phục trông rất hách, đường li xếp phẳng phiu thẳng nếp. Eberechi đứng lên và tiến đến gần họ.
"Xin chào", cô nói.
"Cô là Eberechi?"
Cô gật đầu. "Có chuyện gì xảy ra với anh tôi sao?"
"Không, không." Trên mặt hắn ta có một vẻ gì đó đểu cáng đĩ bợm mà Ugwu không thích. "Thiếu tá Nwogu đang tìm cô. Ông ấy đang ngồi ở quán rượu cuối đường."
"Ô!" Eberechi há hốc miệng, tay đặt trên ngực. "Tôi đến ngay, tôi đến ngay." Cô quay người chạy vào bên trong. Ugwu thấy mình bị phản bội bởi sự hớn hở của cô. Gã lính nhìn hắn chăm chăm.
"Xin chào", Ugwu nói.
"Anh là ai?" Gã lính hỏi. "Anh ta là một kẻ vô công rồi nghề hả?"
"Tôi là thầy giáo."
"Một người dạy học! Onye nkuzi?" Gã ta xoay đi xoay lại khẩu súng của mình.
"Vâng", Ugwu trả lời bằng tiếng Anh. "Chúng tôi tổ chức lớp học trong xóm và dạy cho thế hệ trẻ biết lý tưởng của Biafra." Hắn hy vọng cách phát âm của mình cũng giống Olanna; hắn cũng hy vọng sự nồng nhiệt trong giọng nói của mình sẽ làm người lính sợ mà không hỏi hắn câu nào nữa.
"Lớp nào?" Gã lính lúng búng hỏi. Hắn ta vừa có vẻ ấn tượng vừa có vẻ nghi ngờ.
"Chúng tôi chú trọng vào môn công dân, toán và tiếng Anh. Ông Giám đốc ban Vận động tài trợ cho những nỗ lực của chúng tôi."
Gã lính nhìn hắn chòng chọc.
Eberechi chạy ra, vẻ hấp tấp; mặt cô ta thoa một lớp phấn trắng mỏng, chân mày tô đậm hơn và trên môi, một vết son đỏ như máu.
"Đi thôi", cô nói với gã lính. Rồi cô cúi người, nói nhỏ với Ugwu, "tôi đi đây, nếu có người nào tìm tôi, xin nói giùm là tôi đi lấy đồ ở nhà của Ngozi".
"Ok, Ông Thầy Giáo! Gặp sau nhé!" Gã lính nói và Ugwu có cảm tưởng mình nhìn thấy ánh mắt gã lóe lên vẻ đắc thắng, một thằng thất học, mù chữ. Ugwu không chịu được cái cảm giác ngồi đó mà nhìn theo họ; vì thế hắn ngắm móng tay mình. Một cảm giác đau khổ, hổ thẹn, bối rối khiến hắn ỉu xìu. Hắn không thể tưởng tượng nổi là cô ta mới vừa bảo hắn nói dối hộ cô ta xong đã vội vàng chạy đi gặp mặt một người đàn ông mà cô ta chưa lần nào nhắc đến. Chân hắn nặng nề bước sang đường. Tất cả những việc hắn làm trong chuỗi giờ còn lại trong ngày như bị tẩm một vị đắng ngắt, và hắn nghĩ, không phải chỉ có một lần, về việc đi xuống cái quán rượu cuối đường để xem chuyện gì đang xảy ra ở đấy.
Lúc cô ta gõ cửa sau nhà hắn thì trời đã tối.
"Anh có biết cái quán Mặt Trời Mọc đã được đổi tên không?" Cô nàng hỏi, cười hể hả. "Bây giờ nó mang tên là Quán Tanzania!"
Hắn nhìn cô nàng, không trả lời.
"Người ta chơi nhạc Tanzania và khiêu vũ; có một nhà buôn đãi tất cả mọi người thịt gà và bia", cô nàng nói.
Cơn ghen rất bản năng như siết lấy cổ khiến hắn ngạt thở.
"Cô Olanna đâu rồi?" Cô nàng hỏi.
"Cô đang đọc sách cho Bé By", Ugwu cố gắng thốt thành lời. Hắn muốn chộp lấy cô ta mà lắc mãi cho đến khi cô kể cho hắn nghe hết sự thật buổi chiều cô đã làm gì với gã đàn ông ấy và tại sao môi son của cô lại nhòe.
Eberechi thở dài. "Có nước không? Tôi khát nước quá. Hôm nay tôi uống bia."
Ugwu không thể tưởng tượng cô ta có thể tự nhiên và dễ dàng như thế. Hắn rót một ít nước vào ly và cô ta uống chậm rãi.
"Tôi gặp ông Thiếu tá vài tuần trước và ông ta cho tôi đi nhờ đến Orlu, tôi cứ tưởng ông ta không còn nhớ đến tôi. Một người thật tử tế." Eberechi ngừng một chút. "Tôi nói với ông ta anh là anh của tôi. Ông sẽ trông chừng không cho ai đến bắt anh đi lính." Cô nàng có vẻ hãnh diện về những chiến công của mình và Ugwu cảm tưởng như cô ta cố tình nhổ từng cái răng của hắn.
Hắn quay đi chỗ khác. Hắn không thèm ân huệ từ tình nhân của cô ta. "Tôi phải dọn dẹp", hắn nói cộc lốc.
Cô ta uống thêm một ly nước nữa trước khi nói, "Ngwanu; tôi rồi, tôi về đây", và bỏ đi.

Ugwu cũng không còn đến chơi nhà của Eberechi nữa. Hắn lờ đi mỗi khi cô nàng chào hắn và còn thấy giận dữ mỗi khi cô nàng tròn xoe mắt, hỏi hắn, "Cái gì thế? Ugwu? Tôi đã làm gì phật ý anh vậy?" Mãi rồi đâm chán nên cô nàng ngừng hỏi và cũng không nói chuyện với hắn. Hắn cũng chẳng quan tâm. Tuy thế, mỗi khi có tiếng xe chạy qua, hắn vội vàng chạy ra xem có phải đó là chiếc Peugeot 403 có son hàng chữ đỏ QUÂN ĐỘI BIAFRA không. Hắn nhìn thấy cô nàng rời nhà vào buổi sáng và nghĩ có thể tay Thiếu tá dàn xếp một chỗ hẹn như thường lệ cho đến khi cô đến thăm vào một buổi tối và mang một ít cá khô cho Olanna. Hắn mở cửa và cầm cái gói nhỏ mà không nói một lời.
"Thật là một cô bé dễ thương, ezigbo nwa", Olanna nói. "Cô ấy chắc là làm rất tốt ở trung tâm cứu trợ."
Ugwu chẳng nói chẳng rằng. Cảm tình Olanna dành cho cô ta làm hắn phật ý, cũng việc Bé By hỏi lúc nào dì Eberechi sẽ đến chơi với nó. Hắn muốn mọi người cũng cảm thấy tức giận vì bị phản bội giống như hắn. Hắn sẽ kể cho Olanna nghe chuyện gì đã xảy ra. Thật tình từ trước đến nay hắn chưa bao giờ nói cho Olanna nghe những chuyện thầm kín riêng tư như thế nhưng hắn cảm thấy là hắn có thể làm được chuyện ấy. Hắn dự tính cẩn thận sẽ chờ đến thứ Sáu, khi Ông Chủ và Julius đã đến quán rượu Tanzania. Olanna đã dẫn Bé By đến nhà bà Muokelu và trong khi hắn chờ hai mẹ con về, hắn sẽ nhổ cỏ, lo lắng là câu chuyện của hắn chẳng có gì quan trọng đáng để nghe. Olanna sẽ cười nhạo hắn bằng một vẻ rất nhẫn nại nàng vẫn thường có mỗi lần Ông Chủ nói những gì thật khôi hài, lố bịch. Nói cho cùng, Eberechi chưa bao giờ bày tỏ cảm tình với hắn. Nhưng chắc chắn cô ta không thể giả vờ là không biết tình cảm của hắn dành cho cô ta. Thật là nhẫn tâm khi đem gã tình nhân là sĩ quan ra trêu ngươi hắn, kể cả là không yêu hắn thì cô cũng không nên làm như vậy.
Hắn cố tự trấn tĩnh và vào trong khi nghe thấy tiếng Olanna. Cả hai mẹ con đang ở trong phòng khách. Bé By đang ngồi trên nền nhà và mở một bọc giấy báo.
"Cô mới về ạ?", Ugwu nói.
Olanna quay người nhìn hắn và ánh mắt lạnh lùng của nàng làm hắn giật mình. Có cái gì đó không ổn. Chắc nàng đã phát hiện ra hắn cho Eberechi một ít sữa đặc. Nhưng ánh mắt nàng quá hững hờ, vô cảm, không thể là cơn giận về việc hắn ăn cắp vài tuần trước đó. Có một cái gì đó bất bình thường. Hay là Bé By lại ốm? Ugwu liếc nhìn Bé By đang bị tờ báo thu hút. Bụng hắn quặn thắt trước nguy cơ tiềm tàng của một tin dữ.
"Thưa cô? Có chuyện gì xảy ra?"
"Mẹ của ông chủ chết rồi."
Ugwu nhích lại gần nàng, bởi lời nói mà nàng nặng nề thốt ra như vượt khỏi tầm với của hắn. Phải một hồi lâu sau hắn mới hiểu hết tầm quan trọng của câu nói ấy.
"Anh họ của ông chủ mới cho người báo tin." Olanna nói. "Chúng bắn bà ở Abba."
"Hêy!" Ugwu ôm đầu và cố gắng nhớ lại hình ảnh bà cụ trong lần cuối cùng hắn gặp, đứng gần cây kola, nhất định không chịu tản cư. Nhưng hắn không thể nhớ lại hình ảnh bà lúc ấy, thay vào đó là cái hình ảnh mù mờ của bà đứng trong nhà bếp ở Nsukka, mở túi hạt tiêu. Mắt hắn cay xè. Hắn tự hỏi không biết còn những tai họa nào mà hắn chưa được biết. Có thể bọn giặc cướp Hausa đã ở lại làng của hắn, có lẽ cũng đã giết mẹ hắn.
Khi Ông Chủ về nhà và vào ngay trong phòng ngủ, Ugwu không biết mình nên đi vào phòng ngủ hay chờ ông ra ngoài. Hắn quyết định chờ ông ra. Hắn bật bếp dầu để nấu cháo cho Bé By. Hắn ước gì lúc ấy hắn đừng ghét món xúp nặng mùi của bà cụ đến thế.
Olanna bước vào nhà bếp.
"Tại sao em lại dùng bếp dầu?" Nàng hét to. "I na-ezuzu ezuzu? Em có bị thần kinh không? Chẳng lẽ tôi không dặn em là phải để dành dầu hỏa sao?"
Ugwu giật mình. "Nhưng thưa cô, cô nói là con có thể nấu thức ăn của Bé By bằng bếp dầu."
"Tôi không nói thế. Ra ngoài và nhóm lửa!"
"Xin lỗi cô." Nhưng chắc chắn là nàng đã nói thế; chỉ có Bé By là ăn ba bữa một ngày – cả nhà chỉ ăn hai bữa thôi – và Olanna đã bảo hắn nấu thức ăn cho Bé By bằng bếp dầu vì khói củi dễ làm Bé By ho.
"Em có biết dầu hỏa giá bao nhiêu không? Chỉ vì em không phải trả tiền cho những thứ em dùng rồi em tưởng là em muốn lãng phí thế nào cũng được à? Chẳng lẽ củi không phải là đồ xa xỉ ở làng của em sao?"
"Xin lỗi cô."
Olanna ngồi lên đống xi măng ở sân sau. Ugwu nhóm lửa và đã nấu xong thức ăn tôi cho Bé By. Hắn biếtlà Olanna đang nhìn hắn.
"Ông chủ của em không chịu nói chuyện với tôi", nàng nói.
Im lặng kéo dài làm Ugwu thấy lòng đầy bất an vì vẻ thân mật của câu chuyện; nàng chưa bao giờ nói chuyện với hắn về Ông Chủ như thế.
"Xin lỗi cô." Hắn nói và ngồi cạnh nàng; hắn muốn đặt tay lên lưng nàng để vỗ về nhưng lại không thể làm thế vì vậy hắn dừng tay cách lưng nàng một quãng, cho đến khi nàng thở dài, đứng dậy và đi vào trong.
Ông Chủ đi ra, hướng về phía nhà tắm.
"Cô chủ nói với con chuyện xảy ra, thưa ông", Ugwu nói. "Ndo, con rất tiếc."
"Ừ, ừ." Ông Chủ nói và vội vàng rảo bước.
Đối với Ugwu, sự trao đổi như thế là không đủ, không trọn vẹn; hắn có cảm tưởng cần phải nói thêm về cái chết của bà cụ và họ cần có nhiều thì giờ gần bên nhau hơn nữa. Nhưng thực tế Ông Chủ không buồn liếc hắn lấy một cái. Và khi Julius đến chia buồn, ndo, Ông Chủ cũng đáp cụt lủn như thế.
"Một điều chắc chắn là người ta phải nghĩ đến sự mất mát rồi. Chết là cái giá phải trả cho tự do của chúng ta", ông nói, và bất chợt đứng dậy, bỏ vào phòng ngủ, bỏ Olanna đứng lại đó lắc đầu với Julius, nước mắt lưng tròng.
Ugwu tưởng là hôm sau Ông Chủ sẽ ở nhà, nhưng ông đi tắm sớm hơn thường lệ. Ông không uống trà hay ăn khoai nấu từ đêm trước hắn hâm nóng lại. Ông không nhét áo vào trong quần.
"Anh không thể vượt qua Biafra-Two, Odenigbo." Olanna nói lúc nàng đi theo chàng ra ngoài xe. Ông Chủ ném hết đống lá dừa phủ trên xe. Olanna tiếp tục nói cái gì đó mà Ugwu không thể nghe thấy trong khi Ông Chủ im lặng cúi xuống mở mui xe. Ông bước vào, lái đi với cái vẫy tay thật nhẹ. Olanna chạy ra đường. Ugwu thoáng có ý nghĩ rất vô lý là nàng sẽ chạy theo xe của Ông Chủ nhưng nàng quay vào và nói là đã nhờ Julius đi theo, đưa chồng mình về.
"Anh ấy nói là phải đi chôn cất mẹ. Nhưng đường sá bị cấm hết. Tất cả các ngả đường đều bị chiếm đóng", nàng nói. Đôi mắt nàng chăm chăm hướng ra phía cổng. Cứ nghe mỗi tiếng động, tiếng rung chuyển của xe vận tải chạy qua, tiếng chim hót, tiếng một đứa bé khóc – là nàng chạy ra cái ghế ngoài hàng hiên, ngó chăm chú ra đường. Một nhóm người vũ trang bằng mã tấu đi qua, vừa đi vừa hát. Người chỉ huy chỉ có một tay.
"Cô giáo! Dạy tốt lắm!", một người trong bọn gọi to khi họ nhìn thấy Olanna. "Chúng tôi đi tìm kẻ thù! Chúng tôi sẽ bắt hết những kẻ xâm nhập!"
Họ sắp đi qua thì Olanna nhảy bật lên và hét to, "Làm ơn trông chừng giùm chồng tôi, anh ấy đi chiếc Opel màu xanh ấy."
Một người trong bọn quay lại nhìn một cách dò hỏi.
Ugwu có thể cảm thấy sức nóng của ánh nắng chiều chói chang ngay cả dưới mái hiên bằng rơm. Bé By đang chạy chơi chân không trước sân. Julius lái chiếc xe Mỹ dài ngoẵng của ông vào trong sân, Olanna nhảy chồm lên.
"Anh ấy chưa trở lại à?" Julius hỏi từ trong xe.
"Ông không gặp anh ấy à?" Olanna nói.
Julius lo lắng. "Nhưng ai bảo Odenigbo là anh ấy có thể vượt qua những con đường bị chiếm đóng? Ai bảo anh ấy thế?"
Ugwu muốn người đàn ông này ngậm mồm lại. Ông ta không có quyền phê phán Ông Chủ và thay vì ngồi đó trong bộ quân phục xấu òm của mình, ông ta nên quay xe lại và đi tìm Ông Chủ mới phải.
Sau khi Julius đi rồi, Olanna ngồi xuống và nghiêng người về phía trước, tay ôm đầu.
"Cô có muốn uống chút nước không, thưa cô?" Ugwu hỏi.
Nàng lắc đầu. Ugwu nhìn mặt trời lặn. Bóng tối buông xuống nhanh chóng đầy đe dọa; không có một khoảng chuyển tiếp nào từ ánh sáng sang bóng tối.
"Tôi phải làm gì bây giờ?" Olanna hỏi. "Tôi phải làm gì bây giờ?"
"Ông Chủ sẽ trở lại, cô ạ."
Nhưng Ông Chủ không trở lại. Olanna ngồi dựa đầu vào tường ở hàng hiên cho đến quá nửa đêm.
--------------------------------
1 Người Biafra (hay Phi châu) theo thói quen của người Anh uống trà với sữa, có khi cho đường.